Nhắc đến lễ hội chọi trâu Hải Lựu (Sông Lô) được tổ chức vào tháng Giêng hàng năm, hẳn không ai còn xa lạ. Thế nhưng ít ai biết rằng, đằng sau những trận đấu nảy lửa, những màn diễn đẹp mắt, lại là biết bao tâm huyết của người chủ trâu.
Chủ trâu Nguyễn Văn Quý, xã Hải Lựu (Sông Lô) chia sẻ kinh nghiệm chăm sóc các ông Cầu
Đã trở thành thông lệ, mỗi con trâu tham gia lễ hội chọi trâu Hải Lựu dù thắng, hay thua đều được mổ thịt để tế lễ, bày bán cho người dân và khách thập phương. Bởi vậy mà sau mỗi mùa lễ hội, những người được dân làng tín nhiệm, cử ra chăm sóc, huấn luyện (hay còn gọi là các chủ trâu) lại tất bật với việc tuyển chọn và huấn luyện lứa trâu mới chuẩn bị cho lễ hội năm sau.
Cứ tưởng rằng, với một xã thuần nông như Hải Lựu, nơi mà con trâu từng là “đầu cơ nghiệp” của nhiều hộ dân, thì việc tuyển lựa trâu sẽ dễ dàng. Thế nhưng, ít ai ngờ rằng, để tìm được những con trâu to, khỏe, chuyện lựa trâu chọi cũng lắm công phu. Trâu chọi được xem là đủ tiêu chuẩn phải có tuổi đời từ 8 - 13 năm, vòng ngực tối thiểu 205 cm, gia đình bán trâu cũng phải vẹn toàn, không tang.
Chưa kể, để được đánh giá cao, trâu chọi cần hội tụ những yếu tố như: chân tay, móng gối đẹp, có khoáy tam tinh, mắt nhỏ, mi dài, da dày, lông móc…Cũng bởi yêu cầu có phần khắt khe đó, nên dù Ban tổ chức lễ hội cho thời gian là “đến tháng 5 có trâu về làng”, nhưng ngay từ đầu tháng 2, sau khi lễ hội vừa kết thúc, các ông chủ trâu đã bắt đầu những chuyến đi tìm trâu.
Theo những ông chủ trâu có thâm niên trong xã, trong tỉnh không phải không có trâu, song để lựa được những con trâu đẹp, người dân trong xã phải lặn lội khắp các tỉnh miền Bắc như Lào Cai, Yên Bái, Tuyên Quang… Những năm gần đây, do lễ hội chọi trâu ở các tỉnh miền Bắc phát triển, nhu cầu trâu chọi tăng, nhiều người còn phải đi vào miền Trung, miền Nam… để tìm mua trâu.
Ông Nguyễn Văn Quý, thôn Đồng Soi, người có 7 - 8 năm kinh nghiệm trong tìm, huấn luyện trâu cho biết: “Những năm đầu khôi phục lễ hội, việc tìm trâu khá gian nan, có những lần rong ruổi khắp các bản, làng hơn chục ngày mới tìm được con trâu ưng ý. Đó là chưa kể, mỗi chuyến đi như vậy còn tốn đến hàng chục triệu đồng tiền xăng xe, đi lại. Sau này, nhờ xây dựng được mối quan hệ với các thương lái, việc tìm trâu dễ dàng hơn, không phải đi mò như trước, song cũng phải có khi cũng phải mất 2 - 3 ngày, thậm chí đi đến đôi ba lượt mới tìm được trâu”.
Sau khi trâu được đưa về, các chủ trâu mới chính thức bắt đầu nhiệm vụ của mình đó là chăm sóc và huấn luyện trâu chọi. Những con trâu được huấn luyện vốn đều là trâu già, nên không tránh khỏi bướng, lì. Bởi vậy, việc chăm sóc, huấn luyện càng không đơn giản, đòi hỏi bản lĩnh của những “tay” luyện trâu.
Từng giành được không ít những giải cao trong các trận đấu, ông Đỗ Duy Hạnh, một chủ trâu có tiếng ở Hải Lựu chia sẻ: “Quan trọng nhất trong huấn luyện trâu là phải thương yêu nó như một người bạn, cho ăn, tắm rửa, không được đánh mắng, chửi bới, thậm chí phải nói chuyện với nó để nó nghe và hiểu được tiếng của ông chủ. Ngoài ra, để trâu tập quen với sân đấu, tăng sức chiến đấu, hàng ngày, chúng tôi thường hay dắt trâu ra đồng hoặc gần sân chọi, để trâu tập húc cây, húc bờ, tập chạy ngày đôi ba lần. Ngay như mùa đông, cứ 6 giờ sáng là đã phải đưa trâu đi tập húc” .
Không chỉ chú trọng huấn luyện cho trâu những ngón đòn, chế độ dinh dưỡng cho trâu chọi cũng là một trong những lưu ý hàng đầu của các chủ trâu. Nếu như những tháng đầu, cho ăn uống vẫn duy trì bình thường, thì càng đến những tháng cuối năm, khi chuẩn bị bước vào lễ hội, chế độ ăn uống càng được coi trọng. Ngoài cỏ, rơm… những thức ăn thông thường, không thể thiếu của trâu, thì các con trâu được bổ sung cám gạo, cám ngô, vỏ mía và đặc biệt là mật để tăng cường sức lực.
Không chỉ là những con vật đem đi thi đấu mà các ông cầu còn mang ý nghĩa tâm linh. Bởi vậy mà những người được chọn để chăm sóc, huấn luyện trâu đều phải đầy đủ vợ chồng, con cái, gia đình không có tang. Trâu chọi khi mang về không được cho cày kéo, phối giống hay đánh nhau. Đây đã trở thành một trong những luật bất thành văn mà những người chủ trâu không thể không theo. Với tâm huyết của những người chủ trâu, mọi người hy vọng, mùa lễ hội chọi trâu 2018 du khách sẽ được chứng kiến những trận đấu đẹp mắt.
ST