Bệnh bạc lá lúa (BBL) do vi khuẩn Xanthomonas campestris Oryzae gây ra và là một trong những bệnh nguy hiểm nhất trên cây lúa.
Bệnh phát triển mạnh trong điều kiện nóng ẩm nên ở các tỉnh phía Bắc thường xuất hiện từ tháng 3 trở đi, gây hại ở cả 2 vụ lúa trong năm, trong đó nặng nhất là các trà lúa vụ mùa, đặc biệt vào các thời kỳ hay có giông, bão. Các giống lúa thuần, lúa lai Trung Quốc rất dễ bị nhiễm bệnh. Bệnh chủ yếu xuất hiện ở các mép lá, cháy dần từ đầu chóp xuống (nên còn gọi là bệnh cháy lá) làm ảnh hưởng đến quá trình quang hợp của cây; nhẹ làm cây sinh trưởng, phát triển kém, còi cọc, đẻ nhánh yếu, giảm năng suất, bị nặng làm các lá bị cháy, đặc biệt cháy lá đòng làm cho hạt bị lép lửng, chất lượng gạo kém, giảm năng suất nghiêm trọng, từ 25 đến 50%, thậm chí gây thất thu hoàn toàn.
Nguyên nhân dẫn đến cây lúa bị BBL thường do thời tiết nóng ẩm, mưa gió lớn xẩy ra trong thời kỳ lúa cần quang hợp cao; do đất làm không được ngấu, cây lúa bị bệnh vàng lá sau tiết lập thu được bón thêm phân để cấp cứu vàng lá, cây lúa ra lớp rễ mới phát triển lá non khi gặp mưa dông dễ nhiễm BBL; bệnh rất mẫn cảm với lượng đạm dư thừa trong lá, do đó những ruộng bón nhiều, bón muộn, bón lai rai, bón không cân đối giữa đạm, lân và kali, những ruộng trũng hấu dồn đạm bón cuối vụ, chăm sóc, thâm canh không đúng kỹ thuật… đều làm cho cây lúa dễ mắc BBL.
Trong quá trình nhổ cấy, vi khuẩn xâm nhập vào hệ thống dẫn nhựa của cây thông qua các vết thương cơ giới do bị đứt rễ hoặc lá lúa bị tổn thương. Vi khuẩn thường tụ tập thành những giọt keo đọng ở mép lá hoặc đuôi lá vào buổi chiều và dễ lây lan ra các cây lúa khỏe mạnh khác nhờ gió thổi đánh tan các giọt vi khuẩn này.
Biện pháp phòng tránh và chữa trị: Do chưa có thuốc đặc trị BBL, theo khuyến cáo của các nhà khoa học bà con cần chủ động áp dụng các biện pháp phòng tránh là chính, tập trung vào một số điểm sau đây:
1. Chọn các giống chống chịu tốt với BBL để bố trí mùa vụ cho thích hợp, đặc biệt là gieo cấy trong vụ mùa. Được biết, trong những năm gần đây Trường ĐH Nông nghiệp Hà Nội đã phối hợp với Công ty giống cây trồng Hải Dương nghiên cứu và sản xuất thành công một số giống lúa chống chịu hoặc kháng được BBL dựa trên công nghệ chuyển gen như các giống Bắc thơm số 7, Bắc ưu 253, HYT103, VL45, Syn 6. N.ưu 69, Bắc ưu 025 và một số giống khác được đưa vào cơ cấu gieo trồng trong tỉnh và khuyến cáo các địa phương khác sử dụng cho kết quả tốt.
2. Tuân thủ nghiêm ngặt các biện pháp kỹ thuật trong thâm canh sau:
- Làm đất kỹ, đủ ngấu và bón vôi từ 15-20kg/sào Bắc bộ để tránh ngộ độc rễ nhiễm bệnh vàng lá khi lúa đang đẻ sau tiết lập thu.
- Cấy mạ đủ tuổi, bón phân cân đối NPK và phân tổng hợp NPK có hàm lượng kali cao. Chú ý bón nặng đầu, nhẹ cuối (bón lót sâu, bón thúc sớm hết lượng đạm và kali), nhất là các giống dễ nhiễm BBL, không bón kali giai đoạn lúa đứng cái vì cây lại huy động đạm lên dễ bị bạc lá. Với các giống chất lượng, nên cấy lùi thời vụ (25-30/7) để lúa trỗ sau 25/9 đến trước 5/10, sát tiết hàn lộ nhiệt độ giảm, thời tiết mát sẽ đỡ bị nhiễm bệnh hơn. Hoặc Cty CP Giống cây trồng miền Nam có giống lúa Bác ưu 903 KBL kháng bệnh bạc lá rất tốt...
- Phun thuốc phòng chống BBL ngay sau khi có đợt mưa dông lớn, khi trên ruộng chưa xuất hiện các vết bệnh trên lá bằng các loại thuốc: Staner 20WP, Xanthomix 20WP… vào sáng sớm hoặc chiều mát. Chỉ phun thuốc trừ bệnh khi thật cần thiết với một số loại thuốc như: Staner 20WP, Batuxit, Bactocide12WP, Kasumin… theo hướng dẫn của cán bộ ngành BVTV.
Theo Báo NNVN