Chóng mặt có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi nhưng với người cao tuổi (NCT) thì không được xem thường. Chóng mặt sẽ làm mất thăng bằng, ngồi dậy, đứng lên rất khó khăn đôi khi gây nên sự cố bất thường (ngã).
Người cao tuổi hay bị chóngmặt cần đi khám bệnh định kỳ tại cácchuyên khoa. Ảnh: TM
Chóng mặt có thể xảy ra ở mọilứa tuổi nhưng với người cao tuổi (NCT) thì không được xem thường. Chóng mặt sẽlàm mất thăng bằng, ngồi dậy, đứng lên rất khó khăn đôi khi gây nên sự cố bấtthường (ngã). Bệnh thường xảy ra lúc nửa đêm về sáng. Chóng mặt là một triệuchứng của nhiều bệnh, hay gặp nhất là do rối loạn tiền đình, vì vậy, NCT cầnbiết để phòng ngừa.
Nguyên nhân gây chóng mặt ở NCT
Có nhiều nguyên nhân gây nênchóng mặt, trong đó rối loạn tiền đình (RLTĐ) là nguyên nhân hàng đầu gây chóngmặt ở NCT. RLTĐ có rất nhiều nguyên nhân: như tuần hoàn kém (rối loạn tuần hoànnão hay thiểu năng tuần hoàn não), thay đổi thời tiết, ngộ độc (ngộ độc thựcphẩm), nhiễm khuẩn. Đối với rối loạn tuần hoàn não thường do xơ vữa động mạch,nhất là động mạch cảnh làm cho lượng máu đi lên não bị hạn chế và cũng rất cóthể bị xơ vữa cả động mạch não. Xơ vữa thành động mạch chủ yếu do gốc tự do tácđộng vào thành động mạch, nhất là động mạch não, tổ chức não bộ (được cấu tạotrên 60% là lipid) nên càng dễ tổn thương do gốc tự do. Ngoài ra, RLTĐ còn gặpdo bệnh tăng huyết áp hoặc ngay cả bệnh huyết áp thấp. Các bệnh u não, u tiểunão, u dây thần kinh số 8 hoặc thoái hóa cột sống cổ cũng gây nên RLTĐ.
Xơ vữa động mạch cảnh là nguyên nhân chính gây chóng mặt.
Biểu hiện chóng mặt ở NCT
Chóng mặt có khi chỉ thoángqua nhưng đôi khi kéo dài hàng giờ, hàng ngày, thậm chí lâu hơn và kèm theobuồn nôn, nôn, sợ ánh sáng, sợ tiếng ồn. RLTĐ là bệnh dễ lặp đi, lặp lại nhiềulần trong một năm. Chóng mặt sẽ làm mất thăng bằng, ngồi dậy, đứng lên rất khókhăn, đôi khi gây nên sự cố bất thường (ngã), đặc biệt là NCT. Bệnh thường xảyra nhất là lúc nửa đêm gần sáng, khi tỉnh dậy không ngồi lên được do hoa mắt,chóng mặt, buồn nôn và có thể nôn. Người bệnh thấy lao đao, choáng váng, loạngchoạng, mất thăng bằng, nếu cố ngồi dậy để đi có thể bị ngã hoặc dúi dụi xuốngđất. Nếu cố đi có thể bị ngã và gây nên các sang chấn ở tay, chân, đầu, mặt,thậm chí gây chấn động não. Khi thay đổi tư thế, buồn nôn tăng lên làm chongười bệnh rất sợ trở mình hoặc ngồi dậy. Nếu bệnh nhẹ thì chỉ thoáng qua nhưngnếu nặng thì không thể thay đổi tư thế được, buồn nôn và nôn nhiều.
Làm gì để phòng chóng mặt?
Khi xuất hiện chóng mặt, buồnnôn, cần cho các thành viên trong gia đình biết càng sớm càng tốt và nên nằmnghỉ, giữ nguyên tư thế, không nên ngồi dậy và đặc biệt không cố đi lại. Nếuchóng mặt nhiều, buồn nôn hoặc nôn nhiều thì người nhà nên cho người bệnh đếncơ sở y tế gần nhất để được khám và cấp cứu càng sớm càng tốt. Sau khi đã hếtchóng mặt, buồn nôn thì người bệnh cần được khám chuyên khoa để xác định rõnguyên nhân giúp cho điều trị có hiệu quả hơn. NCT nên đi khám bệnh định kỳ,đặc biệt là những người đã mắc bệnh RLTĐ, xơ vữa động mạch, tăng mỡ máu. Nhữngngười bệnh nếu tiền sử có các bệnh về tim mạch (tăng huyết áp hay huyết ápthấp, xơ vữa động mạch...) thì rất cần khám chuyên khoa tim mạch để được điềutrị phối hợp. Nếu nguyên nhân chóng mặt do RLTĐ thì hiện nay, Tây y có nhiềuthuốc điều trị hiệu quả. Người bệnh khi dùng thuốc cần tuyệt đối tuân thủ chỉđịnh của thầy thuốc, không tự động đổi thuốc hoặc tự động thay đổi liều dùnghoặc tự ý ngưng không dùng thuốc, cũng không được tự mua thuốc về điều trị.Ngoài ra, cần vận động cơ thể thường xuyên, nhẹ nhàng nhưng đúng động tác tùytheo sức khỏe của mình và quan trọng hơn là tùy theo loại bệnh tật mà bản thânmình đang gặp phải. Cần có chế độ dinh dưỡng hợp lý cho NCT để không tăng mỡmáu hoặc hạn chế tăng mỡ máu. Khi đã mắc bệnh RLTĐ thì trong gia đình luôn cómột số thuốc cần thiết mua theo đơn của bác sĩ khám bệnh để sử dụng khi cơnchóng mặt, buồn nôn tái phát.
PGS.TS.TTƯT. Bùi Khắc Hậu
Theo suckhoedoisong.vn