Văn hóa làng xã là một phần không thể thiếu trong dòng chảy lịch sử văn hóa dân tôc. Đã có nhiều địa phương trong tỉnh làm tốt việc bảo tồn những nét đẹp văn hóa truyền thống của quê hương.
Vật cổ truyền đã có từ hàng ngàn năm xuất hiện khoảng từ thế kỷ 16. Vật cổ truyền không đơn thuần chỉ là môn thể thao truyền thống của dân tộc mà đây còn là một nét đẹp văn hóa của người Việt Nam. Trong mỗi dịp tết đến xuân về, người người, nhà nhà lại nô nức đi xem lễ hội. Trong đó không thể thiếu môn vật cổ truyền dân tộc, vốn đã ăn sâu vào tiềm thức của nhiều thế hệ người Việt.
Ở làng Yên Lạc, xã Đồng Văn, huyện Yên Lạc, môn Vật cổ truyền được biết đến như một món ăn tinh thần không thể thiếu của người dân nơi đây. Trải qua nhiều thăng trầm của lịch sử, người dân làng Yên Lạc xã Đồng văn vẫn lưu giữ được những tinh hoa của môn vật cổ truyền. Đó như 1 món ăn tinh thần, vừa là nét đẹp văn hóa truyền thống lâu đời của người dân nơi đây.
Cứ mỗi buổi chiều, hết giờ học, giờ làm, lại có rất nhiều các thế hệ trẻ già tụ hội về Đình làng để theo học môn Vật cổ truyền. Những tư thế vật, cách lựa thế, di chuyển… được các thế hệ cao niên trong làng truyền dạy lại cho thế hệ trẻ năm này qua năm khác cứ thế ăn sâu vào nếp sống của người dân nơi đây. Vật cổ truyền vẫn luôn được các thế hệ trong làng kế tục và phát triển.
Đình làng, chính là nơi diễn ra các cuộc đọ sức giữa các đô vật. Hàng năm, vào mỗi dịp đầu xuân năm mới, con em trong làng lại nô nức đăng ký tham gia thi đấu tại xới vật của làng. Năm 2018, thể theo nguyện vọng của nhân dân, làng Yên Lạc đã cho xây dựng xới vật ngay giữa khuôn viên sân đình. Sau khi được khánh thành và đưa vào sử dụng, xới vật đã trở thành sân chơi thi đấu và luyện tập hăng say của nhiều bạn trẻ.
Vật cổ truyền của làng Yên Lạc có mặt từ thế kỷ 17, theo luật tục, các đô vật tham gia thi đấu theo thể tự do, không phân biệt cân nặng, cao thấp. Đấu vật bằng nhiều tư thế, miễn làm sao để bằng lưng, trắng bụng là được. Bởi thế ngày nay, môn Vật cổ truyền này rất được thế hệ trẻ yêu thích.
Môn thể thao truyền thống đã tạo nên sự gắn kết bền vững giữa cộng đồng dân cư, là nét đẹp văn hóa tinh thần mà mỗi gia đình, dòng họ trong thôn làng đang bảo tồn và lưu giữ.
Anh Nguyễn Chung Thanh, hiện đang là huấn luyện viên môn đô vật tại trường năng khiếu tỉnh. Anh Thanh trước đây vốn là vận động viên môn đô vật cổ truyền. Kế tiếp môn vật cổ truyền của cha ông mình bằng niềm đam mê, anh đã Từng tham gia nhiều giải vật lớn trong và ngoài nước và giành nhiều huân, huy chương các loại.
Cha truyền- con nối, 2 con của anh Thanh từ nhỏ cũng đam mê theo nghề của bố, hăng say luyện tập. Con trai lớn Nguyễn Thanh Bắc cũng liên tiếp giành nhiều thành tích cao trong các giải thi đấu trẻ. Năm 2016 đạt giải nhất hội khỏe Phù Đổng, huy chương bạc giải toàn quốc; năm 2017 Bắc đạt nhiều giải cao trong nước và đạt huy chương bạc giải vật trẻ Đông nam á.
Sẽ vẫn còn nhiều thành tích cao hơn nữa nếu như tinh thần thượng tôn thể thao văn hóa cổ truyền tiếp tục được gìn giữ và phát huy như hiện nay. Nét đẹp truyền thống của cha ông, tinh thần thượng võ, mục tiêu khỏe để xây dựng và bảo vệ tổ quốc sẽ được truyền cho thế hệ trẻ mà không cần lời giáo huấn nào như cách mà dân làng Yên Lạc, xã Đồng Văn đang làm.
Hà Lý