Mưa, lạnh, rét là điều kiện thuận lợi cho các bệnh về xương khớp xuất hiện, tái phát. Trong đó, người cao tuổi (NCT) rất dễ gặp chứng bệnh này. nên làm gì để phòng bệnh xương khớp tái phát, xuất hiện vào mùa lạnh, rét, đặc biệt là ở NCT?
Người cao tuổi khi ra khỏi nhà cần mặc ấm hơn, không để cảm lạnh
Đặc điểm của chứng đau nhức xương khớp
Thông thường, khi thời tiết chuyển mùa, nhất là mưa nhiều, lạnh, rét người bị bệnh về xương khớp hay bị đau nhức, tê buốt, có cảm giác khó chịu ở các khớp xương, dai dẳng ám ảnh, nhất là về đêm. Ở những người có hoàn cảnh kinh tế khó khăn, thiếu quần áo ấm, thiếu chăn, nhà ở không kín gió, kèm theo ăn uống thiếu cả lượng và chất, bệnh đau nhức xương khớp càng hành hạ nhiều hơn, khổ cực hơn. Do cảm giác chân, tay tê buốt, đau nhức, cột sống lưng, khớp gối, khớp bàn tay, ngón tay, khiến cho người bệnh gặp nhiều khó khăn trong cuộc sống và luôn cảm thấy buồn phiền. Đau nhức, tê buốt tại khớp xương có thể từ mức độ nhẹ là viêm khớp không đặc hiệu cho đến các bệnh lý thực thể như viêm khớp dạng thấp hay viêm khớp do thoái hóa khớp, biến dạng khớp.
Một số trường hợp đau dây thần kinh liên sườn do thoái hóa cột sống lưng, gây đau tức ngực, lưng nhầm tưởng là bệnh về tim mạch hoặc bệnh phổi làm cho người bệnh càng hoang mang, lo lắng. Điều đáng nói là càng bị đau, nhức xương, khớp, người bệnh càng sợ cử động dẫn đến các khớp trở nên tê cứng, khó cử động và càng dẫn đến cứng khớp.
Tại sao mùa lạnh, người cao tuổi dễ bị đau nhức xương khớp?
Lý do đau nhức khớp vào mùa lạnh là do không khí lạnh thâm nhập vào cơ thể qua đường da bởi các lỗ chân lông, làm cho mạch máu tại các vùng da đó co lại, máu đến các khớp xương bị hạn chế hoặc rất ít nên thiếu máu nuôi dưỡng khớp, các màng hoạt dịch và sụn khớp bị kích thích, gây nên đau nhức. Trong khi đó, ở NCT các mạch máu dễ bị lão hóa không co bóp chuyển động nhịp nhàng như lúc còn trai trẻ làm cho lượng máu đến khớp có thể bị ít đi. Vì vậy, vào mùa lạnh, rét, nếu NCT mặc không đủ ấm, nhà ở không kín gió để gió lùa, chăn, đệm không đủ ấm chứng đau nhức khớp xương càng dễ xẩy ra. Ngoài ra, ở một số NCT bị loãng xương cũng gây nên đau nhức xương khớp hoặc ở người thừa cân, béo phì cũng tác động xấu đến các khớp chịu lực. Các hiện tượng đó nếu không được khắc phục, sẽ dần dần dẫn đến thoái hóa khớp, nhất là khớp chịu lực nhiều như khớp cột sống thắt lưng, khớp gối, khớp cổ chân.
Nguyên tắc chữa trị
Khi bị đau nhức khớp, nhất là vào mùa lạnh, người bệnh nên đi khám bệnh, tốt nhất là khám chuyên khoa khớp để được xác nguyên nhân (tổn thương thực thể, thoái hóa khớp hay chỉ là do viêm khớp phản ứng) và có chỉ định điều trị sớm. NCT không nên chủ quan, xem thường và càng không nên tự chẩn đoán bệnh cho mình (nếu không am hiểu về chuyên môn y học). Không nên tự mua thuốc để điều trị, đặc biệt lưu ý là không tự động dùng thuốc corticoid (prednisolon, dexamethason…) hoặc thuốc không steroid. Lý do là một số thuốc giảm đau, chống viêm có thể có những tác dụng không mong muốn. Ví dụ, với NCT có bệnh hen suyễn nếu dùng thuốc không steroide có thể làm cơn hen xuất hiện, đôi khi nguy hiểm đến tính mạng hoặc người đau nhức xương khớp kèm theo viêm loét dạ dày, tá tràng, nếu dùng thuốc cortisone (prednosolon, methylprednosolone, solumedrol…) hoặc aspirin có thể gây chảy máu dạ dày cấp nếu không phát hiện kịp thời và cấp cứu khẩn trương sẽ rất nguy hiểm đến tính mạng.
Phòng bệnh như thế nào?
Về phòng bệnh, dù có bệnh lý khớp từ trước hay không, trong mùa lạnh, NCT cũng cần giữ ấm cơ thể mình, trong đó đặc biệt lưu ý các khớp, nếu đã bị viêm khớp, thoái hóa khớp xương càng cần giữ ấm cơ thể và các khớp (khớp gối, khớp cổ chân, cổ tay, bàn tay…). Để làm tốt điều đó cần mặc đủ ấm, cổ quàng khăn ấm, tay đi găng, chân đi tất. Khi ra khỏi nhà cần mặc ấm hơn không để cảm lạnh. Khi có dấu hiệu nhức khớp, tê, mỏi xảy ra, nhất là khi ngủ dậy ở vị trí nào thì hãy làm nóng vùng xung quanh vị trí đó bằng cách cạo gió, thoa dầu, bóp dầu. Làm như vậy để cho các mạch máu giãn ra, vận chuyển máu được dễ dàng đến nuôi các khớp.Mùa lạnh cần tắm, rửa bằng nước ấm và tắm rửa trong phòng kín gió. Nhà ở về mà lạnh cần đóng kín cửa ra vào, cửa sổ tránh gió lùa (nhưng cần có cửa thông gió).
Lời khuyên của thầy thuốc
Về chế độ dinh dưỡng, lý tưởng nhất là có chế độ hợp lý để duy trì cân nặng ở mức độ vừa phải, tránh béo phì, thừa cân và trong các bữa ăn cần đảm bảo đầy đủ các vi chất cần thiết. Hàng ngày nên vận động nhẹ nhàng các khớp gối, cổ chân, bàn tay, ngón tay, nhất là lúc sáng sớm vừa ngủ dậy, theo hướng dẫn của bác sĩ chuyên khoa khớp. Cần bổ sung canxi và vitamin D theo đơn của bác sĩ khám bệnh.
PGS.TS. BÙI KHẮC HẬU
Theo suckhoedoisong.vn