Gan là loại phủ tạng chứa nhiều chất đạm, nhiều vitamin A và sắt. Tuy nhiên, nhiều người cho rằng ăn gan động vật (gan lợn, gà, vịt…) sẽ gây độc cho cơ thể vì gan là cơ quan lọc chất độc. Hiểu như vậy có đúng?
Ngoài chức năng tạo mật để tiêu hóa và hấp thu chất béo, sản xuất chất đạm, dự trữ đường… gan còn là cơ quan giúp giải độc cho cơ thể. Tất cả các chất đi vào cơ thể từ hệ tiêu hóa (thức ăn, nước uống, thuốc men…) hoặc từ da, niêm mạc thấm vào máu hoặc từ hệ hô hấp hít vào… đều phải đi qua gan và gan sẽ chọn lọc các thành phần này, một số giữ lại để gan xử lý hoặc tiếp tục vào máu.
Những chất độc cho cơ thể, ví dụ như nitơ từ thực phẩm giàu đạm sẽ được gan chuyển thành urê và cuối cùng được thận thải ra ngoài ở dạng amoniac. Các loại thuốc kháng sinh sau khi phát huy tác dụng, đến gan sẽ được chuyển hóa thành chất khác để không còn tác dụng diệt vi khuẩn nữa và thải dần ra ngoài. Như vậy, chất độc không tập trung tích lũy trong gan mà là khi đi qua gan sẽ được gan giữ lại để chuyển thành chất không độc, sau đó được chuyển tiếp ra ngoài gan và ra khỏi cơ thể.
Tuy nhiên, có một số bệnh lý hoặc cơ thể bị nhiễm độc vì một số kim loại, chất hóa học đặc biệt mà cơ thể không chuyển hóa được lại bị tích lũy trong gan và dần dần có thể làm tổn thương gan. Gan có nhiệm vụ chuyển hoá và giải chất độc nên nếu chức năng gan kém, bị bệnh không thải được chất độc ra ngoài thì trong gan sẽ còn tồn dư nhiều mầm bệnh. Các loại ký sinh trùng như sán lá gan cũng thường trú ngụ ở gan, mặt khác ở những con lợn bị bệnh viêm gan thì gan sẽ chứa nhiều virut và độc tố gây bệnh.
Các loại gan cóc, gan cá nóc chứa chất độc có thể gây chết người, nhưng gan động vật khác thì lại rất giàu chất đạm, chất sắt, vitamin A, acid folic, cholesterol… cần thiết cho tăng trưởng, phát triển cơ thể. Vì vậy, thỉnh thoảng chúng ta vẫn có thể ăn gan động vật. Người không bị tăng mỡ máu có thể ăn gan 2 - 3 lần mỗi tuần với số lượng vừa phải (20g - 40g một bữa), nhưng người đã có tăng mỡ máu thì chỉ nên ăn gan dưới hai lần mỗi tuần, vì gan có thể góp phần làm tăng cholesterol máu. Người bệnh gout cũng phải hạn chế ăn gan vì có thể gây tăng acid uric.
Khi mua gan, lưu ý chọn gan có màu đỏ sẫm tươi, không có những nốt sần trên bề mặt, ấn tay vào miếng gan thấy có đàn hồi tốt, miếng gan dẻo là gan có chất lượng tốt. Còn nếu trên bề mặt miếng gan có những nốt sần cục, màu vàng hoặc tím sẫm, có mùi hôi là gan nhiễm bệnh không nên mua. Trước khi chế biến, nên cắt lát mỏng từng miếng gan rửa sạch bằng nước lạnh, bóp hết máu đọng, lấy giấy ăn thấm khô hết máu trong gan để loại bỏ chất độc trong máu của gan, chỉ còn giữ lại các tế bào gan giàu chất dinh dưỡng. Không nên ăn gan còn tái mà phải lưu ý để lửa to, cho gan chín kỹ để diệt được các vi khuẩn gây bệnh và các ký sinh trùng.
Theo Nguyệt Minh
Sức khỏe & Đời sống