Trong 2 ngày 25,26/2 (tức ngày mùng 7,8 tháng Giêng năm Ất Mùi), UBND thị trấn Hùng Sơn đã tổ chức lễ hội Rước Chúa gái. Đây là lễ hội truyền thống mang đậm chất văn hóa dân gian phản ánh đời sống văn hóa, phong tục tập quán của nhân dân ta từ thời đại Hùng Vương. Đông đảo nhân dân thị trấn Hùng Sơn đã đến tham dự lễ hội.
Lễ hội làng He (còn gọi là hội Rước Chúa gái) ở thị trấn Hùng Sơn (huyện Lâm Thao) được tổ chức vào ngày mùng 7,8 tháng Giêng hằng năm. Năm nay, lễ hội Rước Chúa gái của thị trấn Hùng Sơn là 1 trong 3 địa phương của huyện vinh dự tham gia các hoạt động nằm trong khuôn khổ Quốc lễ Giỗ Tổ Hùng Vương.
Nghi lễ Rước Chúa gái được thực hiện trang nghiêm, thành kính
He là tên tục xưa của 2 làng Vi - Trẹo, Hội He mà trọng tâm là lễ hội Rước Chúa gái là hình thức nguyên sơ của lễ hội Đền Hùng trước Cách mạng Tháng tám, trong thời kỳ chính quyền phong kiến tự chủ Việt Nam. Đó là tiền khởi của lễ hội Đền Hùng ngày nay. Rước Chúa gái được nhân dân giải thích và các nhà nghiên cứu thừa nhận tích chuyện, đó là sự diễn lại cảnh đưa đón công chúa Ngọc Hoa về nhà chồng (hay còn gọi là tích Tản Viên đón vợ).
Chuyện kể rằng, do mang lễ vật đến trước Thủy Tinh, Sơn Tinh được đón Ngọc Hoa về làm vợ. Lễ rước dâu được tổ chức theo phong tục dân tộc và nghi lễ trọng thể, từ nhà cô dâu ra Đình Cả để dân làng làm lễ tạ. Tạ xong cô dâu được đưa lên kiệu rước qua làng Triệu Phú để đưa về núi Tản theo đường sông Hồng. Đến bến đò Cây Hương đầu làng, vì thương cha nhớ mẹ cô dâu không đi nữa, dân làng phải làm lễ tế thành hoàng. Tế xong họ làm trò diễn theo các tích: lấy tiếng hú, tế lợn và chạy địch, tế sóc và trình voi ngựa, chạy tùng dí, lễ hạ điền và các trò “Bách nghệ khôi hài”… để vui lòng công chúa và nàng ưng thuận tiếp tục đi về nhà chồng.
Ngoài những nghi lễ cầu tế hằng năm ở các đền trên núi Nghĩa Lĩnh và trong ngôi đình Cả, nhân dân 2 làng Vi - Trẹo còn tổ chức lễ Rước Chúa gái và diễn trình theo các tích xưa. Thường đến ngày 25 tháng chạp hằng năm, cả 2 thôn đều cử ông Từ lên làm lễ mở cửa đền nhưng thôn nào có đền thôn ấy cúng. Sau khi làm lễ trên núi xong, cả 2 thôn về Đình Cả bàn nhau ngày cầu cúng và mở hội Rước Chúa gái. Nếu nhất trí là năm đó Rước Chúa gái thì cả 2 thôn cùng về chọn cử Chúa gái. Tiêu chuẩn đơn giản nhưng phải chọn lựa kỹ càng, đó là người con gái xinh đẹp, chưa có chồng, từ 18 - 25 tuổi, gia đình phong quang (không có tang chế), có chức sắc. Gia đình có con là Chúa gái phải xếp dọn nhà cửa thành nơi thờ kính, may sắm quần áo đẹp, mua sắm đồ nữ trang cho con. Trước ngày rước 1 tuần, nhà Chúa gái được dân làng trang trí, treo đèn, kết hoa, lập bàn thờ, chăng vải đỏ tựa nhà lầu công chúa Ngọc Hoa – Tiên Dung thờ ở Đền Giếng. Ngày Rước Chúa gái cũng chính là ngày hội làng He. Chúa gái đi có cờ dong trống mở, cùng rước kiệu với chúa gái có kiệu văn rước sắc và kiệu bát cống rước cổ vật. Nghị trượng là nghi thức rước trọng thể, có đủ các loại cờ, trống, chiêng, tàn, tán, lọng, bát biểu, voi ngựa gỗ, kiếm gươm, dáo mác…
Trải qua nhiều năm gián đoạn, đầu những năm 90 của thế kỷ trước, Lễ Rước chúa gái đã được khôi phục, song phải đến 2 năm trở lại đây, lễ Rước Chúa gái mới được tổ chức thường xuyên. Việc khôi phục và phát huy lễ Rước Chúa gái không chỉ góp phần làm phong phú đời sống tinh thần của nhân dân mà còn góp phần quan trọng trong việc bảo tồn, phát triển nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc. Lễ Rước Chúa gái được tiến hành trang nghiêm, thành kình, thể hiện sự kính trọng của nhân dân làng Vi - Trẹo đối với Ngọc Hoa công chúa.
ST