Vào mùa đông, khí lạnh làm da khô khiến ta dễ cảm thấy ngứa. Vào những ngày lạnh quá, máy sưởi được bật lên làm da càng thêm khô và ngứa.
Có người dùng rượu chanh, dâu xanh… chà xát trên da, hy vọng bớt ngứa. Những chỗ do bị gãi và chà sát, trở thành sần sùi, rộp lên này lại càng ngứa thêm, làm người bị ngứa càng gãi nhiều hơn. Tất cả những yếu tố kể trên gộp lại làm da càng lúc càng thêm ngứa trong mùa đông.
Chức năng sinh học của da
Da giữ nhiều nhiệm vụ quan trọng:
Che chở chống sự xâm nhập của vi sinh vật gây bệnh, nhờ cấu trúc và các chất acid hữu cơ do da tiết ra.
Bài tiết mồ hôi, thải các chất biến dưỡng dư thừa, tương tự như sự bài tiết nước tiểu ở thận.
Da “thở” giúp mất bớt nước. Da điều chỉnh thân nhiệt qua hệ thống các mạch máu và thần kinh ở da.
Làm dịu những bực tức, buồn phiền trong cuộc sống xã hội.
Góp phần biểu lộ niềm vui, tiếp nhận dẫn truyền cảm giác săn sóc, vuốt ve, đem cảm quan hạnh phúc cho con người trong đời sống.
Báo cho não biết nguy cơ đe dọa hóa học (acid, chua, mặn) hay vật lý (phỏng lửa, gai nhọn, mồi thuốc lá đang cháy, dẫn lối trong đêm tránh vấp té) tàn phá sự vẹn toàn của cơ thể.
Ngoài những hữu dụng kể trên, da còn nhiều chức năng khác nữa.
Vì sao mùa đông da bị ngứa?
Da tiết ra những chất acid hữu cơ (organic acids, trong đó có oleanic acid, một acid hữu cơ quan trọng) lẫn trong mồ hôi. Những acid hữu cơ này giữ cho da nhờn, giúp da mềm, bền bỉ, chống lại sự xâm nhập của vi sinh vật như: vi khuẩn, nấm, ký sinh trùng, bụi bậm chứa độc tố…
 |
Cấu trúc của da |
Mùa lạnh vì không khí khô, nhà đốt máy sưởi, đôi khi có thêm một vài bệnh khác nữa (chẳng hạn dị ứng, suy tuyến giáp) nên làm da bốc hơi mau và khô.
Nếu trong thời gian ngắn và lạnh ít, các chất acid hữu cơ do da tiết ra vẫn còn đủ để giữ cho da trơn, mềm, nhờn và toàn vẹn thì chúng ta còn ăn ngon ngủ yên. Song, tới một mức độ lạnh và khô nào đó, nhất là những người chưa quen chịu lạnh, lại hốt hoảng, mất bình tĩnh, tự tay “bẻ gãy” cơ năng bảo vệ an toàn của da, sẽ mở màn cho da ngứa.
Khi cơ năng điều chỉnh chạm tới giới hạn an toàn của cơ thể, da không căng giãn thêm, không tiết thêm được mồ hôi thì cơ thể bắt đầu “đầu hàng kẻ thù”. Lớp da ngoài cùng (biểu bì, epiderm) ngày càng mỏng, mất đàn hồi và nứt nẻ. Sự rạn nứt ở da được báo về hệ thần kinh. Trung tâm thần kinh bèn đối phó điều chỉnh lại bằng một “huấn lệnh” gãi để giải tỏa nạn ngứa. Gãi cho đã ngứa, nhưng gãi làm da rách thêm.
Da rách thêm, tín hiệu báo về não bộ là “ngứa thêm”. Cứ thế mà gãi, càng gãi lại càng ngứa!
Các biện pháp chăm sóc da trong mùa lạnh
Với người có cơ địa dị ứng:
Hạn chế sinh hoạt trong môi trường có độ ẩm thấp vì dễ gây cho da bị khô, dễ bị kích thích, dễ bị tái phát những bệnh lý da dị ứng theo mùa.
Nên tắm bằng nước ấm, nước ấm giúp cơ thể cân bằng nhiệt độ cơ thể với môi trường bên ngoài, giúp tăng tuần hoàn máu cho da thư giãn cơ và giảm stress.
Luôn giữ ấm cơ thể, nên tránh sử dụng áo quần may bằng những loại vải dễ gây kích ứng da như len, bố… Không nên mặc các loại quần áo quá chật nhằm tránh tình trạng cọ xát dễ gây kích thích tại chỗ.
Nên sử dụng các mỹ phẩm hoặc dược phẩm có tính giữ ẩm da (như cetaphil, lacticane…) nhằm giúp cho da không bị khô bong tróc vảy và giúp cho da mềm hơn.
Tránh dùng những thức ăn dễ gây dị ứng như: thực phẩm chế biến từ hải sản, các chất được lên men…
Tránh tiếp xúc với các loại hóa chất dễ gây kích ứng da và đặc biệt là tránh tiếp xúc với các chất đã gây cho da bị kích ứng trước đó.
Với người có da nhạy cảm khi chăm sóc da
Che mặt tránh nắng và gió khi đi ra ngoài, tránh để da tiếp xúc trực tiếp với ánh nắng mặt trời, nhất là thời điểm từ 10-16 giờ, vì đây là lúc cường độ tia mạnh nhất. Có thể sử dụng kem chống nắng khi ra ngoài, nên dùng loại kem không màu với chỉ số chống nắng thông dụng là 15, có hoặc không có kèm theo chất làm ẩm da tùy theo tính chất mức độ nhờn của da.
Tránh sử dụng nước rửa mặt có nồng độ chất tẩy rửa quá mạnh, nên dùng các loại nước rửa mặt hoặc kem dưỡng da có chất tạo ẩm, tùy tình trạng khô da chọn loại có nồng độ giữ ẩm thích hợp.
Không sử dụng các sản phẩm làm sạch da có tính chất bào mòn da, vì sẽ khiến cho da trở nên dễ bị kích thích hơn vào mùa lạnh.
Khi sử dụng mỹ phẩm trang điểm nên chọn loại có gam màu lạnh, nhằm tránh khả năng hấp thu ánh nắng.
Khi da bị ngứa, bong tróc hoặc cảm giác căng da gây khó chịu, không sử dụng thuốc thoa tại chỗ một cách bừa bãi khi chưa được các bác sĩ chuyên khoa da liễu tư vấn.
Theo suckhoedoisong.vn