Từ thị xã Gia Nghĩa, theo quốc lộ 28 khoảng 50 km, đến địa phận xã Đắk Som (Đắk Glong) là gặp Khu bảo tồn thiên nhiên Tà Đùng, nơi đang chứa đựng nhiều điều ký thú, hấp dẫn...
Đa dạng các loại động thực vật
Khu bảo tồn thiên nhiên Tà Đùng có diện tích 21.307 ha, nằm giữa cao nguyên Đắk Nông và cao nguyên Di Linh thuộc vùng địa lý sinh học Nam Trung bộ, có đỉnh núi cao nhất là 1.982m. Khu vực này là điểm giao thoa về địa lý và sinh học giữa khu vực Nam Tây Nguyên và khu vực miền Đông Nam bộ.
Hiện nay, Tà Đùng có lớp thảm thực vật rộng lớn, tỷ lệ độ che phủ rừng vùng lõi của khu bảo tồn chiếm tới 85%; trong đó, rừng nguyên sinh chiếm 48%, rừng thứ sinh các loại chiếm 36%... Vì vậy, nơi đây có sự đa dạng sinh học rất lớn, là nơi sinh sống của trên 1.000 loài động thực vật.
Theo kết quả điều tra của Trung tâm đa dạng sinh học và phát triển, Trường Đại học Lâm nghiệp Việt Nam thì nơi đây có đến 1.406 loài thực vật bậc cao, thuộc 760 chi và 192 họ của 6 ngành thực vật khác nhau; trong đó, có 69 loài được ghi trong sách đỏ Việt Nam (2007). Đặc biệt, có 5 loài được xếp ở cấp CR trong sách đỏ Việt Nam như: hổ, báo hoa mai, trăn mốc, trăn gấm, rắn hổ chúa và một số loài được ưu tiên bảo tồn cao, được thế giới đặc biệt quan tâm, như Chà vá chân đen, Vượn má hung, Cu li nhỏ...
Bên cạnh đó, Tà Đùng là một trong 3 khu bảo tồn duy nhất của Việt Nam hiện có loài hươu vàng (còn gọi là hươu đầm lầy) đang có nguy cơ tuyệt chủng. Mặt khác, Tà Đùng còn là 1 trong 4 vùng chim đặc hữu của Việt Nam và 1 trong 222 vùng chim đặc hữu trên toàn thế giới, với 202 loài thuộc 18 bộ và 45 họ khác nhau.
Nhiều cảnh quan kỳ thú
Không chỉ là nơi có nhiều loài động, thực vật mà Khu bảo tồn thiên nhiên Tà Đùng còn có vị trí địa lý đặc biệt, với cảnh quan, môi trường tươi đẹp. Trong đó, đầu tiên phải kể đến là việc Tà Đùng nằm ở khu vực thượng nguồn của hệ thống sông Đồng Nai, có các dự án thủy điện Đồng Nai 3 và 4 đang hoạt động đã tạo ra những hồ nước có diện tích khoảng 3.632 ha mặt nước và hình thành nên 47 hòn đảo lớn nhỏ khác nhau. Trong đó, có một số đảo có diện tích khá lớn thuận lợi cho phát triển du lịch sinh thái trên đảo.
Đi vào sâu bên trong Khu bảo tồn thiên nhiên Tà Đùng sẽ gặp các dòng suối Đắk N’teng, Đắk Plao… chảy qua, tạo thành những ngọn thác hết sức hấp dẫn, kỳ bí như: thác Đắk Plao, thác 7 tầng, thác mặt trời… Đơn cử như thác Digne Klan nằm ở xã Đắk Som, xung quanh thác có những tảng đá bằng phẳng, nhiều cây cổ thụ tán rộng rất thuận tiện cho khách du lịch có thể cắm trại, nghỉ mát qua đêm để tận hưởng không khí của núi rừng nơi đây.
Trên hành trình đến thác, du khách còn phải vượt qua những tảng đá lớn và nhiều cây cổ thụ thì mới chiêm ngưỡng được vẻ đẹp của thác. Thác có độ cao hơn 3 m, với nguồn nước trong xanh, mát lạnh… chảy bất tận quanh năm. Đứng trên cao nhìn xuống những sườn dốc là bon làng của đồng bào các xã Đắk P’lao, Đắk R’măng, Đắk Som…nằm thấp thoáng trong mây.
Với tiềm năng về tự nhiên và văn hóa độc đáo như vậy nên Khu bảo tồn thiên nhiên Tà Đùng đã được tỉnh quy hoạch thành khu du lịch sinh thái, tham quan, nghỉ dưỡng, với những chuỗi sản phẩm du lịch đa dạng, đặc sắc như: vui chơi giải trí hồ - đảo; vui chơi giải trí cụm thác dưới tán rừng; du lịch thể thao mạo hiểm; dã ngoại nghiên cứu hệ sinh thái rừng nguyên sinh; du lịch tín ngưỡng…
Nỗ lực bảo tồn các giá trị thiên nhiên
Thời gian qua, Ban quản lý Khu bảo tồn thiên nhiên Tà Đùng đã có nhiều biện pháp bảo tồn các giá trị tự nhiên nơi đây. Bên cạnh việc đưa ra những kế hoạch cụ thể nhằm hạn chế tối đa các hoạt động có thể gây tác động xấu đến môi trường như: chặt phá rừng, săn bắn chim hay khai thác thủy sản quá mức…
Ngoài ra, Ban quản lý còn phối hợp với các nhà khoa học tiến hành khảo sát những địa điểm có sự đa dạng sinh học cao, những nơi có hệ sinh thái điển hình để khoanh vùng quản lý, bảo vệ với điều kiện riêng.
Theo ông Trần Quốc Trọng, Trạm phó Trạm kiểm lâm số 2 (Khu bảo tồn thiên nhiên Tà Đùng) thì do địa bàn rộng và hết sức phức tạp, chủ yếu là đồi núi cao, sông, suối và vực sâu… nên mỗi chuyến tuần tra, kiểm soát trong rừng sâu cũng thường mất cả nửa tháng.
Vì vậy, mỗi chuyến công tác, các cán bộ, nhân viên phải mang gạo, thực phẩm, mùng, mền, võng, các dụng cụ y tế... để ở lại trong rừng dài ngày. Chuyện bị muỗi, vắt, rết, côn trùng cắn diễn ra như cơm bữa, thậm chí, có khi còn bị lâm tặc tấn công hết sức nguy hiểm. Thế nhưng, hầu hết cán bộ, nhân viên trong trạm luôn nỗ lực vượt qua khó khăn, hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao.
Ông Lê Quang Dần, Giám đốc Khu bảo tồn thiên nhiên Tà Đùng cũng cho biết: “Khu bảo tồn có diện tích rộng hàng chục ngàn ha, đồng thời tiếp giáp với 7 xã, 4 huyện của hai tỉnh Đắk Nông và Lâm Đồng. Theo quy định, mỗi kiểm lâm viên chỉ quản lý 500 ha rừng đặc dụng, nhưng ở đây phải quản lý gấp đôi. Thế nhưng, trong những năm qua, sự tác động từ bên ngoài đến Khu bảo tồn thiên nhiên Tà Đùng là rất ít. Để có được điều đó, lực lượng kiểm lâm không những thường xuyên tuần tra, kiểm soát mà còn tích cực tuyên truyền, nâng cao ý thức quản lý, bảo vệ rừng, tài nguyên thiên nhiên của đất nước cho đồng bào ở các bon làng xung quanh”./.
ST