Nghề đúc cồng chiêng đã tồn tại và phát triển trên 400 năm. Tuy nhiên, hiện nay các nghệ nhân đang rất trăn trở bởi làng nghề đứng trước nguy cơ thất truyền.
Nghệ nhân Dương Ngọc Tiển
Làng nghề 400 tuổi
Trước nguy cơ mai một của nghề đúc cồng chiêng, Sở VHTTDL tỉnh Đắk Lắk đã tổ chức “Trình diễn đúc cồng chiêng của người Ê Đê”, nhằm quảng bá và giữ gìn nghề truyền thống của đồng bào các dân tộc Tây Nguyên. Dưới tiết trời oi ả của những ngày tháng 3, nhiều người dân và du khách đội nắng để chiêm ngưỡng nghề đúc chiêng truyền thống của nghệ nhân đến từ làng đúc đồng Phước Kiều (tỉnh Quảng Nam) trình diễn. Làng đúc đồng Phước Kiều có từ đầu thế kỷ 17 và đã phát triển trên 400 năm. Với tuổi đời đã trải qua, làng nghề đã cung cấp hơn 4.000 bộ chiêng các loại cho đồng bào dân tộc thiểu số ở Tây Nguyên như Ê Đê, Ba Na, Jrai, Xê Đăng, M’nông, Mạ, Chu Ru…, góp phần tích cực trong việc bảo tồn và phát huy di sản “Không gian văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên”.
Nghệ nhân Dương Ngọc Tiển (61 tuổi) làng đúc đồng Phước Kiều đã có 15 năm thâm niên trong nghề đúc cồng chiêng Tây Nguyên cho biết, để đúc được cồng chiêng thường có 10 bước cơ bản. Đầu tiên là làm khuôn trong và khuôn ngoài từ các nguyên liệu đất sét, trấu, đất thịt. Sau khi làm khuôn xong, người thợ phải pha chế hợp kim gồm đồng, thiếc, kẽm, rồi nấu cho hợp kim chảy loãng, khi thấy độ tinh thì đổ hợp kim nóng chảy vào khuôn. Khi hợp kim ở trong khuôn đã tinh đặc, nghệ nhân tháo khuôn ra sẽ thu được phôi cồng chiêng. Từ đó, qua bàn tay khéo léo, gia công, làm sạch, so âm, thẩm âm, bôi hóa chất sẽ có bộ cồng chiêng hoàn chỉnh, đẹp mắt.
Các nghệ nhân tiến hành nấu và đúc cồng chiêng
Còn lại 3 người
Theo nghệ nhân, mặc dù đây là làng nghề truyền thống được cha ông để lại, tuy nhiên hiện nay chỉ còn một vài ba người biết đúc cồng chiêng. Với nét mặt trầm ngâm, nghệ nhân Tiển cho hay, hiện nay làng nghề chỉ còn 3 nghệ nhân biết đúc cồng chiêng Tây Nguyên và cả 3 nghệ nhân đã trên 60 tuổi. Những thế hệ trẻ giờ đây không còn đam mê hay theo học nghề này, đây cũng là nỗi trăn trở lớn đối với làng nghề truyền thống đã có từ lâu đời này. “Cái nghề này vừa nóng nực vừa bụi bặm nên chẳng có mấy người ưa thích. Giờ đây, các bậc phụ huynh và lớp trẻ đều mong muốn tìm công việc như bác sĩ, kỹ sư, giáo viên… chứ không mặn mà với nghề đúc đồng. Hiện nay chỉ có 3 nghệ nhân của làng nghề đúc được cồng chiêng thì một người đã hơn 80 tuổi, 2 người hơn 60 tuổi nên tôi rất lo lắng về tương lai của nghề đúc cồng chiêng truyền thống của làng. Cứ cái đà này, khoảng 10 năm sau nữa sẽ không còn ai đúc được cồng chiêng Tây Nguyên”, ông Tiển buồn rầu nói.
Về vấn đề này, ông Đặng Gia Duẩn, Phó Giám đốc Sở VHTTDL tỉnh Đắk Lắk cho biết, hiện nay, các tỉnh Tây Nguyên nói chung, tỉnh Đắk Lắk nói riêng chưa có nghệ nhân nào biết đúc chiêng và chưa có hộ gia đình, doanh nghiệp nào đứng ra mở cơ sở nghề, truyền nghề đúc chiêng. Do đó, việc bảo vệ cồng chiêng, Không gian văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên đang đứng trước những nguy cơ, thách thức lớn.
Cũng theo ông Duẩn, thông qua buổi lễ trình diễn đúc cồng chiêng này, đơn vị cũng mong muốn tuyên truyền, giới thiệu, quảng bá đến nhân dân, bạn bè, du khách trong nước và quốc tế về Không gian văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên. Tại đây mọi người có thể biết về nguồn gốc, giá trị, ý nghĩa lịch sử ra đời của những bộ chiêng quý đã trở thành di sản văn hóa phi vật thể của nhân loại. Và cũng là để lớp trẻ hiểu và trân quý những giá trị mà cha ông để lại và cùng chung tay, góp sức gìn giữ, bảo tồn.
Theo NHẬT HUY/baovanhoa.vn