Quỹ Bảo hiểm xã hội Việt Nam có thể bắt đầu thâm hụt từ năm 2021 và hoàn toàn cạn kiệt vào năm 2034 nếu không có những thay đổi kịp thời về mặt chính sách.
Tiếp nhận hồ sơ, giải quyết chế độ bảo hiểm xã hội ở Bảo hiểm Xã hội Hà Nội. (Nguồn: TTXVN)
Đây là khuyến cáo được đưa ra trong buổi công bố báo cáo: “Dự báo cân đối quỹ bảo hiểm xã hội và các khuyến nghị pháp lý” do Bộ Lao động-Thương binh và Xã hội và Tổ chức Lao động quốc tế (ILO) tổ chức ngày 22/8.
Báo cáo được thực hiện trong bối cảnh những thay đổi lớn về cơ cấu dân số ở Việt Nam, tỷ lệ người lao động có bảo hiểm thấp và thực thi luật còn hạn chế. Báo cáo đã đưa ra dự báo khả năng chi trả của quỹ bảo hiểm xã hội hiện tại và phân tích những thay đổi chính sách có thể nâng cao tính bền vững của quỹ. Cùng với đó, báo cáo này cũng sẽ phần nào hỗ trợ Việt Nam trong quá trình cải cách Luật Bảo hiểm Xã hội, dự kiến được Quốc hội thông qua trong năm tới.
Luật Lao động quy định mọi công dân Việt Nam ký hợp đồng lao động từ ba tháng trở lên đều được tham gia bảo hiểm xã hội nhưng trên thực tế việc thi hành luật vẫn là một thách thức lớn. Hiện nay, chỉ 20% lực lượng lao động có bảo hiểm. Mặc dù nguồn thu bảo hiểm xã hội bắt buộc đã tăng từ 6,3 nghìn tỷ (năm 2001) lên 89,6 nghìn tỷ năm 2012 nhưng vẫn chỉ 47% tổng số doanh nghiệp đóng bảo hiểm bắt buộc (số liệu năm 2010).
Bên cạnh đó, năm 2012, Việt Nam bắt đầu bước vào giai đoạn già hóa dân số sớm hơn 5 năm so với dự kiến, nghĩa là nhóm người trên 60 tuổi đã chiếm hơn 10% tổng dân số. Với số lượng thanh niên trong độ tuổi lao động giảm đi và chế độ lương hưu “hào phóng”, quỹ lương hưu sẽ cạn kiệt nếu quá trình cải cách không đưa ra được những biện pháp cấp thiết.
Ông Gyorgy Sziraczki, Giám đốc ILO Việt Nam cho rằng: “Cải cách bảo hiểm xã hội giống như việc chèo lái một con thuyền lớn và thuyền trưởng không thể chờ đến phút cuối mới hành động. Con thuyền đó phải được xoay chuyển trước khi tiến đến quá sát chướng ngại vật. Nhưng đáng quan ngại là báo cáo của ILO cho thấy chướng ngại vật đó đang ở rất gần.”
“Chính phủ, người sử dụng lao động và người lao động cần khẩn trương hành động và hợp tác cùng nhau để tìm ra phương thức đảm bảo việc chi trả lương hưu cho hiện tại và lâu dài,” ông Gyorgy Sziraczki nói.
Để đảm báo tính bền vững của quỹ bảo hiểm xã hội, ILO khuyến cáo Việt Nam nên tiến tới nâng độ tuổi nghỉ hưu của cả nam và nữ giới lên 65 trên cơ sở những tiến bộ trong việc nâng cao tuổi thọ trung bình để giảm tỷ lệ giữa số người lao động và số người nhận lương hưu.
Theo ILO, những thay đổi trong chính sách nhằm kéo dài tính chi trả bền vững của quỹ phải được thực hiện đồng thời với việc đảm bảo sự công bằng về khoản lương hưu giữa khối công nhân viên chức nhà nước và người lao động trong khối tư nhân.
Việt Nam cũng cần tăng độ bao phủ của chương trình bảo hiểm hưu trí và phát triển các chương trình bảo hiểm hưu trí tự nguyện.
Ông Sziraczki cũng khuyến nghị, cuộc cải tổ chính sách bảo hiểm xã hội cũng cần bảo vệ được người lao động khi về hưu bằng cách đảm bảo rằng cả người sử dụng lao động và người lao động đóng bảo hiểm xã hội dựa trên tổng thu nhập, thay vì lương cơ bản, theo quy định của Bộ Luật Lao động sửa đổi.
Thứ trưởng Phạm Minh Huân nhấn mạnh: “Trong giai đoạn 2020-2050, Việt Nam sẽ phải đối mặt với tốc độ già hóa dân số sẽ có thể ở mức cao nhất ở châu Á. Vì vậy, dự báo của ILO tạo cơ sở cho việc hoạch định chính sách bảo hiểm xã hội nói chung và chính sách hưu trí nói riêng của Việt Nam.”/.
Hồng Kiều (Vietnam+)
http://www.vietnamplus.vn/Home/Quy-bao-hiem-xa-hoi-co-the-can-kiet-vao-nam-2034/20138/212537.vnplus