Hang động là một trong những thành tạo địa chất thu hút khách tham quan, khám phá nhiều nhất, và trong những năm gần đây, du lịch hang động mặc dù không phải là loại hình mới nhưng lại đang rất phổ biến và thu hút sự quan tâm, trải nghiệm của nhiều thị trường.
Một loại hình du lịch có thế mạnh
Việt Nam với 3/4 diện tích là đồi núi, nhiều dạng cấu trúc địa hình đồi núi khác nhau, đặc biệt là dạng địa hình núi đá vôi hùng vĩ, chiếm khoảng hơn 15% diện tích đất liền tự nhiên của cả nước, cùng với hệ thống đảo và quần đảo ngoài biển khơi đã kiến tạo hệ thống hang động nhiều giá trị, đặc sắc, điển hình, tiềm năng to lớn phát triển du lịch hang động.
Du lịch hang động không chỉ có vai trò thu hút thị trường khách mà còn là điểm đến quan trọng, góp phần tạo dựng nên thương hiệu cho du lịch gắn với thiên nhiên của du lịch Việt Nam. Chiến lược phát triển du lịch Việt Nam đến năm 2030; Chiến lược phát triển sản phẩm du lịch Việt Nam đến năm 2025 cũng như Quy hoạch hệ thống du lịch Việt Nam thời kỳ 2021-2030 tầm nhìn đến 2045, cũng đều đã xác định du lịch hang động là một loại hình có thế mạnh và được chú trọng phát triển của du lịch Việt Nam.
Phát triển du lịch hang động sẽ phát huy được lợi thế, giá trị, đặc điểm thiên nhiên độc đáo của đất nước, của tài nguyên du lịch tự nhiên, góp phần tạo nên sản phẩm du lịch đặc thù, đồng thời đa dạng hóa hệ thống sản phẩm du lịch Việt Nam. Phát triển du lịch hang động thu hút phân khúc thị trường du khách chuyên biệt, thị trường ngách có sở thích trải nghiệm sự khác biệt, có khả năng chi tiêu cao, lưu trú dài ngày và có tính bảo vệ môi trường. Đặc biệt, đây là loại hình du lịch có ý nghĩa cao cho nghiên cứu khoa học, khám phá sự hình thành và phát triển của trái đất, lịch sử phát triển của loài người và có ý nghĩa quan trọng trong phát triển du lịch giáo dục. Thông qua phát triển du lịch hang động sẽ tăng tổng thu từ khách du lịch, tăng đóng góp GDP du lịch, tạo thêm việc làm, mở rộng và chuyển đổi sinh kế, tăng thu nhập cho người dân trong khu vực; góp phần bảo vệ môi trường sống, giữ gìn tính nguyên bản, hoang sơ, vẻ đẹp tự nhiên của khu vực cũng như vẻ đẹp của vùng dân cư sinh sống và góp phần thực hiện mục tiêu phát triển du lịch thành ngành kinh tế mũi nhọn của đất nước.
Tuy nhiên, cần phải quan tâm đến những tác động tiêu cực trong phát triển du lịch hang động như các tác động đến chính chất lượng của các hang động, đời sống, cuộc sống của thiên nhiên hoang dã, của cộng đồng dân cư bản địa, các vấn đề môi trường như ô nhiễm tiếng ồn, rác thải và sức chứa… Chính vì vậy, phát triển du lịch hang động phải tuân thủ nguyên tắc bảo vệ thiên nhiên và duy trì đa dạng sinh học, đời sống của cộng đồng, bảo vệ môi trường và phát triển bền vững.
Trải nghiệm tham quan vẻ đẹp hang động, vui chơi giải trí
Tham quan hang động, du khách sẽ được khám phá và cảm nhận vẻ đẹp sinh động, rực rỡ của các phiến đá, măng đá, cột đá, với vô số hình thù các con vật, cây cối hay các hình ảnh gần gũi khác trong cuộc sống như: Voi, rồng, phượng, rùa, hổ, khỉ, các loại chim, cây cối, nhân vật trong các câu chuyện, bộ phim nổi tiếng… ẩn mình trong thảm thực vật mà các khối thạch nhũ đã tạo nên. Nhiều hang động sẽ khiến du khách choáng ngợp bởi không gian rộng lớn của những vòm hang, chứng kiến những mảng nhũ đá lớn có màu sắc óng ánh, rực rỡ vàng, bạc, xám… đan xen buông từ vòm hang xuống.
Khám phá, thám hiểm du lịch hang động gắn với du lịch mạo hiểm
Có thể khẳng định, “vương quốc hang động” chính là lực hấp dẫn mạnh mẽ đối với loại hình du lịch mạo hiểm - một loại hình không dành cho số đông. Hiện nay du lịch mạo hiểm đang thu hút nhiều sự quan tâm và trải nghiệm của giới trẻ. Nhiều du khách quốc tế chọn Việt Nam là điểm đến du lịch trải nghiệm mạo hiểm. Đặc biệt là hệ thống hang động ở Quảng Bình được nhiều chuyên gia và thị trường đánh giá là trung tâm du lịch mạo hiểm của châu Á và thế giới.
Bên cạnh vẻ đẹp hấp dẫn cuốn hút của các hang động là sự hấp dẫn của đam mê khám phá, trải nghiệm gần gũi với thiên nhiên, vượt qua những nguy hiểm và cảm giác chinh phục bởi các hang động này thường có vị trí khó tiếp cận, địa thế hiểm trở, có cung đường di chuyển khó khăn, phức tạp, phải băng núi, xuyên rừng, trèo đèo, lội suối, thời gian di chuyển lâu và hang có cấu trúc phức tạp.
Vành đai núi lửa Lý Sơn - Sa Huỳnh nhìn từ trên cao. Ảnh: BÙI THANH TRUNG
Du lịch hang động gắn với nghiên cứu, tìm hiểu khoa học
Du lịch hang động gắn với nghiên cứu, tìm hiểu khoa học là hình thức du lịch của thị trường ngách, phân khúc thị trường khách du lịch là các nhà nghiên cứu khoa học, các chuyên gia, học giả, học sinh, sinh viên, các nhà thám hiểm, khám phá liên quan nhiều đến sự phát triển của trái đất và loài người, khảo cổ học, sinh vật học, đa dạng sinh học và các hệ sinh thái, lịch sử học và khoa học địa lý… Đến với hình thức du lịch hang động này, du khách sẽ có một chuyến đi thú vị, được tận mắt chứng kiến, phát hiện các di chỉ khảo cổ, các dấu ấn niên đại lịch sử phát triển loài người, thành tạo địa chất, địa mạo, địa hình vỏ trái đất. Bên cạnh đó là các hoạt động leo núi, trải nghiệm về cuộc sống hoang dã, cảm nhận về môi trường, khí hậu trong lành giữa không gian thiên nhiên của các vùng đá vôi vừa đẹp vừa kỳ bí của vùng đất.
Trải nghiệm du lịch hang động kết hợp với giáo dục
Khi kết hợp trải nghiệm du lịch hang động với giáo dục, trải nghiệm học tập thì chuyến đi du lịch không còn tính tham quan, giải trí thông thường mà còn mang lại kiến thức giúp du khách - người học hiểu biết thế giới, hiểu biết xã hội, hoàn thiện kỹ năng, thích ứng cuộc sống, tự tin thể hiện bản thân. Nhiều hang động đã và có tiềm năng lớn cho triển khai các chương trình học tập và nghiên cứu về địa chất, lịch sử, sinh thái, đời sống cộng đồng… như Phong Nha - Kẻ Bàng; Tràng An - Tam Cốc - Bích Động; Nhị Thanh - Tam Thanh, Pắc Bó, Ngườm Ngao…
Trải nghiệm du lịch hang động gắn với du lịch tâm linh
Trải nghiệm du lịch hang động gắn với du lịch tâm linh không chỉ mang đến cho du khách những trải nghiệm mới lạ, khám phá, biết thêm về một hình thái địa hình độc đáo, đẹp kỳ vĩ, mà còn chứa đựng những giá trị, trải nghiệm tinh thần hết sức thiêng liêng. Bên cạnh đó, trải nghiệm du lịch hang động gắn với du lịch tâm linh cũng là hình thức góp phần bảo tồn, gìn giữ và phát huy những giá trị truyền thống văn hóa của dân tộc Việt, bảo vệ tài nguyên và môi trường thiên nhiên.
Nhiều hang động của Việt Nam có lịch sử phát triển gắn với những truyền thuyết tâm linh, tín ngưỡng, tôn giáo phát triển từ lâu đời, là điểm đến cho phân khúc thị trường này. Nổi tiếng trong số đó có thể kể đến động Hương Tích (Hà Nội), động Thác Bờ (Hòa Bình), Tam Cốc - Bích Động (Ninh Bình), Động Tam Thanh (Lạng Sơn)…
Trải nghiệm du lịch hang động gắn với du lịch cộng đồng
Các hang động thường được phân bố ở khu vực vùng núi, miền sâu, vùng xa. Đây cũng là nơi có nhiều bản làng cộng đồng với những nét văn hóa đặc sắc định cư, sinh sống, có tiềm năng lớn để phát triển du lịch cộng đồng. Thực tế phát triển cho thấy du lịch cộng đồng có thể được xem như những phương cách hữu hiệu để làm cho các giá trị tự nhiên và nhân văn của điểm đến được lan tỏa sâu rộng. Cùng với các trải nghiệm du lịch hang động, du khách sẽ được trải nghiệm du lịch cộng đồng với những hoạt động sản xuất cùng người dân địa phương như: Chăn vịt, cưỡi trâu, cắt lúa, thu hoạch vụ mùa, trò chuyện, tìm hiểu về văn hóa bản địa. Du khách có thể trải nghiệm lưu trú tại homestay, thưởng thức văn hóa ẩm thực độc đáo cùng nhiều trải nghiệm hấp dẫn khác của cuộc sống và văn hóa địa phương.
Các hang động karst thuộc vùng karst Tây Bắc
Đây là vùng karst tạo dải gần như liên tục từ biên giới Việt Nam - Trung Quốc ở vùng Phong Thổ, Sìn Hồ, Tủa Chùa tỉnh Lai Châu, qua Sơn La, Hòa Bình, một phần Hà Nội (phần địa bàn Hà Tây cũ), Ninh Bình với cảnh quan dạng tháp tiêu biểu. Đây là vùng có sự phân bố tập trung khá nhiều hang động dài trên 1.000m. Nổi bật trong hệ thống hang động karst thuộc vùng này là quần thể danh thắng Tràng An đã được UNESCO ghi danh là Di sản thiên nhiên và văn hóa thế giới với các thung lũng đá vôi và hang động đá vôi điển hình, cảnh quan đẹp độc đáo… Bên cạnh đó là quần thể các hang động đẹp của Lai Châu (Pusamcap), chuỗi các hang động đẹp ở Điện Biên (huyện Tuần Giáo, huyện Tủa Chùa, huyện Mường Chà, Mường Lay…), các hang động kỳ ảo ở Sơn La (hang Dơi, hang Thẳm Lượm…), những hang động kỳ vĩ, độc đáo ở Hòa Bình (động Thác Bờ, quần thể hang động núi Đầu Rồng, hang Chiều…).
Các hang động karst thuộc vùng karst Đông Bắc
Đây là vùng karst rộng nhất của Việt Nam, phân bố rộng khắp ở các tỉnh Hà Giang, Cao Bằng, Bắc Cạn, Lạng Sơn, Thái Nguyên, Tuyên Quang, Lào Cai, Yên Bái, Hải Phòng, Quảng Ninh, tạo nên một vùng không gian hang động karst lớn, đẹp kỳ vĩ, độc đáo. Trong đó có giá trị đặc biệt với hệ thống các hang động karst trong vùng Di sản thiên nhiên thế giới Vịnh Hạ Long, Bái Tử Long (Quảng Ninh) và Cát Bà (Hải Phòng). Đây là vùng karst được hình thành ở nơi giao thoa giữa lục địa và đại dương nên các hang động mang những nét độc đáo về hình thái, cấu trúc đại chất, cảnh quan và hệ sinh thái.
Các hang động karst thuộc vùng karst Bắc Trung Bộ
Bao gồm khối đá vôi rộng lớn Phong Nha - Kẻ Bàng đã được UNESCO ghi danh là Di sản thiên nhiên thế giới với cảnh quan và các hệ sinh thái karst nhiệt đới ẩm tiêu biểu cùng một số các hang động ở các tỉnh Thanh Hóa, Nghệ An, Hà Tĩnh. Thế giới hang động đồ sộ và độc đáo Phong Nha - Kẻ Bàng với các giá trị ngoại hạng, nổi bật toàn cầu: Hang nước dài nhất thế giới; Cửa hang cao và rộng nhất; Bãi cát, bãi đá rộng và đẹp nhất; Hồ ngầm đẹp nhất; Thạch nhũ tráng lệ và kỳ ảo nhất; Dòng sông ngầm dài nhất; Hang khô rộng và đẹp nhất; trong số đó Sơn Đoòng đang được xem là hang động karst lớn nhất thế giới với nét đẹp hoang sơ không nơi nào có được.
Các hang động karst vùng núi đá vôi riêng lẻ và trên các đảo nhỏ ở Nam Trung Bộ và Kiên Giang
Do cấu trúc địa chất nên trên lãnh thổ đất nước còn có những khu vực karst nhỏ phân bố ở nhiều nơi với các hang động đẹp như Ngũ Hành Sơn (Đà Nẵng); Thạch Mỹ, Nam Giang (Quảng Nam), Kiên Lương và Hà Tiên (Kiên Giang)… có cảnh quan, hình thái khá độc đáo, hấp dẫn.
Các hang động núi lửa
Trên phạm vi toàn cầu, các hang động núi lửa hiếm gặp hơn nhiều so với các hang động karst núi đá vôi. Các hang động được kiến tạo trên cơ sở hoạt động núi lửa trong khu vực, hình thành từ quá trình phun trào dung nham cách đây hàng triệu năm về trước. Ở Việt Nam là hệ thống các hang động được phát hiện phân bố ở khu vực Tây Nguyên, trên một dạng địa hình, địa chất độc đáo: Đá bazan với những đặc điểm riêng có và khu vực vành đai núi lửa Lý Sơn - Sa Huỳnh. Nổi bật và độc đáo là các hang động núi lửa ở Đắk Nông. Năm 2014, các nhà khoa học đã phát hiện ra hang động núi lửa Krong Nô với kỷ lục về quy mô, độ dài, vẻ đẹp cũng như tính độc đáo bậc nhất Đông Nam Á và còn sở hữu vô số bí ẩn thú vị của tạo hóa…
Theo baovanhoa.vn
https://baovanhoa.vn/du-lich/du-lich-hang-dong-119805.html