Gỏi cá mòi là đặc sản vùng biển Quảng Ninh với hương vị đặc trưng ngọt béo từ thịt cá, thơm ngậy mùi gừng ớt, khế chua và đặc biệt là giòn tan khi cuốn trong lá mui biển. Nếu đến Quảng Ninh, các bạn hãy tìm đến các quán ăn bình dân của người dân chài vùng biển huyện Vân Đồn để thưởng thức món này.
Cá mòi có nhiều ở vùng biển Quảng Ninh. Cá có thân dài, mình dẹp, nhiều vảy ánh bạc, lưng có màu hơi xanh, bụng màu bạc. Theo kinh nghiệm từ những ngư dân làng biển Vân Đồn, để chế biến món gỏi cá mòi, cần có nguyên liệu tươi sẵn có và chỉ được phép để cá trong vòng 30 phút.
Nếu quá thời gian trên, cá sẽ bị ươn, thịt nhũn không thể làm gỏi được nữa. Bất đắc dĩ không đủ nguyên liệu thì ngay sau khi đánh bắt phải bỏ cá vào khoang nhỏ chứa nước mặn trên thuyền để giữ cá tươi.
Để làm món gỏi, nên lựa những con cá to vừa phải, dày thịt, xương lại không quá cứng.
Cá được bỏ đầu, bỏ phần bụng ít thịt, nhiều xương, đánh vẩy, rửa sạch để ráo, dùng dao bén tách thân làm hai. Đây là loài cá vốn nhiều xương nên việc xử lý để miếng gỏi cá dễ ăn, không hóc là khâu quan trọng nhất. Để làm điều đó, người ta cắt ngang thân cá thành từng miếng nhỏ, độ dày khoảng 0,2 - 0,4cm nhằm làm cho tiết diện xương dăm nhỏ nhất. Sau đó những lát cá được trải ra, để cho ráo nước, thấm bằng khăn cho sạch bớt tanh.
Thính dùng để trộn gỏi được rang từ gạo tẻ ngon, đảo chín vàng đều, đem giã hoặc nghiền nhỏ cho dậy mùi. Cá mòi sau đó được đem trộn với thính, ướp với gừng, riềng, tỏi băm nhuyễn. Thính cho thêm riềng hơn hẳn những loại thính thường ở chỗ vừa làm cho thịt cá khô ráo, lại vừa ướp thơm và khử khuẩn có trong cá.
Nước chấm được pha với tỷ lệ vừa phải của đường, chanh, ớt tạo vị chua ngọt vừa phải, dễ ăn. Gỏi cá mòi thường ăn kèm với các loại rau quen thuộc như: Đinh lăng, tía tô, ngò tàu, xà lách, chuối, khế... Song thứ làm nên nét đặc trưng của món này phải chính là lá mui biển - loại lá mọc phổ biến ven biển, ăn giòn với vị hơi nồng nhưng rất hợp với cá mòi.
Gỏi cá mòi có thể ăn theo cách cuốn các loại gia vị, rau với nước chấm, bánh tráng hoặc cho gỏi với rau, nước chấm vào bát thêm xì dầu, mù tạt rồi từ từ thưởng thức vị ngọt, ngậy của cá mòi, chua chát của khế xanh và vị riêng của lá mui biển. Nếu có một chén rượu trắng để nhâm nhi nữa thì thật tuyệt./.
ST