Tháng 4 hàng năm, lúc cao điểm mùa khô, người Êđê ở buôn Ky, phường Thành Nhất, TP. Buôn Ma Thuột, tỉnh Đắk Lắk, lại náo nức tổ chức Lễ cúng cầu mưa. Đây là một trong những hoạt động nhằm gìn giữ và phát huy những nét đẹp văn hóa truyền thống.
Từ sáng sớm, khoảng sân trước Nhà sinh hoạt cộng đồng buôn Ky đông đúc người dân về dự hội. Thanh niên thì phụ giúp nghệ nhân sắp xếp lại dàn cồng chiêng. Các cô gái uyển chuyển trong trang phục truyền thống cùng tham gia chuẩn bị lễ cúng… Thiếu nữ H’By La Byă không giấu được sự thích thú: “Đây là lần đầu tiên em tham gia lễ cúng cầu mưa nên em chưa biết nhiều, nhưng mà em cảm thấy rất là vui khi mà được vinh dự tham gia lễ này. Lễ cúng cầu mưa có nhiều nét đẹp riêng của người Êđê”.
Tiến hành nghi lễ gieo những hạt lúa đầu tiên
Dưới gốc cây cổ thụ, người dân đã chuẩn bị hai chòi Pưk với những vật dụng để làm lễ cầu mưa. Một chòi là thờ ông trời và bà trời, cùng những lễ vật tượng trưng dâng lên nhà trời. Chòi bên cạnh là kho chứa bắp, chứa lúa. Phía dưới chòi là tượng thần ác Yang Le, kẻ bị trừng phạt vì đã xui khiến chim, thú vào phá rẫy, làm mất mùa màng. Cạnh đó là những lễ vật cúng yàng như rượu cần, gà, dụng cụ bằng tre, nứa cùng các tượng gỗ nhỏ tạc hình các con thú như voi, nhím, hổ…
Tái hiện cảnh săn bắn thú dữ về phá hoại mùa màng
Khi dàn chiêng nổi lên, thầy cúng bắt đầu bài cúng được truyền lại từ đời xưa, với mong muốn cầu cho mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu, cũng như xua đuổi thú dữ, xua cái ác tránh xa buôn làng. Sau khi dâng lễ, thầy cúng bước chân vạch thành những ô vuông tượng trưng cho những thửa ruộng, rồi tiến hành nghi thức trồng tỉa. Ông đi phía trước, hai tay cầm 2 cây đã vót nhọn đầu chọc xuống đất, theo sau là những phụ nữ Êđê gieo hạt lúa vào hốc đất. Khi những giọt nước rơi xuống, mọi người cùng reo hò, mừng vui vào mùa rẫy mới…
Uống rượu cần là một hoạt động không thể thiếu trong các ngày lễ của người Êđê
Dự lễ cầu mưa, bà H’Luếch Hđớk, 65 tuổi, bồi hồi: “Tôi rất xúc động và cảm xúc thật nhiều, tại vì mình thấy tổ chức lại lễ theo truyền thống của dân tộc Êđê là mỗi năm tổ chức một lần trước khi tỉa bắp tỉa lúa, thì hồi xưa là như vậy. Thì nhớ lại ngày xưa lúc tôi còn nhỏ vẫn tham dự lễ, giờ lớn lên lại thấy lễ như vậy nữa thì mình rất vui”.
Theo già làng Y Bang Byă, ở buôn Ky, phường Thành Nhất, Thành phố Buôn Ma Thuột, trước kia, lễ cúng cầu mưa thường được người Êđê thực hiện vào thời gian cao điểm mùa khô, sau khi đã đốt dọn rẫy, chờ mưa xuống là gieo hạt. Khi cuộc sống đổi thay, buôn làng dần đô thị hóa, nương rẫy ngày xưa đã thành vườn hồ tiêu cà phê, nhiều người rời buôn lên thành phố mưu sinh…, việc tổ chức lễ cúng dần thưa vắng. Nhưng những năm gần đây, với sự hỗ trợ của nhà nước, buôn làng đã khôi phục các lễ hội truyền thống, lưu truyền những nét đẹp văn hóa, hướng tới cuộc sống tốt đẹp hơn. “Đúng là để bảo tồn phong tục của dân tộc mình là cả vấn đề khó khăn đối với buôn Ky, nhưng được sự quan tâm hỗ trợ của phường Thành Nhất, đã hỗ trợ một số kinh phí để thôn buôn tổ chức lễ cúng cầu mưa. Cúng cầu mưa có ý nghĩa là cầu cho mùa mưa năm nay thuận lợi đạt được mùa màng may mắn, cuộc sống của người dân ngày càng tốt đẹp hơn và đem lại cơm no, áo ấm cho bà con buôn làng mình cũng như buôn làng Tây Nguyên”, già làng Y Bang Byă nói./.
Theo CTV Hoàng Phúc/ VOV- Tây Nguyên - 27/04/2023
https://vov.vn/van-hoa/le-cau-mua-cua-nguoi-ede-tai-buon-ma-thuot-post1016303.vov