Cứ độ Tết đến Xuân về là một số làng nghề lại đồng loạt cho ra thị trường những sản phẩm như mứt tết, kẹo bánh, rượu... có bao bì bắt mắt, giá cả phải chăng... Song do sản phẩm chủ yếu phục vụ những người bình dân nên hầu hết các chủ cơ sở chỉ quan tâm đến số lượng mà quên vấn đề an toàn vệ sinh thực phẩm.
Từ mứt Tết, rượu nhái
Làng Nủa, xã Hữu Bằng (Thạch - Thất Hà Nội) vốn nổi tiếng là có kỹ nghệ làm bánh kẹo, mứt nhái. Sau khi thoát khỏi tâm điểm của dịch tiêu chảy cấp, cả làng đang hối hả chạy đua với thời gian để làm ra những loại bánh, kẹo cung cấp cho thị trường vào dịp Tết Kỷ Sửu. Tại nhiều ngõ nhỏ, hương liệu làm bánh, mứt toả ra thơm ngào ngạt. Chủ một đại lý phân phối bánh kẹo khoe: “Lâu nay làng tôi đã trở thành nơi cung cấp bánh kẹo lớn vào các dịp lễ, Tết. Mứt Hữu Nghị, kẹo Hải Hà, loại nào cũng có mà giá rẻ hơn nhiều so với sản phẩm chính hãng”. Như để làm chứng, chị ta lôi từ thùng các - tông ra một gói mứt có logo của Công ty Bánh kẹo Hữu Nghị (Hà Nội) với giá 7.000 đồng. Không chỉ vậy, chị ta không ngần ngại cho chúng tôi xem hàng trăm loại kẹo với bao bì rất bắt mắt, có logo của các hãng nổi tiếng nhưng giá chỉ 2.000 - 3.000 đồng/gói.
Theo ghi nhận của chúng tôi, đến thời điểm này, một khối lượng lớn bánh kẹo, mứt Tết gia công của Dương Liễu, Minh Khai, La Phù (Hoài Đức) đã len lỏi đến nhiều địa phương. Tại Dương Liễu - “vựa” kẹo, mứt Tết gia công, không khí sản xuất những ngày này giống như một đại phân xưởng. Trên con đê tả sông Đáy, dòng xe tải nối đuôi ra vào “ăn hàng”. Chân đê trước kia là ruộng lúa nhưng nay biến thành sân phơi sắn. Theo người dân địa phương, sắn này dùng để làm bánh kẹo.
Dọc con mương bê - tông hóa bốc mùi thum thủm, bao bì làm kẹo chất thành đống. Theo một chủ cơ sở sản xuất bánh kẹo ở Dương Liễu, sở dĩ bánh kẹo ở đây rẻ hơn nơi khác là do chi phí nguyên liệu rẻ, từ socola, bánh quy đến mứt Tết, đều có thể làm từ sắn. Cũng theo chủ cơ sở này, nhiều loại bánh làm bằng nguyên liệu sắn đã len lỏi vào siêu thị dưới các nhãn mác khác nhau.
Không chỉ riêng bánh kẹo, mứt Tết mà ngay cả rượu giả, rượu kém chất lượng cũng đã len lỏi vào thị trường. Xã Tả Thanh Oai (Thanh Trì - Hà Nội) xưa nay là nơi cung cấp rượu quê chất lượng nhưng thời gian gần đây, một số chủ kinh doanh đã lợi dụng sự nổi tiếng của làng nghề để sản xuất ra nhiều loại rượu kém chất lượng. Theo một số người dân thì rượu ở đây chủ yếu là cồn pha nước lã và hương liệu rồi bán ra thị trường.
Đến ẩn hoạ từ... miến
Một trong những món ăn quen thuộc vào các dịp lễ, Tết mà người Việt Nam hay dùng là miến. Cứ giáp Tết là những làng như Dương Liễu, Minh Khai, Cát Quế (Hoài Đức), Tân Hoà (Quốc Oai) lại rộn rã làm miến phục vụ “thượng đế”. Tuy nhiên, bí kíp làm miến lại rất kinh hoàng: sử dụng thuốc tím, thuốc tẩy và a xít để làm những sợi miến trắng bóc, dẻo dai, bắt mắt.
Tại Dương Liễu, ngoài sản xuất bánh kẹo, người dân nơi đây còn có nghề làm miến. Về đây những ngày này, từ cánh đồng, triền đê in đậm màu trắng của những giàn miến trông như một bức tranh. Tuy nhiên, phải đến tận nơi “mục sở thị”, chúng tôi mới giật mình bởi mức độ ô nhiễm ngày càng nghiêm trọng. Món ăn mà hàng ngàn người coi là khoái khẩu bốc mùi khó chịu, ruồi bâu khắp nơi...
Không chỉ Dương Liễu mà dọc con đê tả sông Đáy có đến 7 - 9 làng làm miến dong, bún. Tại xã Tân Hoà, nơi có mức ô nhiễm không kém gì Dương Liễu, người dân cũng bộn bề làm miến phục vụ Tết. Một chủ hộ làm miến ở đội 4 cho biết, có đến 90% lượng miến được tiêu thụ ở thị trường Hà Nội. Theo ông, hiện ở Tân Hòa có khoảng 80 cơ sở làm miến, cũng đồng nghĩa với mức độ ô nhiễm càng trầm trọng.
Trao đổi với chúng tôi, ông Nguyễn Banh Bảo, Chủ tịch UBND xã Dương Liễu cho biết, mỗi ngày ở đây cung cấp hàng chục tấn miến cho Hà Nội. Trước đây, để có bột, người dân mua củ đao, củ dong riềng từ Tây Bắc. Thế nhưng những năm gần đây, củ đao, dong riềng đã cạn nên nhiều gia đình phải nhập bột từ Trung Quốc. Đêm đêm, hàng chục chiếc xe tải lớn chở bột lại ùn ùn kéo về làng. Vấn đề là không có ai kiểm soát loại bột ấy có ảnh hưởng gì đến sức khỏe người tiêu dùng hay không và chất lượng của các sản phẩm từ làng nghề cũng chưa có cơ quan nào kiểm định.
Theo KTNT