Không biết viết, không biết đọc, không cần học… chỉ cần vài triệu đồng, ngư dân có ngay chứng chỉ hành nghề thuyền trưởng, máy trưởng. Với chứng chỉ giả, bằng giả, cứ thế những con tàu hàng tỷ đồng được hợp thức hóa ra khơi…
Lực lượng Biên phòng cung cấp tài liệu hướng dẫn ngư dân hành nghề biển.
Vài triệu đồng có ngay chứng chỉ
Sau nhiều năm đi biển, ngư dân Võ Duy Khánh ở xã Bình Châu (huyện Bình Sơn, Quảng Ngãi) tích cóp tiền để đóng tàu mới. Giữa năm 2016, tàu QNg 90527TS, công suất 920CV của Khánh đóng tại Bình Định trị giá hơn hai tỷ đồng hoàn thành. Nhiều tháng đi về giữa hai tỉnh Quảng Ngãi và Bình Định trông coi việc đóng tàu, Khánh không có thời gian để học các chứng chỉ. Khi tàu chuẩn bị hạ thủy, Khánh vẫn chưa hoàn thành các thủ tục đăng kiểm vì thiếu chứng chỉ quan trọng này.
Lo lắng tàu không được cấp phép, qua môi giới, Khánh mua chứng chỉ máy trưởng cho mình với giá ba triệu đồng, mua cho ngư dân Võ Huệ cùng đi tàu chứng chỉ thuyền trưởng với giá ba triệu đồng. Sau một tháng, Khánh có ngay những chứng chỉ cần thiết với chi phí rẻ, nhanh gọn mà không cần học. “Lúc đó đang cần gấp thì có người giới thiệu với một ông chú. Ông ấy nói chỉ cần chụp tấm ảnh, gửi chứng minh nhân dân. Khoảng một tháng sau thì chú đó gởi chứng chỉ về cho em”, Võ Duy Khánh phân giải…
Sau một tháng đánh bắt xa bờ, vừa qua, tàu QNg 90527TS bị Trạm kiểm soát Biên phòng Sa Kỳ tạm giữ vì vi phạm vùng biển nước ngoài khi khai thác hải sản. Kiểm tra các giấy tờ hành nghề, lực lượng chức năng phát hiện chứng chỉ thuyền trưởng của ngư dân Võ Huệ “có vấn đề”. Theo trình bày của ông Huệ, bản thân ông chỉ học đến lớp 3, không biết đọc, không biết viết. Để đi biển, ông chấp thuận làm bằng thuyền trưởng mang tên mình, giúp chủ tàu hợp thức hóa thủ tục. Ra khơi, ông cùng thuyền viên lặn, đi thúng. Còn việc điều khiển thiết bị, máy móc trên tàu đánh bắt dài ngày là do người khác làm thay. Bằng thuyền trưởng mang tên ông chỉ có chức năng trình cho các cửa cảng khi tàu làm thủ tục ra vào.
“Chủ tàu bảo tôi làm thuyền trưởng, cầm tay lái. Máy móc trên tàu tôi không biết gì hết, chỉ cầm lái phụ anh em đánh lưới, lặn. Tôi không biết chữ thì làm sao điều khiển, sửa chữa tàu thuyền được”, ông Huệ phân bua.
Từ đầu năm 2018 đến nay, Bộ Chỉ huy Biên phòng tỉnh Quảng Ngãi phát hiện ba trường hợp ngư dân sử dụng chứng chỉ thuyền trưởng, máy trưởng giả; 12 chứng chỉ thuyền trưởng, máy trưởng được mua bán, môi giới ở các tỉnh Quảng Nam, Khánh Hòa và Bình Định. Các đối tượng sử dụng thiết bị công nghệ thông tin làm chứng chỉ giả với hình ảnh, con dấu tinh vi, khó phát hiện. Đối với các trường hợp môi giới, mua bán chứng chỉ, ngư dân có nhu cầu chỉ cần đóng tiền, cung cấp hình ảnh là có ngay chứng chỉ.
Đại tá Đoàn Thanh Long, Phó Chỉ huy trưởng, Tham mưu trưởng Bộ Chỉ huy Biên phòng tỉnh Quảng Ngãi cho biết: “Nhiều trường hợp chúng tôi điều tra, phát hiện ngư dân không đi học mà thông qua các tổ chức, cá nhân nhờ làm bằng thuyền trưởng, máy trưởng, hợp thức hóa về mặt thủ tục để đi hành nghề. Chúng tôi đã xử phạt các trường hợp phát hiện dùng bằng giả, mua bán bằng giả”.
Mua bán vì không có trường?!
Quảng Ngãi hiện có 5.570 tàu thuyền, trong đó 1.400 tàu thuyền hành nghề ngư trường Hoàng Sa, Trường Sa. Một trong những điều kiện cấp phép khai thác thủy sản cho tàu thuyền là hồ sơ phải có chứng chỉ thuyền trưởng, máy trưởng. Nghịch lý là, Quảng Ngãi có lượng tàu, thuyền lớn nhưng không có trường, cơ sở đào tạo chứng chỉ hành nghề cho ngư dân. Muốn có các chứng chỉ này, ngư dân Quảng Ngãi phải đi học ở các tỉnh Quảng Nam, Bình Định, Khánh Hòa...
Để tránh mất thời gian, tốn kinh phí, chủ tàu các vùng biển Quảng Ngãi thuê người học thay, thuê mượn chứng chỉ thuyền trưởng, máy trưởng ở tỉnh ngoài để làm thủ tục cho tàu ra khơi. Nhiều trường hợp ngư dân mua chứng chỉ hành nghề với giá từ ba đến bốn triệu đồng hợp thức hóa thủ tục. Từ năm 2015 đến nay, số lượng tàu thuyền đóng mới tại Quảng Ngãi nhiều nên tình trạng mua bán chứng chỉ, dùng bằng giả cũng phức tạp hơn trước. Những trường hợp chứng chỉ giả, mua bán chứng chỉ bị phát hiện khá ít so thực tế.
Ông Phùng Đình Toàn, Phó Chi cục trưởng Thủy sản tỉnh Quảng Ngãi thẳng thắn nhìn nhận, ngành thủy sản chưa thật sự quan tâm tổ chức các lớp bồi dưỡng, cấp chứng chỉ hành nghề cho ngư dân. Bản thân ngư dân chưa nhận thức được tầm quan trọng của tập huấn nghiệp vụ, thường đi biển kéo dài nên khó tham gia các khóa đào tạo.
Các cơ quan quản lý nhà nước cần tổ chức các lớp đào tạo thuyền trưởng, máy trưởng cho bà con ngư dân.
“Thực tế là công tác phối hợp tuần tra, kiểm soát cũng lỏng lẻo. Khi tàu đi đánh bắt thì chỉ kiểm tra hồ sơ chứ cơ quan chức năng chúng tôi cũng chưa đối chiếu giữa giấy tờ với người đi thực tế. Chẳng hạn, người có chứng chỉ thuyền trưởng nhưng lái tàu lại là người khác, mình không biết được” , ông Phùng Đình Toàn giải thích.
Theo các cơ quan chức năng, mua bán chứng chỉ hành nghề mang lại nhiều rủi ro cho ngư dân cũng như chủ tàu thuyền. Không được tập huấn, đào tạo, ngư dân không hiểu biết về các quy định về hàng hải, hạn chế trong việc điều khiển phương tiện; không có kỹ năng, kỹ thuật xử lý các tình huống nguy hiểm trên những phiên biển dài ngày.
“Các cơ quan quản lý nhà nước như ngành nông nghiệp, thủy sản cần phối hợp các trường có tư cách pháp nhân để tổ chức các lớp đào tạo thuyền trưởng, máy trưởng cho bà con ngư dân. Chúng tôi cũng sẽ phối hợp các cơ quan quản lý kiểm soát, xử phạt nghiêm các trường hợp mua bán hay dùng bằng giả hành nghề”, đại tá Đoàn Thanh Long khẳng định.
Theo ĐÔNG HUYỀN/nhandan.com.vn