Vitamin C là một chất dinh dưỡng có vai trò quan trọng đối với cơ thể. Sự thiếu hụt vitamin C dù chỉ với hàm lượng rất nhỏ sẽ gây nhiều ảnh hưởng xấu đến sức khỏe. Để có thể hiểu rõ hơn vai trò cũng như làm thế nào bổ sung hợp lý chất dinh dưỡng này, SK & ĐS xin giới thiệu bài viết của TS. Hoàng Kim Thanh, Giám đốc Trung tâm Giáo dục truyền thông - Viện Dinh dưỡng quốc gia.
Vitamin C có vai trò quan trọng:
Giữ vai trò quan trọng trong chuyển hóa protein, cụ thể là ôxy hóa nhiều axit amin thơm như Tyrozin, phenylalanin.
Có khả năng chống ôxy hóa: vitamin C đóng vai trò rất quan trọng trong việc ngăn chặn quá trình sản xuất các gốc tự do, bảo vệ axit béo không no của màng tế bào, đồng thời bảo vệ vitamin E là chất chống ôxy hóa chính của màng tế bào.
Kích thích quá trình tổng hợp và duy trì chất tạo keo, kết quả là tăng sức đề kháng và sự khỏe mạnh của các mô: da, sụn, dây chằng, thành mạch máu (nhất là mao mạch), răng xương.
Tham dự vào quá trình tổng hợp một vài chất vận chuyển trung gian thần kinh như Noradrenalin giúp duy trì khả năng tỉnh táo, chú ý và tập trung.
Tạo điều kiện dễ hấp thu sắt.
Tăng đào thải các chất kim loại độc như chì và các chất ô nhiễm khác.
Tăng tổng hợp các Catecholamin là hormone tuyến thượng thận mà các hormone này đóng vai trò quan trọng trong stress, giúp củng cố sức lực và chống đỡ với mệt mỏi.
Tham gia vào cơ chế miễn dịch, giúp cơ thể tăng khả năng chống đỡ với tác nhân gây bệnh.
Giảm tác dụng của histamin, một chất trung gian gây dị ứng và một vài tai biến khi mang thai (rau bong non).
Có vai trò ngăn ngừa ung thư: nhiều nghiên cứu mới đây đã gợi ý rằng vitamin C có tác dụng rõ với việc ngăn ngừa ung thư phổi, miệng, thanh quản, thực quản, dạ dày, tụy, cổ tử cung, bàng quang, đại tràng, trực tràng. Hiệu quả này ít hơn đối với ung thư vú, nội mạc tử cung, buồng trứng, tiền liệt tuyến (là các ung thư lệ thuộc hormone).
Làm giảm thời gian và độ trầm trọng của cảm lạnh cũng như phần lớn các bệnh nhiễm virut.
Có vai trò trong việc ngăn ngừa các bệnh mạn tính như bệnh tim mạch, tăng huyết áp: có nhiều chất độc sinh ra khi ôxy hóa protein, AND hay mỡ, lipoprotein vận chuyển làm tăng mức độ hình thành mảng xơ vữa động mạch, tăng nguy cơ bị tăng huyết áp, giảm lưu lượng máu trong lòng mạch. Vitamin C làm hạn chế các quá trình này.
Có vai trò hạn chế sự nhồi máu và các tai biến mạch máu não do kìm hãm chuyển hóa cholesterol, kìm hãm sự hình thành và phát triển mảng xơ vữa động mạch. Vitamin C cho phép dự trữ vitamin E, giữ vai trò quan trọng trong việc ngăn ngừa nhồi máu. Những người có nồng độ Beta-caroten và vitamin C thấp trong máu có nguy cơ bị tai biến mạch máu não cao hơn 4,2 lần so với người bình thường.
Những biểu hiện thiếu vitamin C
Khi bị thiếu vitamin C kéo dài sẽ dẫn đến bệnh Scorbut với các triệu chứng chảy máu dưới da, trong mô xương, trong khớp, viêm lợi dẫn đến rụng răng từ từ, đau dữ dội khớp, thiếu máu, mệt mỏi, cốt hóa xương ở trẻ em. Nếu không được điều trị sẽ dẫn đến tử vong do xuất huyết bên trong và bội nhiễm hoặc do sức đề kháng của cơ thể bị giảm. Ngày nay, bệnh Scortbut chỉ còn là chuyện lịch sử. Thường chỉ gặp thiếu vitamin C với biểu hiện nhẹ như hay chảy máu chân răng, dễ bị bầm máu (do thành mạch dễ bị vỡ), ngoài ra còn có các triệu chứng mệt mỏi, ăn không ngon miệng, dễ bị nhiễm khuẩn, chậm liền sẹo, rối loạn quá trình tạo xương...
Nhu cầu vitamin C của cơ thể
Cơ thể cần vitamin C với một lượng cao tới vài chục miligam/ngày (trong khi đó những vitamin khác chỉ vài miligam hay microgam). Với liều 10mg/ngày đủ để phòng bệnh Scorbut thì liều tối ưu là con số có thể dao động từ 60- 200mg tùy theo điều kiện và môi trường chung.
Vitamin C có nhiều ở đâu? Thường vitamin C có nhiều trong rau, quả, tuy nhiên hàm lượng vitamin C của rau, quả tùy thuộc vào nhiều yếu tố, trong đó cơ bản nhất là đất trồng, khí hậu, loại độ chín của rau quả và cách xử lý kèm theo như bảo quản, vận chuyển, phun thuốc trừ sâu... Một số thực phẩm giàu vitamin C gồm: bưởi (90mg%), cam (40), chanh (40), đu đủ chín (54), súp lơ (70), thìa là (63), rau đay (77), rau kinh giới (110), rau mồng tơi (72), rau ngót (85).
Những đặc tính của vitamin C cần lưu ý: Vitamin C rất dễ bị ôxy hóa trong không khí; khi nhiệt độ tăng cao; dưới tác dụng của ánh sáng; sự có mặt của enzym, có sự hiện diện của sắt, đồng; Khi nấu, thức ăn chứa vitamin C bị phá hủy nhanh, phá hủy càng nhiều khi nấu càng lâu. Do vậy để tránh hao hụt vitamin C, cần chọn thực phẩm tươi, không bị bầm dập, không để lâu.
Theo SK & ĐS Online