Đình Thạc Trục nằm ở trung tâm huyện Lập Thạch, thờ hai vị thần Qúy Minh và Minh Sơn, là hai tướng của Tản Viên Sơn Thánh đã có công giúp vua Hùng thứ 18 đánh nhà Thục trong buổi đầu dựng nước. Đây là công trình kiến trúc cổ duy nhất còn lại ở địa phương còn giữ được hầu như nguyên vẹn.
Lễ tế diễn ra trang nghiêm, linh thiêng
Đình được xây theo kiểu chữ Đinh gồm tòa đại đình năm gian, hai dĩ tòa hậu cung 2 tầng 4 mái bít đốc. Nhìn tổng thể, đình Thạc Trục với tòa đại đình bề thế, mái thấp được tạo dáng bởi các đầu đao cong vút nhẹ nhàng và thanh thoát, lợp bằng ngói âm dương. Đình có giá trị để nghiên cứu lịch sử (Phần kiến trúc, nghệ thuật điêu khắc cổ, những tư liệu viết bằng chữ Hán và gìn giữ những phong tục của địa phương). Với những giá trị về kiến trúc và văn hóa độc đáo, đình Thạc Trục đã được công nhận là di tích lịch sử cấp quốc gia vào ngày 8 tháng 5 năm 1996. Lễ hội đình Thạc Trục được tổ chức vào ngày mùng 9 và mùng 10 hàng năm.
Trò bắt trạch trong chum
Giống như bao lễ hội của các vùng quê khác, lễ hội đình Thạc Trục gồm hai phần, phần lễ và phần hội. Sau phần lễ với những nghi thức trang trọng, linh thiêng để tưởng nhớ công đức của các vị thần là phần hội cầu đinh. Theo tục lệ của làng, đến hội, nhiều gia đình trong làng lại làm bánh dày và chè để dâng lên các Ngài. Theo các cụ cao niên của làng kể lại, khi các Ngài đánh giặc thắng trận, mở tiệc chiêu quân tại mảnh đất này; thấy dân tiểu xã mọn, ít con trai, các Ngài liền ban cho lệnh cầu đinh. Từ đó, dân làng ấm no, hạnh phúc, nhiều gia đình đông đủ cả con trai lẫn con gái. Hội cầu đinh được tổ chức gồm hai trò chơi: bắt trạch trong chum và leo cầu bóp vú. Đây là hai trò chơi mang ý nghĩa cầu tự sinh sôi, vì vậy thu hút được rất đông người tham gia và đa phần trong số đó là các đôi vợ chồng trẻ tới cầu tự. Ngoài ra, du khách còn được hòa mình vào những trò chơi dân gian rất phong phú như: Đu tiên, bắt vịt dưới ao, đánh cờ, chọi gà…
Trò chọi gà thu hút đông người xem
Mang ý nghĩa lịch sử sâu sắc, thể hiện đạo lý uống nước nhớ nguồn của dân tộc và tôn vinh những giá trị văn hóa truyền thống (tín ngưỡng phồn thực), lễ hội đình Thạc Trục được huyện Lập Thạch chú trọng, xây dựng thành một trong những điểm nhấn di sản văn hoá phi vật thể của huyện./.
ST