Hen phế quản (còn gọi là hen suyễn) là một bệnh lý viêm mạn tính của phế quản trong đó có sự tham gia của nhiều tế bào và nhiều thành phần tế bào; viêm mạn tính gây nên một sự gia tăng phối hợp sự tăng đáp ứng phế quản dẫn đến những đợt tái diễn của ran rít, khó thở, bó sát lồng ngực và ho đặc biệt xảy ra ban đêm hay vào sáng sớm; những đợt này thường phối hợp với sự tắc nghẽn phế quản lan rộng nhưng thay đổi, sự tắc nghẽn này thường có tính cách hồi phục tự nhiên hay do điều trị.
Không khí lạnh khô làm tăng nguy cơ nhiễm khuẩn đường hô hấp trên và có thể làm trầm trọng thêm các triệu chứng hen suyễn trong mùa đông. Thực hiện theo những lời khuyên dưới đây để giúp phòng ngừa hen suyễn trong mùa lạnh.
Cách chặn hen suyễn trong mùa lạnh Khi trẻ có dấu hiệu của bệnh hen suyễn, phụ huynh nên cho trẻ đi khám để bác sĩ chữa trị kịp thời. Ảnh:CHÍ CƯỜNG
Rửa tay: Đúng cách và thường xuyên. Rửa tay bằng xà phòng và nước là một trong những cách đơn giản nhất và tốt nhất để tránh lây lan cảm cúm và các virut khác. Càng quan trọng hơn trong việc rửa tay đúng cho trẻ em để giảm hơn nữa các cơ hội của mầm bệnh lây lan.Trước khi chạm tay vào mắt, mũi hay miệng phải chắc chắn rằng bạn đã rửa hoặc vệ sinh bàn tay một cách cẩn thận, đặc biệt ở nơi công cộng. Đảm bảo vệ sinh cá nhân, che miệng khi hắt hơi, thường xuyên rửa tay với xà phòng, vệ sinh mũi, họng hàng ngày bằng nước muối; giữ ấm cơ thể, ăn uống đủ chất để nâng cao thể trạng.
Tiêm phòng vắc-xin cúm và viêm phổi: Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa bệnh tật Hoa Kỳ (CDC) khuyến cáo rằng hầu hết mọi người từ 6 tháng tuổi trở lên nên tiêm phòng vắc-xin cúm hàng năm để giúp bảo vệ chống lại virut cúm. Trên một cơ địa đang mắc hen suyễn, nếu bị cúm, có thể làm khởi phát đợt cấp hen suyễn và làm cho các triệu chứng hen suyễn nặng hơn. Ngoài ra, tham khảo ý kiến bác sĩ về việc chích ngừa viêm phổi để giảm nguy cơ nhiễm khuẩn vì viêm phổi do phế cầu là một ví dụ về một biến chứng liên quan đến cúm nặng có thể gây tử vong.
Đừng ngồi bên lò sưởi, tránh khói thuốc lá: Ngồi bên đống lửa âm thanh đáng yêu và ấm cúng nhưng nó không tuyệt vời như vậy cho bệnh hen suyễn của bạn. Hút thuốc lá và khói có thể gây kích ứng phổi, nhất là khi có bệnh hen suyễn. Hệ thống sưởi ấm trong nhà, dầu hỏa, nến thơm, hương đều có thể tạo ra chất kích thích phổi, làm nặng thêm bệnh hen suyễn.
Che kín miệng, mũi khi đi ra ngoài: Dùng khẩu trang, khăn len che mũi miệng khi ra ngoài trời lạnh để tránh hít thở không khí lạnh dễ bị bệnh hô hấp, nhiễm virut… là các yếu tố làm dễ tái phát bệnh hen suyễn đang mắc phải. Làm nóng người trước khi ra khỏi nhà và tuyệt đối không thở bằng miệng, nhất là khi ra ngoài trời lạnh.
Thay thế bộ lọc hệ thống sưởi ấm nhà và vệ sinh nhà cửa: Nếu có sử dụng hệ thống sưởi ấm trong nhà, có thể bụi và chất bẩn bị thổi bung ra trong ngôi nhà, đặc biệt là khi bạn lần đầu tiên tái sử dụng lại vào mùa đông. Làm sạch và kiểm tra các bộ lọc định kỳ trong suốt mùa nóng để tránh các bụi bẩn làm khởi phát đợt cấp hen suyễn vào mùa đông. Ngoài ra, cố gắng giữ cho nhiệt độ và độ ẩm trong nhà của bạn ở mức cho phép, có thể dùng các thiết bị hút ẩm. Chú ý vệ sinh nhà cửa và tạo môi trường thông thoáng, hạn chế bụi nhà, lông súc vật và ẩm mốc.
Tập thể dục trong nhà: Có thể tập trong nhà, tốt nhất là duy trì đi bộ 30 phút/ngày trong nhà kín và ấm. Không nên ra ngoài đường trong thời tiết lạnh, những môn phù hợp để tập trong nhà như dưỡng sinh, khí công, yoga, thái cực quyền. Tập thể dục giúp nâng cao thể trạng, tăng sức đề kháng cơ thể trong những ngày trời lạnh và giúp chức năng hô hấp làm việc tốt.
Giãn phế quản gây ho cơn, xuất hiện nhiều về sáng sớm, đặc biệt khạc rất nhiều đờm trắng.
Ăn uống đủ chất và tránh mất nước: Chọn các món ăn theo chế độ dinh dưỡng đã được bác sĩ hướng dẫn, tránh các thực phẩm gây dị ứng và làm khởi phát cơn hen. Bù đủ nước hàng ngày, uống 6-8 ly nước ấm hàng ngày, người lớn tuổi cần uống nhiều lần trong ngày. Không uống cà phê hay rượu vì dễ làm mất nước cơ thể. Đủ nước để luôn làm ẩm đường thở và long đờm dễ hơn.
Lên kế hoạch và định kỳ kiểm tra để kiểm soát bệnh: Luôn luôn biết phải làm gì nếu các triệu chứng hen suyễn của bạn bùng phát. Kế hoạch hành động của bạn nên chi tiết làm thế nào để kiểm soát hen suyễn của bạn về lâu dài và phải làm gì nếu có một cơn cấp của bệnh hen suyễn xuất hiện. Uống một liều phòng bệnh thuốc hen suyễn trước khi đi ra ngoài, cho dù là tập thể dục, đi bộ hoặc đi công việc; tất nhiên thuốc và liều dùng đã được bác sĩ khuyến cáo, chỉ định và hướng dẫn trước đó. Liều thuốc dự phòng sẽ giúp thông đường thở và cung cấp một sự bảo vệ phòng hen suyễn cần thiết.
Theo dõi sát các triệu chứng hen suyễn: Nếu có các triệu chứng cảnh báo nguy cơ khó thở, cần tự xử trí ngay trong giai đoạn sớm theo hướng dẫn của bác sĩ đã tư vấn trước đó. Ví dụ: sử dụng bơm xịt giãn phế quản với liều lượng hướng dẫn. Tự nhận biết các triệu chứng nặng để gọi ngay bác sĩ và nhập viện khi cần.
Điều quan trọng là làm đúng theo kế hoạch điều trị. Đừng để một công việc bận rộn làm cho bạn bỏ qua kiểm tra sức khỏe. Nếu thấy các triệu chứng hen suyễn xấu đi trong thời tiết lạnh, hãy nói chuyện với bác sĩ về việc duy trì hay thay đổi điều trị.
Giữ bệnh hen suyễn của bạn dưới sự kiểm soát có thể mất công sức nhiều hơn một chút trong cái lạnh của mùa đông, nhưng các khuyến cáo mang tính chiến lược này sẽ giúp bạn đi qua những ngày lạnh mùa đông mà không làm tồi tệ thêm các triệu chứng của bệnh hen suyễn sẵn có.
Theo TS.BS. Lê Thanh Hải/suckhoedoisong.vn