Mặt tiền chùa
Núi Đọi
Tên thường gọi: Chùa Long Đọi
Chùa thường gọi là chùa Long Đọi, tọa lạc trên núi Long Đọi thuộc xã Đọi Sơn, huyện Duy Tiên, tỉnh Hà Nam. Chùa thuộc hệ phái Bắc tông.
Chùa được khởi dựng từ thời Lý. Theo sách Tự điển di tích văn hóa Việt Nam (Hà Nội, 1993), vào năm 1118, Vua Lý Nhân Tông dừng xem cảnh đẹp nơi đây, ý muốn dựng chùa và đặt tên núi là Long Đọi. Gần 3 năm sau, chùa và tháp hoàn thành với quy mô to lớn và tráng lệ. Tháp mang tên Sùng Thiện Diên Linh, cao 13 tầng, mở 40 cửa gió, tầng trên đặt hộp xá-lợi nạm vàng, tầng dưới cùng đặt tượng Phật Đa Bảo. Vua đã mở hội khánh thành vào tháng 4 năm 1122, thổi cơm chay đãi khách đói, cấp tiền giúp cho dân nghèo và dựng bia do Triều liệt Hình Bộ Thượng thư Nguyễn Công Bật soạn.
Ngày nay, chùa còn giữ tấm bia được dựng ngày 6 tháng bảy năm Tân Sửu, niên hiệu Thiên Phù Duệ Võ thứ hai (1121), có chiều cao 2,66m, ngang 1,67m, dày 0,29m, đế bia là phiến đá chạm rồng nổi, và các pho tượng Kim Cang bằng đá, mỗi tượng cao khoảng 1,57m là những di vật và tượng quý từ thời Lý.
Chùa được trùng tu nhiều lần. Năm 1591, nhà Mạc cho xây dựng lại chùa.
Chùa hiện có pho tượng Bồ tát Di Lặc bằng đồng nặng 1 tấn. Chùa thờ Phật và thờ Bà Nguyên phi Ỷ Lan.
Chùa mở hội hằng năm vào ngày 21 tháng ba (âm lịch), thu hút đông đảo khách thập phương đến lễ Phật và tham gia nhiều trò chơi dân gian như: thi nấu cơm, thi dệt vải, thi bơi thuyền…
Chùa đã được Bộ Văn hóa – Thông tin công nhận là Di tích lịch sử – văn hóa quốc gia.
ST