Vào những ngày chuẩn bị thi đại học - cao đẳng này, các sĩ tử được săn sóc tích cực, nhất là về việc ăn uống, với ước mong đỗ đạt. Trải qua bao nhiêu đời, trong dân gian vẫn phổ biến món ăn bài thuốc rất đơn giản nhưng giúp sức rất nhiều cho các sĩ tử, đó là Bí đỏ - Đậu xanh.
Bí đỏ bổ cho não...
Bí đỏ còn gọi là bí ngô, bí rợ, tên khoa học là Cucurbita pepo, họ Bầu bí.
Sở dĩ bí đỏ được truyền tụng như một loại thức ăn bổ não vì trong bí đỏ có chứa chất cần thiết cho hoạt động của não bộ, là acid glutamic. Trong 100g bí đỏ phần ăn được có tới 233mg acid glutamic. Chất này đóng vai trò quan trọng trong bồi dưỡng thần kinh, trợ giúp các phản ứng chuyển hóa ở các tế bào thần kinh và não. Acid glutamic có vai trò quan trọng trong chuyển hóa cơ thể, thải loại amoniac, thúc đẩy khả năng học tập và ghi nhớ của bộ não. Vì thế, bí đỏ được coi là món ăn bổ não, trị suy nhược thần kinh, trẻ em chậm phát triển về trí óc.
Ngoài ra, thịt bí đỏ rất giàu tryptophan, một cấu thành của protein mà tế bào thần kinh thường dùng để tổng hợp seretonin (thành phần hóa học có tác dụng gây phấn chấn). Trong thời gian ôn thi, học thi, nhiều sĩ tử mải lo học quên cả ăn, dẫn tới tình trạng thiếu triptophan, gây mệt mỏi về tinh thần, suy giảm trí nhớ hoặc dễ nổi cáu. Bí đỏ được coi là món ăn bổ não, giúp phát triển về trí óc, giải quyết được tình trạng thiếu hụt trytophan một cách tự nhiên.
Và khỏe cho cơ thể
Người xưa thường nói “Một tinh thần minh mẫn trong một thân thể tráng kiện”. Vào dịp ôn thi, các sĩ tử dồn sức ngày đêm để học bài, có khi quên ăn quên ngủ là chuyện thường, cơ thể tiêu hao rất nhiều sức lực. Cơ thể suy giảm thì não cũng sẽ bị vạ lây, vì vậy, cần bồi dưỡng và bù đắp những thiếu hụt cả tinh thần lẫn thể xác.
Bí đỏ rất giàu caroten, trong cơ thể chất này được chuyển hóa thành vitamin A để duy trì thể lực bình thường.
Ngoài tỉ lệ chất xơ và sắt khá cao, bí đỏ còn mang lại vitamin C, acid folic, magnesium, kali và chất đạm. Trong 100g bí đỏ có 1,2g protein, 5,6g gluxit, 0,1g lipit, 0,5mg vitamin E, 8mg vitamin C và 0,4mg vitamin PP và nhiều vitamin nhóm B hỗ trợ bù đắp phần nào cho những dưỡng chất bị hao hụt trong thời gian ôn thi.
Việc ăn uống thất thường của các học sinh, sinh viên trong những ngày học thi, ôn thi, sẽ có thể ảnh hưởng đến sự tiêu hóa, làm tổn thương niêm mạc dạ dày. Bí đỏ có chứa vitamin và pectin có thể xóa bỏ các độc tố và vi khuẩn có hại khác trong cơ thể; pectin cũng có thể bảo vệ niêm mạc đường tiêu hóa, giúp tiêu hóa thức ăn, phù hợp cho bệnh nhân dạ dày.
Việc ngồi một chỗ học tập lâu giờ, lâu ngày có thể dẫn đến sự trì trệ, làm biếng của ruột gây nên táo bón, thậm chí bị lòi dom, trĩ… Nên ăn bí đỏ vì chất sợi trong bí giúp ruột chuyển vận dễ dàng, đồng thời có một phần glucid là mannitol có tính nhuận trường nhẹ.
Thức khuya dậy sớm để tập trung học tập, kèm thời tiết nắng nóng, ảnh hưởng không nhỏ đến làn da mịn màng của các cô tú, làn da thiếu nước sẽ bị khô, nhăn nheo, mất đi vẻ duyên dáng. Nhờ thành phần muối khoáng trong cùi bí đỏ, có thể dùng loại quả này làm mỹ phẩm rất tốt. Mặt nạ từ cùi bí đỏ giã nát hoặc tẩm bông bôi nước ép lên mặt có tác dụng bổ dưỡng và làm tươi mới đối với da nhờn. Mặt nạ từ hạt bí đỏ nấu và xay nhỏ giúp làm trắng da, loại bỏ tàn nhang và cải thiện da mặt.
Với quan điểm hiện đại, không dùng một acid amin với hàm lượng lớn mà cần đa dạng để không gây xáo trộn sinh hóa, bí đỏ đáp ứng yêu cầu này. Trong bí đỏ, magnesium cũng cần thiết cho hệ thần kinh. Bí đỏ có các vitamin C, vitamin E, ca roten... những chất “chống oxy hóa” giúp tế bào thần kinh sớm hồi phục.
Sự kết hợp lý thú: bí đỏ + đậu xanh
Ông bà chúng ta xưa, vào thời điểm ôn thi này, hay nấu bí đỏ với đậu xanh. Đây là một phối hợp rất lý thú.
Trong đậu xanh, glucunonid kết hợp với chất chuyển hóa (metabolite) thành “kết hợp trơ” để bài xuất, nhờ thế cơ thể không nóng nảy, bứt rứt.
Ngồi lâu một chỗ, ít vận động, các độc tố trong cơ thể không được bài tiết ra ngoài sẽ dẫn đến mệt mỏi, uể oải, sa sút trí nhớ… Đậu xanh từ xa xưa vẫn được coi là món ăn giải độc, thanh nhiệt rất tốt.
Những ngày ôn thi cao điểm thường xảy ra vào cuối học kỳ, cũng là thời điểm mùa hè, mùa nóng nực. Học thi, ôn thi dưới tiết trời oi bức, nóng nảy, dễ làm cho các sĩ tử mau mệt, bứt rứt trong người, ảnh hưởng không nhỏ trong việc ôn bài, tiếp thu bài học… Đang mệt mỏi, nóng nực, được thưởng thức bát bí đỏ đậu xanh, vừa thanh nhiệt, giải khát - vừa bổ não, bồi dưỡng cơ thể thì không còn gì bằng. Kinh nghiệm này của dân gian thật là một sự kết hợp rất độc đáo: vừa thanh vừa bổ, là món ăn - bài thuốc kết hợp 2 trong 1 rất độc đáo của người xưa!
Những sự kết hợp khác
Ngoài ra, trong việc thực dưỡng hàng ngày, để tránh cảm giác ngán, có thể dùng bí đỏ dưới dạng xào tỏi, nấu canh tôm, canh thịt, nấu chè... Tuy nhiên, một số người không thích ăn bí đỏ vì nó có vị hơi ngọt lợ.
Bí đỏ hầm đậu phộng: bí đỏ 400g, sườn thăn 400g, đậu phộng (lạc) 50g, xì dầu 2 muỗng canh, tỏi bằm 2 muỗng cà phê đường, muối, tiêu. Nấu thành canh ăn.
Đậu phộng giòn tan, quyện với vị ngọt của bí đỏ và thịt sườn là món hấp dẫn cho các “thí sinh” trong mùa thi cử này.
Súp bí đỏ tôm: 300g bí đỏ, 500ml nước dùng heo, 150g tôm nõn tươi, 30g bơ, 30g bột mì, hạt nêm, muối. Nấu thành súp ăn.
Với hàm lượng sắt, vitamin và muối khoáng cao, bí đỏ là nguồn thực phẩm lý tưởng cho các thì sinh trong những ngày mất ngủ để ôn luyện cho kỳ thi. Tôm là loại thực phẩm có giá trị dinh dưỡng rất cao, chứa nhiều chất đạm, các vitamin và nguyên tố vi lượng. Tôm được tôn vinh là vua của các loại hải sản vì có giá trị dinh dưỡng cao. Do vậy, món ăn này rất tốt cho các sĩ tử.
Lương y HOÀNG DUY TÂN
Theo suckhoedoisong.vn