Từ lâu vùng lòng hồ sông Đà (Hòa Bình) đã nổi tiếng với rất nhiều loài cá ngon như cá măng, cá trắm đen, cá thiểu, cá lăng… Và cũng chính từ những loài cá đặc trưng này, với cách chế biến khéo léo của người dân bản địa đã tạo nên nhiều món ẩm thực độc đáo, thơm ngon riêng có của đất Hòa Bình. Cá sông Đà nướng là một trong những món ẩm thực như vậy…
Không ai biết là món cá nướng xuất hiện từ khi nào nhưng đến nay, cá nướng đã trở thành một trong những món ăn không thể thiếu trong mâm cỗ cổ truyền của người dân sinh sống quanh vùng lòng hồ sông Đà. Cá dùng để nướng nhất thiết phải là cá tươi đánh bắt từ sông Đà với nhiều loại khác nhau như cá thiểu (còn gọi là cá nhác), cá măng, cá trắm, cá lăng, cá nheo…, trong đó cá thiểu và cá măng nướng được đánh giá là ngon hơn cả.
Cá được kẹp thành xiên hoặc nướng riêng từng con cho đến khi chín vàng rộm (ảnh: Tác giả).
Cách sơ chế trước khi nướng cũng khá đơn giản. Cá bắt về sẽ được làm sạch, ngâm trong nước muối khoảng 10 - 15 phút rồi được tẩm ướp các loại gia vị với nguyên liệu được lấy ngay từ vườn nhà như gừng, sả, riềng, hành, hạt dổi… Sau đó một thanh tre tươi sẽ được dùng để xiên từ miệng xuống đến đuôi con cá; tùy theo trọng lượng, cá sẽ được kẹp thành từng xâu hoặc nướng riêng từng con. Nhưng dù nướng riêng hay nướng theo xâu thì cá đều được kẹp cẩn thận bằng các thanh tre tươi to bản để bảo đảm cố định trong quá trình nướng.
Quá trình sơ chế cá cũng là quá trình chuẩn bị than củi để nướng cá. Việc nướng cá thường kéo dài từ 1,5 - 2 giờ với than hồng để bảo đảm cá chín tới mà vẫn giữ được vị ngọt của cá tươi. Theo bà Bùi Thị Én, ở Phường Phương Lâm, thành phố Hòa Bình, người có thâm niên hơn 20 năm nướng cá để bán cho du khách thì cá nướng “đạt tiêu chuẩn” là cá phải dậy mùi thơm, da cá phải có màu vàng rộm, lấp lánh sắc bạc đặc trưng của cá sông Đà; thịt cá chắc, không khô quá nhưng cũng không còn quá nhiều nước, da giòn, xém cạnh và mặn vừa đủ…
Cùng với nhịp sống thị trường, hiện nay dọc theo Quốc lộ 6, sau khi qua thị trấn Kỳ Sơn, đến cách địa phận thành phố Hòa Bình khoảng 4 - 5 km, du khách sẽ thấy khá nhiều quán bán cá sông Đà nướng. Giá bán cá nướng nhìn chung cũng khá phải chăng. Mỗi xâu cá bao gồm 4 - 5 con to bằng ba ngón tay được các chủ quán bán với giá 100 – 120 nghìn đồng, cá to hơn thì có giá cao hơn tùy thuộc vào chủng loại và trọng lượng của con cá. Cá sông Đà nướng có thể mang về làm quà cho người thân song hầu hết thực khách đều chọn cách thưởng thức luôn tại quán do bị lôi cuốn bởi màu sắc vào rộm, hương thơm quyến rũ, béo ngậy của các xâu cá vừa chín tới.
Một cách bình dị mà dân dã, chủ quán sẽ mới thực khách thưởng thức món cá nướng được xé và bày trên miếng lá chuối xanh đã rửa sạch, lau khô. Có nhiều cách thưởng thức nhưng cá sông Đà nướng ngon nhất khi được ăn cùng với muối ớt tươi vắt chanh và các loại lá rừng như lá mơ, lá lốt, là đinh lăng, lá sấu, lá lộc vừng… Thực khách sẽ cảm nhận rõ vị ngọt, béo ngậy tự nhiên của thịt cá sông xen lẫn vị cay của muối ớt, vị chát nhẹ của các loại rau rừng như làm mất đi vị tanh vốn có của cá.
Từ từ thưởng thức, món cá sông Đà nướng trắng, dai, ngọt, ngậy, đậm đà hương vị thiên nhiên… như giúp du khách xua tan đi mọi mệt mỏi, vất vả sau những chặng hành trình du lịch khám phá núi rừng Hòa Bình.
ST