Ung thư phụ khoa là bệnh lý ác tính ở các bộ phận nhạy cảm của phụ nữ. Điều trị thường đòi hỏi phải phẫu thuật triệt để, có khi cần kết hợp với hóa trị hoặc xạ trị. Tuy khả năng chữa khỏi cao nếu phát hiện sớm nhưng có thể để lại di chứng ảnh hưởng đến cuộc sống, nhất là đời sống tình dục, của người phụ nữ.
Để giúp việc điều trị cho bệnh nhân có được kết quả toàn vẹn hơn, khoa Ngoại 1 (BV. Ung bướu TP.HCM) không những chú trọng đến việc điều trị khỏi bệnh mà còn cố gắng giúp bệnh nhân có chất lượng cuộc sống gần như bình thường nhất có thể được. Đời sống tình dục là một phần không thể thiếu trong cuộc sống hàng ngày, nhất là bệnh nhân trẻ. Việc có được đời sống tình dục tốt sau điều trị giúp cho bệnh nhân cảm thấy tự tin hơn, tâm lý ít nặng nề hơn, từ đó sức khỏe thể chất cũng tốt hơn, thời gian phục hồi sau điều trị cũng nhanh hơn.
Đối với ung thư cổ tử cung, phẫu thuật triệt để đòi hỏi phải cắt một phần âm đạo làm âm đạo bị ngắn đi, trong khi, bình thường, âm đạo có chiều dài chừng 12cm. Nếu có kết hợp với xạ trị trước hoặc sau mổ, âm đạo càng ngắn hơn nữa, chỉ còn chừng 5 - 6cm, bị xơ hóa kém đàn hồi khiến cho việc quan hệ tình dục càng khó khăn hơn.
Nối dài âm đạo sau cắt tận gốc cổ tử cung
Phẫu thuật cắt tử cung tận gốc sẽ làm ảnh hưởng đến chức năng tình dục của bệnh nhân do làm ngắn, khô âm đạo và rối loạn cảm giác. Trong nỗ lực đó, các phẫu thuật viên của khoa Ngoại 1 đã áp dụng kỹ thuật nối dài âm đạo sau khi phẫu thuật cắt tử cung tận gốc trong điều trị ung thư cổ tử cung. Việc nối dài sẽ khắc phục được di chứng ngắn âm đạo sau điều trị. Nhiều phương pháp tái tạo âm đạo sau phẫu thuật tận gốc, từ đơn giản đến phức tạp.
Khoa Ngoại 1 (BV. Ung bướu), đã sử dụng phúc mạc bàng quang và thành trước trực tràng (trong cùng một lần mổ cắt tử cung tận gốc) để nối dài âm đạo. Mỏm cắt âm đạo sẽ được khâu viền mép để cầm máu sau cắt tử cung tận gốc. Sau đó, mặt trước và mặt sau của âm đạo sẽ lần lượt được khâu vào thanh mạc bàng quang và vách trước âm đạo bằng mũi chỉ rời với chỉ tan 2-0. Sau đó, thanh mạc trước trực tràng sẽ được khâu vào thanh mạc bàng quang phía trên mỏm cắt âm đạo khoảng 3 - 4 cm để nối dài kênh âm đạo. Kết quả là âm đạo sẽ được lót bởi một vách mô trơn láng của tế bào trung mô.
Cải thiện chức năng tình dục
Mục đích của phẫu thuật, âm đạo bệnh nhân được nối dài thêm nhờ đó bệnh nhân sẽ giảm thiểu cảm giác đau khi quan hệ do âm đạo bị ngắn, từ đó cải thiện chức năng tình dục cho bệnh nhân.
Các bác sĩ hy vọng rằng việc quan tâm đến chất lượng cuộc sống bên cạnh việc áp dụng các phương pháp điều trị đúng mức sẽ giúp cho bệnh nhân ung thư phụ khoa sớm trở về cuộc sống bình thường sau quá trình cam go giành giật cuộc sống với tử thần khi mắc phải căn bệnh ung thư.
Các chuyên gia ung thư đã thực hiện một nghiên cứu đánh giá hiệu quả của việc nối dài âm đạo trong cải thiện chức năng tình dục, chất lượng cuộc sống và rối loạn tình dục sau điều trị ung thư cổ tử cung giai đoạn sớm ở bệnh nhân. Phương pháp được sử dụng là phương pháp nghiên cứu bệnh - chứng và sử dụng bảng câu hỏi. Nghiên cứu bao gồm 31 bệnh nhân được thực hiện nối dài âm đạo và so sánh với 28 bệnh nhân có cùng độ tuổi, giai đoạn bệnh và cắt tử cung tận gốc không được thực hiện kỹ thuật này sau phẫu thuật cắt tử cung tận gốc. Cả hai nhóm bệnh nhân được đánh giá bằng bảng câu hỏi sau ít nhất 6 tháng sau mổ.
Chiều dài âm đạo của hai nhóm chứng và nhóm bệnh lần lượt là 9 - 11cm và 5 - 7cm. Nhóm không được nối dài âm đạo có âm đạo ngắn và hẹp hơn so với nhóm kia. Mặc dù sau điều trị cắt cổ tử cung điều trị ung thư, hai nhóm đều có những biến chứng liên quan đến rối loạn tình dục như giảm ham muốn, rối loạn chức năng tình dục và giảm khoái cảm sau quan hệ, tỷ lệ hoạt động tình dục lại sau mổ ở nhóm nối dài và không nối dài âm đạo lần lượt là 67,7% và 64,3%.
Việc nối dài âm đạo làm giảm tình trạng hẹp âm đạo cũng không làm ảnh hưởng đến chức năng của sàn chậu, và cải thiện một phần nào rối loạn các chức năng tình dục.
Cắt tử cung: âm đạo ngắn lại và giảm độ nhờn
Tại Việt Nam, ung thư cổ tử cung vẫn là ung thư thường gặp nhất tuy nhiên xuất độ ngày càng giảm do chương trình tầm soát phát hiện sớm bằng xét nghiệm phết tế bào (PAPSmear) được triển khai hiệu quả. Một điều đáng lo ngại nữa là xu hướng ngày càng trẻ hóa ở bệnh nhân ung thư. Nhiều trường hợp bệnh nhân nữ trẻ dưới 30 tuổi lại bị ung thư cổ tử cung hay thân tử cung dù độ tuổi thường gặp của các bệnh lý này là trên 40 tuổi.
Ung thư cổ tử cung trong giai đoạn sớm có thể không gây triệu chứng. Triệu chứng ban đầu có thể là chảy máu âm đạo xảy ra khi:
- Giữa chu kỳ kinh nguyệt (có nghĩa là chảy máu xảy ra khi người phụ nữ đó không trong thời gian hành kinh).
- Khi quan hệ tình dục.
- Sau thời kỳ mãn kinh.
Những triệu chứng này cũng có thể gây ra bởi các bệnh không phải là ung thư. Nhưng nếu bạn bị chảy máu âm đạo vào những thời điểm như trên, hãy đến bác sĩ.
Cắt tử cung và xạ trị có thể thay đổi chiều dài hoặc kích thước âm đạo và giảm độ nhờn cũng như sự co giãn của âm đạo. Những thay đổi có thể gây bất lợi về vấn đề tình dục, ảnh hưởng chất lượng cuộc sống và tác động không tốt lên tâm lý xã hội sau điều trị. Tần suất được báo cáo với những thay đổi này xảy ra là khá phổ biến, từ 4 - 100% đối với âm đạo ngắn lại và 17 - 58% giảm dịch nhầy âm đạo. Báo cáo có hệ thống bao gồm 20 nghiên cứu mới nhất, các chuyên gia ghi nhận ảnh hưởng lên nhu cầu tình dục đối với bệnh nhân ung thư cổ tử cung sau điều trị bao gồm:
- Giảm tiết nhầy âm đạo là biến chứng thường gặp đối với bệnh nhân ung thư cổ tử cung đã điều trị, đặc biệt những bệnh nhân sau xạ trị.
- So với những người không có tiền sử bị ung thư cổ tử cung, những bệnh nhân sau khi điều trị khó đạt cực khoái khi giao hợp. Nhiều nghiên cứu ghi nhận khó đạt cực khoái có thể giảm dần và mất sau từ 6 tháng đến 1 năm sau khi phẫu thuật hoặc xạ trị.
- Quan hệ tình dục khó khăn hoặc đau đớn khá thường gặp ở bệnh nhân ung thư cổ tử cung sau điều trị so với những phụ nữ không bị ung thư cổ tử cung. Triệu chứng này giảm dần khoảng 3 tháng sau phẫu thuật, nhưng có thể kéo dài tới hơn 2 năm sau xạ trị.
Bác sĩ có thể tư vấn và hướng dẫn bệnh nhân sau điều trị với triệu chứng khó khăn và đau khi quan hệ tình dục bao gồm sử dụng chất bôi trơn, sử dụng estrogen đường âm đạo, sử dụng dụng cụ nong âm đạo.
Lời khuyên của thầy thuốc
Hiện tại khoa Ngoại 1 (BV. Ung bướu TP.HCM) đang hướng tới bảo tồn thần kinh hạ vị và thần kinh tạng chi phối vận động của bàng quang, trực tràng và âm đạo trong phẫu thuật điều trị ung thư cổ tử cung trên những bệnh nhân giai đoạn sớm. Qua đó giúp cải thiện đáng kể chất lượng sống sau phẫu thuật nhất là chức năng tình dục như: cải thiện tiết chất nhờn âm đạo, về ham muốn, cực khoái, và sự thỏa mãn tình dục cao hơn so với phẫu thuật trước đây.
Nhớ rằng không cần phải kiêng quan hệ tình dục sau khi khỏi bệnh. Việc quan hệ tình dục không làm ảnh hưởng đến nguy cơ tái phát sau khi điều trị bệnh ung thư cổ tử cung ở người phụ nữ nếu phát hiện bệnh ở giai đoạn sớm.
BS.CKII. NGUYỄN VĂN TIẾN
Theo suckhoedoisong.vn