Công nghệ đốt chất thải tái tạo năng lượng đem lại nhiều lợi ích, góp phần tích cực vào việc cải thiện môi trường theo hướng xanh - sạch - đẹp, nhưng hiện nay vấn đề lớn nhất là đầu tư về kỹ thuật và chi phí vận hành.
Do vậy, thời gian tới cần có những chính sách phù hợp để ứng dụng công nghệ đốt chất thải, góp phần xử lý rác thải, không gây ô nhiễm môi trường.
Quá tải bãi chứa rác tại các thành phố lớn
Ở nước ta, cách đây trên 20 năm, nếu địa phương, cơ sở nào có bãi chôn lấp chất thải hợp vệ sinh đã là một điểm sáng về bảo vệ môi trường. Rồi các cơ sở sản xuất phân vi sinh từ rác thải, các đơn vị nghiên cứu chế tạo các lò đốt rác quy mô nhỏ ra đời. Một số phương pháp xử lý rác tương đối triệt để theo công nghệ seraphin, công nghệ Tâm Sinh Nghĩa được công nhận và đưa vào vận hành. Ngành y tế cũng thí nghiệm nhập khẩu các lò đốt rác thải y tế để sử dụng. Tuy nhiên, hiện nay các lò đốt chất thải công nghiệp tại nước ta hiện đang bị quá tải, đặc biệt ở các thành phố lớn như Hà Nội, TP Hồ Chí Minh. Chủ tịch Hội Bảo vệ thiên nhiên và môi trường Việt Nam (VACNE) Nguyễn Ngọc Sinh cho biết, tại Hà Nội, khối lượng rác tăng trung bình 15%/năm, với tổng lượng chất thải rắn sinh hoạt hiện nay ước khoảng 5.000 tấn/ngày đêm. Như vậy, các bãi chứa rác của Hà Nội sắp đầy và không còn năng lực để xử lý, dự báo đến năm 2012 thành phố không còn chỗ đổ rác. Còn tại TP Hồ Chí Minh, mỗi ngày có trên 7.000 tấn rác, một năm tiêu tốn trên 235 tỷ đồng để xử lý. Tuy nhiên, 98% rác vẫn được chôn lấp, với công nghệ xử lý còn thô sơ, nên thường xuyên phát sinh nhiều vấn đề cần giải quyết.
Chia sẻ những băn khoăn về rác thải y tế, Cục trưởng Cục quản lý môi trường y tế, Bộ Y tế Nguyễn Huy Nga cảnh báo, mỗi năm lượng rác thải y tế nguy hại tăng thêm khoảng 1.000 tấn được xử lý chủ yếu bằng công nghệ đốt, trong đó có khoảng 95% rác thải y tế ở các bệnh viện được thu gom, 70% số rác thải được xử lý bằng phương pháp đốt hoặc chôn lấp. Hiện nay cả nước có 253 lò đốt hai buồng và 128 lò đốt một buồng, nhưng đa số các lò đốt chưa có hệ thống xử lý khí thải…
Xem xét tính phù hợp và khả thi của công nghệ
Theo các nhà khoa học, xu hướng chung của thế giới là không sử dụng các lò đốt rác thải y tế nữa và thay vào đó là sử dụng rộng rãi công nghệ đốt chất thải tái tạo năng lượng. Hiện nay, tại Mỹ đã xây dựng hơn 100 nhà máy, tại Anh, Đức, Pháp cũng xây dựng hơn 60 nhà máy đốt chất thải tái tạo năng lượng. Nhật Bản là nước đi tiên phong trong lĩnh vực này tại châu Á đã xây dựng khoảng 80 nhà máy, Trung Quốc, Hàn Quốc cũng đã xây dựng gần 20 nhà máy… Với công nghệ này đã giảm khối lượng rác thải lên đến 90%, ngoài ra còn tiêu hủy các hợp chất hữu cơ, hóa chất; tái tạo ra năng lượng nhiệt và điện.
Thực hiện chủ trương của Chính phủ, đến năm 2010, Việt Nam sẽ phải hình thành một nền công nghiệp môi trường, phấn đấu giảm thiểu lượng rác chôn lấp xuống từ 10- 15% nhằm hạn chế tối đa tình trạng ô nhiễm môi trường, đồng thời tiết kiệm diện tích đất… Do đó, giải quyết bài toán về rác thải nên tập trung vào đầu tư cho công nghệ xử lý rác mới bảo đảm tầm nhìn lâu dài và có tính quy hoạch. Tuy công nghệ đốt chất thải tái tạo năng lượng tuy không còn mới trên thế giới, nhưng việc xem xét tính phù hợp và khả thi của công nghệ đối với tình trạng ô nhiễm môi trường, rác thải tại Việt Nam cũng là điều đáng bàn.
Tại Việt Nam, hiện mới chỉ có Công ty Môi trường Đô thị (URENCO) là đơn vị vận chuyển rác lớn nhất của thủ đô Hà Nội, thu từ 60 - 70 tấn rác hữu cơ mỗi ngày vận chuyển về Nhà máy xử lý rác Cầu Diễn để xử lý thành phân hữu cơ. Từ rác thải, Trung tâm Nghiên cứu và Chuyển giao công nghệ môi trường đã nghiên cứu công nghệ biến thành gạch và bê tông giá rẻ hơn nhưng chất lượng tương đương gạch và bê tông thương phẩm. Tuy nhiên, công nghệ này vẫn chỉ dừng lại ở quy mô nhỏ. Còn trong ngành y tế, hệ thống công nghệ đốt chất thải tái tạo năng lượng chưa được áp dụng.
Công nghệ đốt chất thải tái tạo năng lượng đem lại nhiều lợi ích, góp phần tích cực vào việc cải thiện môi trường theo hướng xanh- sạch- đẹp, nhưng hiện nay vấn đề lớn nhất là giá thành, đòi hỏi phải đầu tư lớn, yêu cầu kỹ thuật và chi phí vận hành cao. Do vậy, cần có những chính sách phù hợp để ứng dụng công nghệ đốt chất thải tái tạo năng lượng, đánh giá sự thích hợp của công nghệ này và khả năng áp dụng thực tế ở Việt Nam, góp phần giải tỏa những bức xúc trong xã hội về vấn đề xử lý rác thải, tránh gây ô nhiễm môi trường.
Theo Vi Hoa /Báo điện tử ĐBND