Sự suy giảm chức năng ở mỗi người cao tuổi thường không giống nhau.
Phần lớn người cao tuổi dễ mắc bệnh khi tuổi càng cao, bệnh mạn tính cũng hay bị tái phát do suy giảm chức năng đề kháng của cơ thể và các bệnh cũng theo đó mà phát sinh.
Viêm phổi
Viêm phổi rất hay gặp ở người cao tuổi do sự lão hóa của hệ thống bảo vệ miễn dịch chung và bộ máy hô hấp dẫn đến suy giảm sức chống đỡ với thời tiết thay đổi đột ngột và tấn công của các loại vi khuẩn... Mặt khác, người cao tuổi hay mắc các bệnh mạn tính gây suy giảm miễn dịch như: các bệnh ác tính, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính, đái tháo đường, hay do dùng các thuốc ức chế miễn dịch kéo dài cũng tạo điều kiện dễ dàng cho vi khuẩn xâm nhập phổi... Bệnh thường xảy ra về mùa đông hoặc khi tiếp xúc nhiều với khí lạnh.
Viêm phổi ở người cao tuổi có đặc điểm là âm thầm không rầm rộ. Người bệnh chỉ hơi tăng nhiệt độ, ho ít, nhẹ, khạc đờm không nhiều; thở nhanh, thở gấp hơn bình thường: Đau tức ngực nhất là khi thở sâu hay ho. Ngoài ra còn xuất hiện một số triệu chứng như đau đầu, ra nhiều mồ hôi, da tái nhợt, ăn không ngon miệng, mệt mỏi. Đặc biệt là ở người cao tuổi, khi bị viêm phổi thường xuất hiện tình trạng tinh thần suy giảm một cách bất thường, có thể lú lẫn, rối loạn tâm thần...
Để phòng bệnh viêm phổi, không nên để người cao tuổi bị nhiễm lạnh, nhất là nhiễm lạnh đột ngột. Giữ cơ thể ấm về mùa đông, đặc biệt là giữ ấm cổ, ngực và 2 bàn chân. Tránh bị nhiễm lạnh đột ngột, khi không cần thiết thì không nên đi ra ngoài trời lúc sáng sớm và đêm khuya, vì lúc đó thường lạnh. Cần vệ sinh sạch sẽ nơi ở, tốt nhất là sống trong môi trường trong sạch, ít khói bụi. Nhà ở phải thông thoáng, về mùa lạnh phải được che kín các khe hở, nên đóng cửa để che bụi. Nằm ngủ nên đắp chăn ấm, giường ngủ nên có đệm. Mùa đông không nên tắm nước lạnh, nơi tắm phải kín không có gió lùa.
Ngoài ra, người cao tuổi cần có chế độ sinh hoạt, ăn uống tốt nhằm duy trì và tăng cường sức đề kháng của cơ thể như: không hút thuốc lá, không uống rượu, nghỉ ngơi tập luyện hợp lý, ăn nhiều rau và hoa quả tươi,...
Đối với người cao tuổi thường mắc bệnh mạn tính như bệnh đường hô hấp, răng miệng... cần phải tích cực điều trị. Nếu có điều kiện nên tiêm phòng vắc-xin chống phế cầu, vắc-xin phòng cúm. Khi có những biểu hiện như sốt nhẹ, gai rét, mệt, ho húng hắng... cần điều trị ngay vì nếu bệnh nặng rất khó chữa và nguy hiểm đến tính mạng.
Người cao tuổi cần thường xuyên khám sức khỏe định kỳ.
Tăng huyết áp
Tăng huyết áp (THA) là bệnh khá phổ biến ở người cao tuổi. Trong quá trình lão hóa tự nhiên các mạch máu xơ cứng theo thời gian làm cho huyết áp tăng theo tuổi; tuy nhiên không nên xem đó là tiến triển sinh lý mà là một rối loạn bệnh lý vì tăng huyết áp cùng với xơ cứng mạch sẽ thúc đẩy hình thành các mảng xơ vữa là một trong những nguyên nhân gây nhồi máu cơ tim và tai biến mạch máu não.
Thời tiết lạnh là yếu tố rất bất lợi đối với người mắc bệnh tăng huyết áp, vì nhiệt độ thấp khiến các mao mạch co lại, huyết áp đột ngột tăng cao, điều này nghiêm trọng hơn ở người cao tuổi do THA thường không có triệu chứng và là yếu tố nguy cơ chủ yếu của bệnh mạch vành và tai biến mạch máu não. Đây là các biến chứng hay gặp và có tỷ lệ tử vong cao hoặc để lại di chứng nặng nề như mất ý thức, liệt nửa người,... làm mất khả năng lao động, thậm chí cần được chăm sóc và phục vụ lâu dài.
THA còn gây các biến chứng như suy tim, bệnh mạch máu ngoại vi, suy thận, xuất huyết võng mạc và tổn thương thị giác,...
Để phòng chống được tăng huyết áp, cần điều chỉnh lối sống hợp lý và chế độ ăn phù hợp. Cụ thể là không nên ăn mặn, hạn chế ăn nhiều mỡ động vật hoặc các thức ăn có chứa nhiều cholesterol, tăng cường ăn thức ăn nhiều rau xanh, hoa quả tươi; Hạn chế uống rượu, bia; Không hút thuốc lá, thuốc lào; Tập thể dục đều đặn hàng ngày; Tránh lo âu, căng thẳng thần kinh; Tránh bị lạnh đột ngột. Đồng thời nên khám sức khỏe định kỳ, có kiểm tra số đo huyết áp và làm một số xét nghiệm cơ bản nhất (điện tâm đồ, siêu âm tim, sinh hóa máu,...).
Tai biến mạch máu não (đột quỵ)
Tai biến mạch máu não là bệnh thường hay gặp ở người cao tuổi. Đây là hậu quả của biến chứng nặng do bệnh lý tăng huyết áp và xơ vữa động mạch. Bệnh có thể dẫn đến nguy cơ tử vong hoặc để lại những di chứng tàn tật suốt đời. Thời tiết thay đổi khiến tình trạng bệnh tăng huyết áp chuyển biến xấu hơn, nhiều khả năng dẫn tới suy tim hoặc đột quỵ.
Triệu chứng tai biến mạch máu não xuất hiện ban đầu thông thường là nhức đầu, nhất là vào ban đêm; có thể chỉ bị nhức ở một bên đầu là bên sẽ có chảy máu. Triệu chứng nhức đầu có thể là cấp tính hoặc mạn tính, thường kèm theo dấu hiệu chóng mặt và ù tai; một số bệnh nhân có biểu hiện sung huyết ở mặt. Tiến triển bệnh lý của tai biến mạch máu não thường nặng, có thể dẫn đến tử vong trong 2/3 các trường hợp bệnh nhân. Trên thực tế, tình trạng tử vong ghi nhận xảy ra vào những giờ đầu hoặc cuối tuần đầu.
Để chủ động phòng ngừa tai biến mạch máu não, cần phát hiện và chữa trị bệnh tăng huyết áp, xơ vữa động mạch một cách triệt để, nhất là đối với những trường hợp có bệnh lý tăng huyết áp. Đồng thời cũng cần phát hiện và xử trí những dị dạng mạch máu có thể là nguyên nhân của tai biến mạch máu não. Ngoài ra, cần tránh những yếu tố có thể tạo nên điều kiện xuất hiện tai biến mạch máu não như tình trạng stress tâm lý, gắng sức quá nhiều, bị lạnh đột ngột, uống nhiều rượu bia, có cơn tăng huyết áp... Lưu ý, khi phát hiện các dấu hiệu báo trước như: bị nhức đầu quá mức, chóng mặt, ù tai, tê buốt chân tay, nổi đom đóm mắt... ở những người tăng huyết áp thì phải nên xử trí can thiệp điều trị kịp thời; nếu để chậm trễ, khả năng tai biến mạch máu não xảy ra là điều không thể tránh khỏi.
BS. Nguyễn Văn Dũng
Theo suckhoedoisong.vn