Ngày 30/3, tức 15 tháng Hai năm Canh Dần, trống hội Tây Thiên đã rộn ràng khai mạc. Lễ hội mang đậm bản sắc vùng văn hóa núi Tam Đảo này được tổ chức trong 3 ngày: 15, 16, 17 tháng Hai. Hàng vạn du khách thập phương đã về đây để đắm mình trong không khí lễ hội linh thiêng và thưởng ngoạn thắng cảnh. Nhân dịp này, Cổng TTGTĐT giới thiệu bài viết về Quốc mẫu Lăng Thị Tiêu, góp thêm một chút tư liệu trong hành trình “Đến với Phật, về với Mẫu” của du khách.
Khu di tích danh thắng Tây Thiên thuộc xã Đại Đình huyện Tam Đảo được nhà nước xếp hạng là di tích danh thắng cấp Quốc gia từ năm 1991. Nơi đây không chỉ có thông reo chim hót, non sông cẩm tú mà còn là quê hương của Quốc mẫu Lăng Thi Tiêu - người được Hùng Chiêu Vương lập làm chính vương phi. Tương truyền, Quốc mẫu là người thôn Đông Lộ - xã Đại Đình có công giúp vua mở mang bờ cõi, thống nhất giang sơn, dạy dân trồng lúa, giữ lửa trong buổi bình minh của dân tộc. Xong việc lớn, không màng danh lợi, Quốc mẫu trở về nơi sinh ra mình và hóa tại đây.
Truyền thuyết kể rằng, ở xã Đông Lộ thuộc vùng Tây Thiên, Tam Đảo (nay là thôn Đông Lộ, xã Đại Đình, huyện Tam Đảo) có vợ chồng vị tù trưởng rất nổi tiếng là Lăng Phiêu và Đào Thị Liễu, tuổi đã gần 40 mà chưa sinh con. Trong một lần lên Tây Thiên cầu tự, bà họ Đào mơ thấy trong đám mây vàng có một quần tiên nữ khoảng 7 -8 người đang chơi vui, người thì hát, người thì múa, người thì làm thơ, cho đến mờ sáng thì bay về phương Tây. Từ ấy bà cảm động trong người rồi có thai. 10 tháng sau, bà sinh được một người con gái sắc đẹp chim sa cá lặn, đặt tên là Tiêu, tên hiệu là Nhược Cẩm, lên 4 tuổi biết đàn hát, 6 tuổi hiểu thông văn võ, đến 12 tuổi đã nữ công, nữ tắc không gì là không tường tận, trở thành một trang nữ kiệt ở vùng Đông Lộ và một số huyện lân cận.
Khi trong nước có loạn giặc Thục, bà tuyển mộ ở các xã lân cận và huyện xung quanh được gần 4000 tráng đinh, đến thành Phong Châu, Việt Trì giúp nước, lại được vua Hùng giao thêm 2 vạn quân tinh nhuệ và 3000 ngựa chiến đi đánh Thục.
Dẹp xong giặc Thục, bà được phong là Tam Đảo sơn trụ quốc mẫu đại vương.
Đất nước hòa bình, bà lại trở về Đông Lộ, lập ra các cung sở để du ngoạn, chọn Tây Thiên trên núi Tam Đảo làm nơi ở.
Trời sai 1000 vị sứ giả xuống đòi bà về triều, bà tắm gội rồi ra đi.
Truyền thuyết về vị Quốc mẫu anh linh ở xã Đại Đình đã có từ lâu. Trải qua thời gian, truyền thuyết được lưu truyền qua nhiều thế hệ với nhiều chi tiết khác nhau nhưng sự tích vẫn gắn với di tích, với dấu tích văn hóa vật chất hiện đang còn: Đông Lộ là nơi sinh, đền Đông Lộ nay gọi là đền Mẫu sinh; đền xóm Xím thuộc Đông Lộ là nơi mất, nay gọi là đền Mẫu hóa, ở ngay cổng đền còn cái giếng cổ, còn gọi là mộc dục tỉnh (giếng tắm). Đình làng Sơn Đình là nơi bà luyện tập quân sỹ.
Đền Thỏng, Đại Đình - nơi thờ Quốc mẫu Lăng Thị Tiêu
Trong tâm thức nhân dân vùng xã Đại Đình cổ xưa, Quốc mẫu là nhân vật có thật, xuất thân từ vùng nông thôn hẻo lánh, dân dã. Do tài năng và uy tín, tập hợp được lực lượng, giúp nước đánh giặc, trở thành một vị tướng tài ba ở thời đại vua Hùng.
Cuộc nhân duyên của bà Lăng Thị Tiêu với Hùng Chiêu Vương ở núi Tam Đảo mở ra thời kỳ thịnh trị của quốc gia Văn Lang, phát triển văn hóa và đổi mới phong tục, xứng đáng là thời kỳ cực thịnh trong các đời vua thuộc 18 chi Hùng Vương. Với công lao to lớn với Tổ quốc và nhân dân, Quốc mẫu Tam Đảo kết tập vào hệ thống Hùng Vương, không chỉ là nhân vật huyền thoại kỳ vĩ mà còn trở thành nhân vật lớn của lịch sử. Khi hóa, bà cũng hội nhập vào thế giới thần linh mang tư chất là vị nhân thần của quốc gia Đại Việt, được thờ cúng theo thể chế bách thần.
Không rõ nhân dân địa phương tưởng nhớ công lao, lập Đền thờ Quốc Mẫu trên đỉnh núi Tây Thiên tự bao giờ. Chính sử chỉ xác nhận: Các triều đại phong kiến Việt Nam cường thịnh, từ Đinh, Lý, Trần, Lê… đều phong tặng Quốc Mẫu nhiều danh hiệu cao quý để tỏ lòng kính trọng, hằng năm, các quan đại thần cùng nhân dân địa phương và khách xa gần bốn mùa hương khói. Phong tục ấy còn mãi đến bây giờ.
Sưu tầm