Chiến lược phản công chớp nhoáng đã không đáp ứng kỳ vọng và các lực lượng Ukraine hiện đang rơi vào tình huống giao tranh cục bộ tại từng khu vực nhỏ lẻ, mất rất nhiều thiết bị quân sự do phương Tây cung cấp.
Cuộc phản công mà cả Ukraine và phương Tây đặt nhiều kỳ vọng kể từ đầu năm nay đã diễn ra được gần 1 tháng. Bắt đầu từ ngày 4/6, các lực lượng Ukraine đã cố gắng tiến công khu vực phía Nam chiến tuyến ở vùng Zaporizhia và phía Tây Cộng hòa nhân dân Donetsk (DPR) tự xưng. Đến cuối tháng 6, Ukraine chỉ giành quyền kiểm soát một số ngôi làng nhỏ nhưng vẫn chưa thể tiếp cận các công sự chính của Nga.
Cuộc phản công của Ukraine diễn ra rất chập chạp. Ảnh: Defense Express
Ukraine và các đối tác phương Tây hiện đặc biệt lo ngại về kế hoạch đột phá tới biển Azov vì mục tiêu chiến lược của cuộc phản công vẫn chưa đạt được và hành lang đất liền dẫn tới Crimea vẫn do Nga kiểm soát.
Chiến tuyến hiện tại được hình thành ra sao?
Chiến tuyến ở vùng Zaporizhia và phía Tây Cộng hòa nhân dân Donetsk (DPR) tự xưng được hình thành vào mùa xuân năm 2022. Ở thời điểm đó, quân đội Nga xem xét hợp nhất các đơn vị Crimea – vốn đang kiểm soát thành phố Tokmak và Pologi của Ukraine với các đơn vị ở Donbass để thành lập “lòng chảo Mariupol”. Nhưng nỗ lực của Moscow nhằm tiến gần hơn Zaporizhia và đánh chiếm các thành phố Gulyai-Pole, Orekhov – thành trì chính của lực lượng Ukraine đã không thành công.
Ở phía Đông, tại khu vực Vremyevsky, các trận đánh ác liệt đã tiếp diễn cho đến mùa hè năm 2022. Vào ngày 14/7, DPR xác nhận giành quyền kiểm soát ngôi làng Neskuchny, ở phía Nam Vremyevka – khu định cư cuối cùng ở mặt trận này.
Mặc dù Nga không tiếp cận được Zaporizhia hoặc tấn công các vị trí của Ukraine tại Donbass, nhưng những bước tiến mà Moscow đạt được vào mùa xuân và mùa hè năm 2022 đóng vai trò vô cùng quan trọng đối với họ. Thứ nhất, điều này giúp Moscow kiểm soát tuyến đường cao tốc Crimea-Melitopol-Berdiansk-Mariupol-Rostovskaya, giúp củng cố sự kết nối giữa Crimea với lục địa Nga. Thứ hai, việc kiếm soát các vùng lãnh thổ trên đã tạo ra một vùng đệm xung quanh Crimea, buộc Ukraine phải rút lui khỏi Biển Azov. Bên cạnh đó, Nga cũng có thể thiết lập một mặt trận từ cửa sông Dnieper đến biên giới nước này.
Tuy nhiên, vị trí đó cũng tạo ra một số bất lợi đối với quân đội Nga. Nếu Ukraine phản công thành công và tiến vào Biển Azov, mặt trận của Nga sẽ bị chia cắt làm 2 phần. Khi đó, Ukraine có thể phong tỏa các đơn vị Donbass của Nga và tạo ra mối đe dọa nghiêm trọng đối với Crimea-nơi đặt trụ sở chính của Hạm đội Biển Đen.
Nga chuyển từ tấn công sang phòng thủ
Hiểu được tầm quan trọng chiến lược của khu vực này, Nga đã bắt đầu chuyển các đơn vị đến đây. Nhưng điều đó đã dẫn đến tổn thất của Moscow tại một số khu vực khác trên mặt trận. Chẳng hạn việc điều quân ra khỏi thành phố chiến lược Izium đã khiến Nga phải rút khỏi vùng Kharkov vào tháng 9/2022. Từ đó, các lực lượng Nga bắt đầu xây dựng một tuyến phòng thủ sâu, có sự tham gia của cả lực lượng dân sự. Moscow đã xây dựng tuyến phòng thủ hai lớp gần Melitopol, đồng thời biến các ngôi làng ở Tokmak và Ocherevatoye thành các vị trí phòng thủ điểm.
Các chuyên gia cho rằng, Ukraine sẽ gặp nhiều khó khăn nếu muốn chọc thủng tuyến phòng thủ của Nga. Lực lượng dự bị của Nga sẽ triển khai cuộc tấn công vào hai bên sườn Ukraine từ vùng Kherson và DPR. Địa hình này sẽ có lợi hơn cho quân đội Nga.
Cuối cùng, dù có những công sự tốt nhất, nhưng một tuyến phòng thủ hiệu quả sẽ không thể thiếu những binh sỹ dày dặn kinh nghiệm cùng sự phối hợp giữa lực lượng pháo binh, tình báo và không quan. Do vậy, Nga đã đặt các đơn vị tinh nhuệ của Sư đoàn súng trường cơ giới số 42 ở vị trí hàng đầu trong lực lượng phòng thủ tại hướng Melitopol.
Điểm yếu phòng thủ của Nga
Vremyevsky - khu vực giáp Donetsk và Zaporizhia là nơi dễ bị tấn công nhất trong tuyến phòng thủ của Nga. Vào ngày 4/6, Ukraine đã mở màn cuộc phản công bằng cách đánh thẳng vào Vremyevsky, nhằm mục đích khiến Nga phải rút quân dự bị ở những nơi khác để tiến vào bảo vệ khu vực này. Ukraine đã nỗ lực tấn công trong nhiều ngày nhưng kế hoạch của họ không thành công.
Trong cuộc tấn công thứ hai vào ngày 10/ 6, quân đội Ukraine được cho là đã hành động hiệu quả hơn. Đến ngày 13/6, Kiev đã buộc Nga đã rút khỏi các làng Novodarovka, Neskuchnoye, Storozhevoye, Blagodatnoye và Makarovka. Ngày 26/6, Ukraine giành quyền kiểm soát Rovnopol và một số vị trí khác trên tuyến đường tới Novodonetsky và Priyutnoye. Trong 3 tuần giao tranh, Ukraine được cho là đã giành quyền kiểm soát 6 ngôi làng.
Theo giới phân tích, vị trí của Vryemyevsky cực kỳ bất tiện đối với nỗ lực phòng thủ của Nga bởi họ dễ bị đối phương bao vây từ hai bên sườn. Ngoài ra, nơi đây cũng có con sông Mokriye Yaly chảy qua các vị trí trung tâm của Nga. Do đó, Moscow chỉ có thể dựa vào một số điểm cao hơn ở hai bên sườn để đáp trả.
Tuy vậy, ngay cả khi địa hình có lợi cho Ukraine thì các lực lượng nước này vẫn không đạt được những bước tiến lớn. Trong khi đó, họ bị tổn thất khá nhiều binh sỹ và khí tài quân sự do phương Tây cung cấp. Hiện tại, Ukraine đang bị mắc kẹt trước các tuyến phòng thủ của Nga ở Staromayorsky và Urozhaynoye và khó có thể vượt qua để tiếp cận những vị trí kiên cố hơn.
Ukraine "vỡ mộng"
Ukraine đã triển khai các lữ đoàn mới thành lập, trang bị vũ khí phương Tây và từng tham gia huấn luyện tại các nước NATO vào cuộc phản công. Những lữ đoàn này đã được giữ ở hậu phương trong một thời gian dài trừ một số ít đơn vị, chẳng hạn như lữ đoàn 46 và 77 được đưa tới Bakhmut để tham gia các trận đánh ác liệt với Nga.
Trước đó, Kiev vẫn chỉ triển khai những đơn vị cũ ra tiền tuyến mà không có sự luân chuyển hay thay thế, nhằm giúp các lữ đoàn mới có thêm thời gian huấn luyện để củng cố sức mạnh. Ukraine hy vọng rằng các lữ đoàn mới sẽ tiếp cận Biển Azov thành công nhằm đảm bảo giành chiến thắng cho Kiev. Nhưng hy vọng này rất mong manh.
Một chuỗi các bước lùi đã khiến Ukraine lo ngại về cuộc phản công mà nước này từng kỳ vọng sẽ diễn ra chóng vánh và nhanh chóng đạt được bước đột phá trên mặt trận. Thư ký Hội đồng An ninh và Quốc phòng Ukraine Danilov cho rằng, phản công chớp nhoáng chỉ có trong truyện cổ tích. Để có thể tiến đến giai đoạn tiếp theo của cuộc phản công, các quan chức Ukraine cho biết, nước này cần được cung cấp máy bay chiến đấu của phương Tây.
Trong khi đó, phương Tây đang bắn tiếng rằng nếu phản công thất bại, Kiev sẽ không còn nhận được hỗ trợ như trước. Nhà phân tích người Nga Vladislav Ugolny nhận định: “Áp lực của phương Tây đã khiến Tổng thống Ukraine Zelensky buộc phải hành động, dù biết rõ rằng họ có rất ít lợi thế. Nói cách khác, ông Zelensky giống như một người chơi cờ đang phải đối mặt với tình huống Zugzwang [Zugzwang là sự cưỡng ép di chuyển – một tình huống mà đối thủ buộc phỉa đi nước bất lợi vì họ không còn lựa chọn nào khác]".
Theo Hồng Anh/VOV.VN (biên dịch) – 2/7/2023
https://vov.vn/the-gioi/quan-sat/nga-lo-diem-yeu-phong-thu-ukraine-vo-mong-sau-cuoc-phan-cong-post1029878.vov