Vụ án đánh bạc hàng nghìn tỷ đồng vừa được cơ quan công an phát hiện đã cho thấy cơ chế kiểm tra, giám sát để phòng, chống tội phạm đánh bạc trực tuyến còn lỏng lẻo cũng như lỗ hổng trong quản lý các hoạt động trung gian thanh toán. Bộ Công an đang kiến nghị Chính phủ nhiều nội dung nhằm khắc phục những sơ hở, hạn chế này.
Sòng bạc núp bóng “game online”
Những năm gần đây, khi công nghệ thông tin ngày một phát triển, in-tơ-nét đã có mặt ở từng hộ gia đình, từng chiếc điện thoại thông minh, kéo theo mô hình đánh bạc trực tuyến nở rộ. Hoạt động của các sòng bạc “online” cực kỳ đơn giản khi thông qua các trang mạng có ứng dụng trò chơi (web game), hoặc phần mềm được cài trên máy tính, điện thoại, máy tính bảng. Người chơi có thể nạp tiền vào hệ thống để chơi, sau khi thắng có thể đổi ngược ra tiền thật bằng nhiều hình thức khác nhau. Hoạt động này trái pháp luật tại Việt Nam, nhưng những “ông trùm” của các sới bạc trực tuyến đã khéo léo kết hợp với một số đơn vị để “rửa sạch” số tiền có được do hoạt động phi pháp. Hoạt động của các đối tượng này rất tinh vi khi biết cách lợi dụng các công nghệ tin học tiên tiến “ẩn mình” trên mạng in-tơ-nét, rất khó phát hiện.
Tài liệu điều tra của Bộ Công an cho biết, đường dây tổ chức đánh bạc nghìn tỷ qua mạng quy mô lớn được phát hiện vào giữa năm 2017 khi Công an tỉnh Phú Thọ nhận đơn trình báo của bà V.M.P (ở phường Nông Trang, TP Việt Trì) về việc bị một người sử dụng Facebook lừa đảo, chiếm đoạt 110 thẻ cào điện thoại trị giá 55 triệu đồng. Lập chuyên án đấu tranh, cuối tháng 7-2017, Công an tỉnh Phú Thọ đã bắt giữ Lê Văn Huy (sinh năm 1997, ở Quảng Trị) - người đã lừa đảo, chiếm đoạt tài sản của bà P. Qua đấu tranh, Huy khai sau khi chiếm đoạt 55 triệu đồng, thanh niên này đã đổi thành tiền ảo để đánh bài trực tuyến qua hình thức game bài Rikvip. Từ manh mối này, tiếp tục đấu tranh mở rộng chuyên án, Phòng An ninh kinh tế, Phòng An ninh điều tra (Công an tỉnh Phú Thọ) phối hợp Cục An ninh mạng (Bộ Công an) đã bắt, khám xét khẩn cấp những kẻ cầm đầu tổ chức đánh bạc trực tuyến gồm: Nguyễn Văn Dương (SN 1975, Chủ tịch HĐTV Công ty Đầu tư phát triển an ninh công nghệ cao - CNC) và Phan Sào Nam (SN 1979, Chủ tịch HĐQT kiêm Giám đốc Công ty cổ phần VTC Truyền thông trực tuyến - VTC online). Mở rộng điều tra, Công an tỉnh Phú Thọ tiếp tục khởi tố, bắt tạm giam Nguyễn Thanh Hóa, nguyên Cục trưởng Cảnh sát phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao vì trong quá trình điều tra đủ căn cứ xác định có liên quan đến vụ án “Sử dụng mạng in-tơ-nét thực hiện hành vi chiếm đoạt tài sản, tổ chức đánh bạc, đánh bạc, mua bán trái phép hóa đơn và rửa tiền xảy ra tại Phú Thọ và một số tỉnh, thành phố”.
Theo Bộ Công an, đây là vụ án đánh bạc trực tuyến quy mô lớn, tính chất đặc biệt nghiêm trọng. Các đối tượng trong vụ án này đã tiến hành tạo ra cổng “game bài” Rikvip bắt đầu hoạt động từ ngày 18-4-2015, gồm 42 trò mô phỏng các hình thức đánh bạc, hoạt động trái phép thông qua website rikvip.com, rikvip.vn. Từ tháng 8-2016, đổi tên thành Tip.club và dưới dạng các ứng dụng cho điện thoại và máy tính. Để tham gia, con bạc tạo tài khoản và nạp tiền mua điểm ảo trong game, gọi là RIK, thông qua nạp thẻ viễn thông (Viettel, Mobifone, Vinaphone), nạp thẻ game (Zing, Gate, Vcoin, Megacard, GoCoin, Vcard), nạp từ tài khoản ngân hàng hoặc mua trực tiếp qua hệ thống đại lý. Sau khi thắng - thua, con bạc có thể quy đổi RIK thành tiền, thông qua bán cho đại lý hoặc hiện vật có giá trị là mã thẻ viễn thông, mã thẻ game, nạp tài khoản điện thoại, thông qua các cổng trung gian thanh toán.
Để con bạc nạp tiền chơi bạc, các đối tượng tổ chức đường dây đã thông qua các pháp nhân do chúng lập ra hợp tác với các cổng trung gian thanh toán (VNPT EPAY, Ngân Lượng, HOMEDIRECT và Giải trí số) để con bạc có thể sử dụng thẻ cào viễn thông, thẻ game nạp vào game bài (gọi chung là “gạch thẻ”). Đồng thời, các đối tượng hợp tác với Cổng thanh toán quốc gia NAPAS để con bạc nạp tiền từ tài khoản ngân hàng, phát hành thẻ game Vcard và GoCoin để con bạc nạp tiền chơi bạc.
Tài liệu điều tra nêu rõ, số tiền tham gia đánh bạc trong vụ án qua hai đường chính là cổng thanh toán (cả hợp pháp và bất hợp pháp) và hệ thống đại lý. Tổng số tiền đánh bạc nạp qua các cổng thanh toán là 9.583,2 tỷ đồng. Trong đó, tiền từ thẻ viễn thông và thẻ game là 9.296 tỷ đồng, chiếm 97%; tiền từ các ngân hàng là 168 tỷ đồng, chiếm 1,75%. Tiền tham gia đánh bạc qua các đại lý được giao dịch trực tiếp bằng tiền mặt hoặc chuyển khoản qua ngân hàng, bước đầu xác định khoảng 5.631,5 tỷ đồng. Điều đáng nói là số tiền 9.583,2 tỷ đồng thu được qua các cổng thanh toán được phân chia cho các doanh nghiệp viễn thông, doanh nghiệp cung cấp dịch vụ trung gian thanh toán, doanh nghiệp phát hành thẻ game, nhóm đối tượng cầm đầu (Dương, Nam...; bao gồm cả chi phí vận hành và một phần nhỏ hạch toán vào các pháp nhân CNC, VTC online...) và trả thưởng cho con bạc.
Nhiều kẽ hở trong phòng, chống tội phạm
Ngoài vụ đánh bạc trực tuyến hàng nghìn tỷ đồng vừa bị phát hiện, thực tế trên mạng in-tơ-nét vẫn đang tồn tại hàng loạt sòng bạc trực tuyến khác núp bóng các trò chơi điện tử. Chỉ cần lên mạng in-tơ-nét tìm kiếm từ khóa “chơi bài online ăn tiền” sẽ có vô số các trang web hiện ra. Theo luật sư Trương Anh Tú (Đoàn Luật sư Hà Nội), hiện nay, các cổng game có trò chơi đánh bạc đang dùng mọi chiêu trò để thu hút người chơi. Những ván bài sát phạt trong game online khiến người chơi tự biến mình thành con bạc lúc nào không hay, còn các cổng game thì thu lợi hàng nghìn tỷ đồng từ người tham gia. Hiện nay, lĩnh vực mạng thông tin được điều chỉnh bởi Nghị định 72/2013/NĐ-CP ngày 15-7-2013 và Thông tư 24/2014/TT-BTTTT ngày 29-12-2014 (cũng như nhiều văn bản pháp luật khác). Theo đó, Điều 3, Thông tư 24/2014/TT- BTTTT đã quy định cấm “Lợi dụng việc cung cấp, sử dụng dịch vụ trò chơi điện tử để đánh bạc, tổ chức đánh bạc, lừa đảo, kinh doanh trái pháp luật hoặc các hành vi vi phạm pháp luật khác”. Việc đánh bạc online được xem là việc sử dụng dịch vụ trò chơi điện tử để tổ chức đánh bạc, do đó hình thức này sẽ bị nghiêm cấm theo quy định nêu trên. Thực tế, khi tham gia vào các game đánh bạc này, người chơi thường phải nạp tiền thật vào, đồng nghĩa với việc “chơi ảo nhưng mất tiền thật”. Trong khi đó, Thông tư 24/2014/TT-BTTTT đã quy định rất rõ “Vật phẩm ảo, đơn vị ảo, điểm thưởng chỉ được sử dụng trong phạm vi trò chơi điện tử và theo đúng mục đích mà doanh nghiệp đã báo cáo. Vật phẩm ảo, đơn vị ảo, điểm thưởng không phải là tài sản, không có giá trị quy đổi ngược lại thành tiền, thẻ thanh toán, phiếu thưởng hoặc các hiện vật có giá trị giao dịch bên ngoài trò chơi điện tử”. Như vậy, việc nạp tiền thật để chơi các trò đánh bạc online này cũng là những hoạt động hoàn toàn bị cấm theo quy định của Thông tư 24/2014/TT-BTTTT. Tuy nhiên, trên thực tế vẫn đang có rất nhiều các tựa game online vi phạm quy định này.
Bộ Công an cho rằng, hoạt động tổ chức đánh bạc qua game bài khó có thể thực hiện được với quy mô lớn như Rikvip nếu không có các cổng trung gian thanh toán và các loại thẻ cào. Tiền chơi bạc từ thẻ cào chiếm 97% tổng lượng tiền chơi bạc qua các cổng trung gian thanh toán, trong đó, các doanh nghiệp viễn thông (Viettel, Vinaphone, Mobifone) được hưởng từ 15,5 đến 16,3%. Lợi ích của các doanh nghiệp viễn thông khi cung cấp dịch vụ cho hoạt động đánh bạc này là không nhỏ. Việc quản lý hoạt động phát hành và sử dụng thẻ cào viễn thông lỏng lẻo khiến các thẻ cào dễ dàng trở thành phương tiện thanh toán cho các dịch vụ ngoài viễn thông, tạo điều kiện cho các đối tượng lợi dụng để xây dựng hệ thống thanh toán phục vụ hoạt động đánh bạc trực tuyến.
Các cổng trung gian thanh toán đóng vai trò quan trọng trong hoạt động tổ chức đánh bạc trực tuyến nhưng việc quản lý còn rất lỏng lẻo, khiến các doanh nghiệp trung gian thanh toán như VNPT EPAY, Ngân Lượng, Home Direct, Giải trí số dễ dàng cung cấp dịch vụ cho game bài Rikvip/Tip.club để con bạc tham gia đánh bạc trong thời gian dài. Điều đáng nói là do thiếu hành lang pháp lý chặt chẽ, hoạt động này không được Ngân hàng Nhà nước Việt Nam coi là hoạt động trung gian thanh toán để quản lý, trong khi Bộ Thông tin và Truyền thông không quản lý hoạt động thanh toán bằng thẻ cào. Việc quản lý hoạt động cung cấp dịch vụ cho thuê máy chủ, cho thuê chỗ đặt máy chủ, tên miền, đầu số còn lỏng lẻo, các đối tượng tổ chức đánh bạc dễ dàng được cung cấp dịch vụ thuê chỗ đặt máy chủ, đường truyền In-tơ-nét, IP, tên miền, kể cả tên miền quốc gia (.vn) từ các doanh nghiệp trong nước (VNPT, Viettel, Công ty cổ phần Mắt Bão, Công ty GMO Runsystem…); dễ dàng thuê các đầu số tổng đài của FPT để “chăm sóc khách hàng” và sử dụng dịch vụ nhắn tin thương hiệu của Công ty cổ phần truyền thông VMG để quảng bá Rikvip/Tip.club qua tin nhắn.
Bên cạnh đó, hoạt động tổ chức đánh bạc có sự bảo kê của nguyên Cục trưởng Phòng chống tội phạm công nghệ cao (Bộ Công an) Nguyễn Thanh Hóa cũng là bài học để ngành công an xem lại hoạt động kiểm tra, giám sát cán bộ, đặc biệt là cán bộ giữ vị trí quan trọng. Vụ án khiến dư luận không khỏi băn khoăn rằng, tại sao chính người giữ trọng trách đấu tranh với tội phạm sử dụng công nghệ cao lại đứng ra bảo kê cho đường dây này hoạt động trong một thời gian dài.
Theo LÊ TÚ/nhandan.com.vn