Rối loạn tuần hoàn não thuộc bệnh lý mạch máu não, một bệnh lý quan trọng của bệnh học thần kinh. Hiện nay, các bệnh mạn tính như nhiễm mỡ máu, tăng huyết áp, thừa cân, béo phì, nghiện rượu, thuốc lá... và những áp lực của công việc, cuộc sống đang làm cho chứng bệnh này có xu hướng tăng. Rối loạn tuần hoàn não thường xảy ra ở độ tuổi trung niên trở lên. Tuy nhiên, ngay cả những người trẻ tuổi cũng là đối tượng nguy cơ của bệnh.
Tăng huyết áp, xơ cứng mạch não, stress… là
các yếu tố nguy cơ của rối loạn tuần hoàn não.
Người bình thường lưu lượng máu (tưới máu não là 55ml máu/100g não/phút), khi lưu lượng máu não đến não quá thấp (dưới 20ml/100g/phút) thì não sẽ bị thiếu máu (rối loạn tuần hoàn não). Hoạt động tim mạch bảo đảm hoạt động tưới máu não, nhất là huyết động học. Độ quánh của máu, lòng động mạch ảnh hưởng nhiều tới dòng chảy trong các mạch máu. Những stress trong cuộc sống hằng ngày cũng là yếu tố tác động tới việc xuất hiện căn bệnh này.
Các biểu hiện của rối loạn tuần hoàn não
Rối loạn tuần hoàn não hay còn gọi là thiểu năng tuần hoàn não, ở giai đoạn đầu có thể bù trừ, sau đó chuyển sang giai đoạn mất bù với cơn thiếu máu não thoáng qua - một sự rối loạn khu trú nhất thời tại não hay võng mạc và sẽ mất đi trong 24 tiếng. Tuy đây là dấu hiệu đầu tiên của nguy cơ mắc tai biến mạch máu não về sau nhưng mọi người thường ít chú ý, đặc biệt là người trẻ. Những biểu hiện như mỏi tay chân ở một bên người, có cảm giác tê bì, co giật ở chi, hoặc đang nói chuyện người bệnh dừng lại không nói được, hay đột nhiên có người đi ngoài đường không nhớ đường về nhà... Những rối loạn này nếu không được điều trị sớm sẽ tiến triển nặng hơn nếu trong người có sẵn các yếu tố nguy cơ như tăng huyết áp, đái tháo đường, tim mạch...
Các rối loạn tuần hoàn não ít nhiều đều có phù não, gây ra các rối loạn về tâm lý, như người bệnh dễ nóng giận, buồn vui, hay quên, thậm chí không gọi tên được người thân ngồi trước mặt. Các rối loạn khác có thể gặp nữa là rối loạn thần kinh thực vật (cảm giác nóng bừng bừng, toát mồ hôi, nghẹt thở, lạnh các ngón chi, nổi da gà...), rối loạn kích thích, rối loạn đại tiểu tiện...
Rối loạn tuần hoàn não còn được chia theo vị trí tổn thương như ở vùng não bán cầu, vùng trán, vùng thái dương, vùng chẩm, vùng thân não, tiểu não...
Khi người bệnh bị rối loạn tuần hoàn não cấp tính, biểu hiện sẽ là tai biến mạch máu não. Đây là bệnh rất kinh điển. Những biểu hiện thường thấy của tai biến mạch máu não là sự đau đầu dữ dội, hôn mê, nôn và buồn nôn, liệt chi, méo tiếng, mất tiếng, xuất huyết não (ở các vị trí đặc biệt như chảy máu não thất, chảy máu tiểu não), nhồi máu não... người bệnh rất dễ tử vong.
Ở cấp độ mạn tính là tình trạng thiếu máu não mạn tính, các triệu chứng bệnh như tê mỏi chân tay, đau đầu, hoa mắt, mất ngủ, rối loạn cảm xúc, sa sút trí tuệ,... sẽ ảnh hưởng rất nhiều đến cuộc sống và công việc.
Những yếu tố nguy cơ của rối loạn tuần hoàn não
Trường hợp mắc các bệnh mạn tính: tăng huyết áp, xơ cứng mạch não, tình trạng lắng đọng mỡ, đường trong máu, các bệnh van tim, rối loạn nhịp tim, suy thận mạn... là một trong những nguyên nhân quan trọng gây ra chứng bệnh này.
Sự thay đổi về thời tiết, khí hậu, thời sinh học cũng là một yếu tố nguy cơ của rối loạn tuần hoàn não. Các cơn tai biến mạch máu não thường dễ gặp trong mùa lạnh. Về thời sinh học, con người có hai thời khắc dễ gặp rủi ro về tuần hoàn não nhất là vào thời điểm từ 4 - 5 giờ sáng và 5 - 6 giờ chiều.
Các yếu tố xã hội là nguy cơ của rối loạn tuần hoàn não: tình trạng dùng rượu, bia, nghiện thuốc lá là điều kiện thuận lợi cho chứng rối loạn tuần hoàn não. Xu hướng thừa cân, béo phì, ít vận động làm gia tăng bệnh tăng huyết áp, đái tháo đường, tim mạch tác động xấu đến rối loạn tuần hoàn não. Những người thường xuyên lao động trí óc với cường độ cao, stress từ áp lực công việc, xã hội nặng nề, sẽ có nguy cơ cao mắc bệnh.
Thực tế cho thấy, thói quen sống thụ động, phụ thuộc nhiều vào máy móc phương tiện, chế độ ăn giàu đạm béo hay làm việc quá sức, thiếu quan tâm đến các thay đổi về sức khỏe chính là tiền đề phát sinh bệnh. Vì vậy, rối loạn tuần hoàn não giờ không chỉ còn là bệnh của người lớn tuổi, khi não bị lão hóa qua thời gian mà còn là bệnh của người trẻ, những người lao động trí óc nhiều hoặc sinh hoạt thiếu khoa học.
Phòng bệnh vẫn là quan trọng nhất
Một chế độ ăn uống khoa học, hạn chế dùng các chất kích thích như rượu bia, thuốc lá và vận động thường xuyên luôn là phương án lý tưởng để phòng ngừa mọi bệnh tật, ngay cả với rối loạn tuần hoàn não. Trong bữa ăn hàng ngày, cần chú trọng tăng cường tỷ lệ rau quả, cá cũng như ưu tiên cho cách chế biến thanh đạm như hấp, luộc, thay vì dùng thịt, mỡ động vật và các món chiên xào. Song song đó, tập thể dục đều đặn sẽ giúp đẩy lùi các bệnh về tim mạch, huyết áp, thừa cân béo phì, stress vốn là những tác nhân dẫn tới bệnh. Ngoài ra, đối với những người làm việc trí óc nhiều, cần nghỉ ngơi định kỳ để tránh việc não bị quá tải.
Ngay khi có các dấu hiệu như đau đầu, chóng mặt, buồn nôn, tê mỏi chân tay,... cần đến ngay bệnh viện để được chẩn đoán cụ thể chứ không nên chủ quan, nhất là những người trẻ tuổi vì cho rằng sức khỏe còn tốt và dẻo dai. Nếu đã phát hiện mắc rối loạn tuần hoàn não, người bệnh phải tuân thủ những tư vấn của bác sĩ về chế độ ăn, tập luyện và dùng thuốc. Lưu ý không tắm nước lạnh khi mới đi ngoài nắng về, ngủ nơi có gió lùa hay bật dậy ngay khi vừa thức giấc... đặc biệt là người lớn tuổi. Bởi khi tuần hoàn não bị rối loạn thì những thay đổi đột ngột về nhiệt độ cơ thể và tư thế vận động có thể khiến não bị tắc nghẽn máu nhất thời, dễ gây ra tai biến mạch máu não.
BS. Hoàng Hà
Theo suckhoedoisong.vn