Lễ hội Báo bản làng Nộn Khê (xã Yên Từ, huyện Yên Mô, tỉnh Ninh Bình) nhằm báo đáp công đức của tiền nhân, ông cha, những người có công khai khẩn đất đai, lập dựng xóm làng.
Nghi lễ rước kiệu trong lễ hội Báo bản làng Nộn Khê, tỉnh Ninh Bình. (Nguồn: Sở Thông tin và Truyền thông tỉnh Ninh Bình)
Lễ hội Báo bản làng Nộn Khê (xã Yên Từ, huyện Yên Mô) là một trong những lễ hội làng nổi tiếng trên địa bàn tỉnh Ninh Bình về quy mô, diễn trình và một số lễ thức.
Hội “Báo Bản” nghĩa là báo đáp công đức của tiền nhân, ông cha, những người có công khai khẩn đất đai, lập dựng xóm làng.
Nghi lễ đặc sắc của Lễ hội Báo bản làng Nộn Khê cũng chính là sự thể hiện đạo lý “Uống nước nhớ nguồn” của văn hóa Việt Nam, góp phần bảo tồn, duy trì bản sắc văn hóa cộng đồng các dân tộc Việt Nam.
Theo tục lệ cổ truyền, Lễ hội Báo bản làng Nộn Khê diễn ra hàng năm vào ngày 14 tháng Giêng Âm lịch. Vài năm trở lại đây, vì một số lý do, điều kiện, với sự nhất trí cao của toàn thể các vị chức sắc và dân làng nên lễ hội được tổ chức, diễn ra trong hai ngày 13 và 14 tháng Giêng âm lịch. Bởi vậy dù đi đâu, ở đâu, cứ đến ngày 13, 14 tháng Giêng âm lịch - ngày hội làng - là con cháu của làng đều cố gắng về dự hội. Ngoài ra, lễ hội cũng thu hút đông đảo nhân dân và du khách xa gần tham gia.
Các hoạt động diễn ra trong Lễ hội Báo bản làng Nộn Khê gồm phần lễ và phần hội.
Nghi lễ tế lễ trong lễ hội Báo bản làng Nộn Khê, tỉnh Ninh Bình. (Nguồn: Sở Thông tin và Truyền thông tỉnh Ninh Bình)
Phần lễ của Lễ hội sẽ tổ chức tế, dâng hương tôn vinh công lao của những vị bô lão đã lập nên làng xã và tưởng nhớ đến những vị anh hùng liệt sỹ là con em trong làng đã hy sinh vì chiến tranh.
Ngoài ra, Lễ hội Báo bản làng Nộn Khê cũng được tổ chức nhằm mục đích kính báo lên các bậc tổ tiên, Thành Hoàng về sự thành đạt, hiếu học của con em trong làng, điểm lại các thành tích đã đạt được trong năm cũ.
Phần hội diễn ra sôi động, tươi vui với các hoạt động như đánh cờ, múa lân, võ vật, biểu diễn văn nghệ các hoạt động thể dục thể thao.
Một nét đặc sắc mà Lễ hội Báo bản ở Nộn Khê còn giữ được đó là hai phiên chợ đêm vào tối ngày 12 và 13 tháng Giêng thu hút hàng nghìn người về dự với nhiều món ăn dân dã mang đậm hương vị quê hương như bánh đúc, bánh gai, bánh cuốn, bún riêu, bún ốc...
Lễ hội Báo bản được tiến hành vừa nghiêm cẩn, linh thiêng, vừa rộn ràng, ấm áp. Sau những ngày lễ hội, người dân Nộn Khê lại phấn chấn bước vào một mùa làm ăn mới với niềm mong ước “nhân khang, vật thịnh” hơn năm trước.
Lễ hội Báo bản cùng không gian của lễ hội góp phần chuyển tải lịch sử gần 600 năm của vùng đất Nộn Khê. Lễ hội không chỉ phản ánh một giai đoạn lịch sử đặc biệt của dân tộc Việt Nam - giai đoạn nhà Hậu Lê bảo vệ biên cương bờ cõi, mở mang bờ cõi Đại Việt về phương Nam mà còn chứa đựng trong mình hệ thống tín ngưỡng của người Việt vùng hạ lưu châu thổ sông Hồng.
Lễ hội cũng là nơi bảo lưu nhiều giá trị, thành tố văn hóa, tạo nên bản sắc riêng của làng như, văn học dân gian, nghệ thuật kiến trúc dân gian, hệ thống văn cúng, chữ Nôm, kỹ thuật chế biến các món bánh, đồ xôi, chế biến thịt gà, thủ lợn.
Chơi cờ người trong lễ hội Báo bản làng Nộn Khê, tỉnh Ninh Bình. (Nguồn: Sở Thông tin và Truyền thông tỉnh Ninh Bình)
Ngoài ra, lễ hội còn bảo lưu tương đối nguyên vẹn nghi lễ mang tính cổ xưa gắn liền với tục thờ tiền hiền, người có công lập làng, tục thờ anh hùng dân tộc từ Hậu Lê và tục thờ thủy thần, tín ngưỡng thờ Mặt trời của cư dân nông nghiệp lúa nước với các tục lệ như tục rước thánh, rước kiệu từ phía Đông sau đó đi một vòng quanh làng, nấu cỗ ban đêm, nuôi gà lễ.
Với những giá trị văn hóa, lịch sử, ngày 10/12/2024, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã ban hành Quyết định số 3987/QĐ-BVHTTDL công nhận Lễ hội Báo bản làng Nộn Khê (xã Yên Từ, huyện Yên Mô, tỉnh Ninh Bình) là Di sản Văn hóa Phi Vật thể quốc gia.
Để bảo vệ, phát huy di sản, thời gian tới, tỉnh Ninh Bình tiếp tục nâng cao vai trò quản lý của cấp ủy, chính quyền địa phương trong công tác chỉ đạo, quản lý và hướng dẫn hoạt động của lễ hội; tăng cường tuyên truyền, giới thiệu về lễ hội; nghiên cứu, sưu tầm, phục dựng và tư liệu hóa lễ hội Báo bản.
Đồng thời dàn dựng các tác phẩm chèo, kịch, chương trình nghệ thuật phục vụ tại lễ hội; phát huy vai trò của cộng đồng, tăng cường xã hội hóa trong hoạt động bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa lễ hội./.
Theo (Vietnam+)
https://www.vietnamplus.vn/bao-ton-le-hoi-bao-ban-lang-non-khe-di-san-van-hoa-phi-vat-the-quoc-gia-post1010667.vnp