Tăng huyết áp là chứng bệnh gia tăng nhanh trong những năm gần đây và ngày càng trẻ hóa. Bệnh có nhiều biến chứng nguy hại cho sức khỏe.
Người bệnh tăng huyết áp nên kiểm tra mắt thường xuyên để có biện pháp phòng ngừa, điều trị tích cực.
Ngoài những biến chứng ở tim mạch như nhồi máu cơ tim, suy tim, gây tổn thương ở não, thận, mạch máu, tăng huyết áp còn dẫn đến nhiều biến chứng ở mắt.
Các biến chứng ở mắt do tăng huyết áp bao gồm tổn thương ở võng mạc, hắc mạc và thị thần kinh. Bệnh có thể để lại những tổn thương trầm trọng gây suy giảm thị lực nặng và không hồi phục.
Khi huyết áp tăng cao kéo dài hoặc tăng đột ngột sẽ làm tổn thương hệ thống mạch máu ở võng mạc. Thành mạch máu bị tổn thương khiến các thành phần của máu thoát ra khỏi mạch máu. Xuất huyết, dịch thoát ra trên võng mạc gây phù võng mạc, lipid thoát ra trên võng mạc tạo thành xuất tiết. Đồng thời, mạch máu co lại gây thiếu máu ở võng mạc, thần kinh thị giác. Tất cả những tổn thương này dẫn đến mờ mắt. Những dấu hiệu trên đây chỉ được phát hiện bằng cách soi đáy mắt.
Huyết áp tăng vừa phải thường không có triệu chứng rõ rệt ở mắt mà diễn biến âm thầm, chỉ trong trường hợp tăng huyết áp ác tính (trên 200/140mmHg) mới có dấu hiệu như nhức đầu, mờ mắt, sợ ánh sáng. Người trẻ tuổi thường không biết mình bị tăng huyết áp nên khi có những triệu chứng này, họ không nghĩ là do biến chứng của tăng huyết áp. Thông thường người bệnh chỉ cảm thấy triệu chứng của tăng huyết áp không rõ ràng như đau ngực, thở ngắn, khó thở khi vận động, khó thở vào ban đêm và khó thở lúc hồi hộp.
Tăng huyết áp và tổn thương ở mắt thường chia thành 4 giai đoạn
Giai đoạn I: Bệnh nhân bị tăng huyết áp kéo dài, chưa có triệu chứng gì, tim và thận chưa bị ảnh hưởng. Khám đáy mắt chỉ thấy có động mạch co nhỏ.
Giai đoạn II: Huyết áp cao hơn, chức năng tim thận vẫn còn tốt. Ngoài dấu hiệu động mạch võng mạc co nhỏ, còn có thêm dấu hiệu bắt chéo động tĩnh mạch mà chỉ có bác sĩ soi đáy mắt mới nhận biết được.
Giai đoạn III: Huyết áp khá cao và kéo dài, tim và thận đã bị suy giảm khá nặng, bệnh nhân bị khó thở khi gắng sức. Ở giai đoạn này, đã có tổn thương ở não, tim, võng mạc và suy thận. Soi đáy mắt sẽ có thêm xuất huyết, xuất tiết ở võng mạc.
Giai đoạn IV: Được xem là tăng huyết áp ác tính, huyết áp rất cao đi kèm với tổn thương nặng ở não, tim, thận và võng mạc. Khi soi đáy mắt, ngoài các dấu hiệu của giai đoạn III, sẽ có thêm phù gai thị.
Các tổn thương ở võng mạc càng ở giai đoạn nặng thì nguy cơ bị tai biến mạch máu não, bệnh mạch vành, tử vong càng cao. Nếu tăng huyết áp được kiểm soát tốt thì tổn thương ở võng mạc sẽ hồi phục. Một số bệnh nhân bị tổn thương võng mạc giai đoạn IV sẽ tổn thương vĩnh viễn ở thần kinh thị giác và hoàng điểm.
Bệnh tắc tĩnh mạch võng mạc hay gặp ở người bệnh tăng huyết áp.
Các bệnh lý võng mạc do tăng huyết áp
Tăng huyết áp sẽ làm cho người bệnh có nguy cơ cao mắc các bệnh khác ở võng mạc như tắc động mạch trung tâm hoặc động mạch nhánh võng mạc, tắc tĩnh mạch trung tâm hoặc tĩnh mạch nhánh võng mạc, phình động mạch võng mạc. Những biến chứng này có thể sẽ dẫn đến các biến chứng trầm trọng khác ở võng mạc như xuất hiện tân mạch ở võng mạc, xuất huyết pha lê thể và màng trên võng mạc. Ở người đã bị bệnh võng mạc do tiểu đường, tăng huyết áp sẽ làm bệnh tiến triển nặng hơn. Phù gai thị kéo dài sẽ làm teo thần kinh thị giác, do đó mắt mờ rất nhiều.
Tắc tĩnh mạch võng mạc - bệnh lý thường gặp do biến chứng tăng huyết áp
Tắc tĩnh mạch võng mạc là bệnh lý thường gặp trên những bệnh nhân bị tăng huyết áp, tiểu đường, mỡ máu cao, bệnh lý mạch máu do tuổi già...Hiện nay, số bệnh nhân bị tắc tĩnh mạch võng mạc đang có xu hướng tăng lên. Tắc tĩnh mạch võng mạc là tình trạng một tĩnh mạch của võng mạc bị nghẽn. Lúc này, sự lưu thông máu ở vùng bị tắc sẽ gây ứ trệ làm các chất trong mạch máu thoát ra khỏi thành mạch đi vào võng mạc gây phù nề võng mạc, giảm thị lực.
Triệu chứng thường gặp nhất khi bị tắc tĩnh mạch võng mạc là người bệnh đột ngột thấy mờ mắt. Hoàng điểm là trung tâm của võng mạc giúp chúng ta đọc được sách báo và nhìn rõ chi tiết mọi vật, nên khi những chất này lắng đọng tại hoàng điểm là lúc bệnh nhân bắt đầu cảm thấy mờ mắt.
Triệu chứng thứ hai là hiện tượng ruồi bay. Lúc này, người bệnh cảm giác có rất nhiều đốm đen bay trước mắt. Nguyên nhân là do khi tĩnh mạch võng mạc bị tắc, trên võng mạc có thể xuất hiện những mạch máu mới. Những mạch máu mới này rất dễ vỡ và khi vỡ chúng gây chảy máu ở bên trong mắt tạo nên hiện tượng ruồi bay.
Triệu chứng thứ ba ít gặp hơn là đau, nhưng khi người bệnh thấy triệu chứng này tức là đã bị biến chứng tăng nhãn áp.
Người bị tắc tĩnh mạch võng mạc nếu không điều trị sớm sẽ gây nhiều biến chứng nguy hiểm như bị cườm nước, xuất huyết trong mắt, bong võng mạc, mù mắt. Tất cả những biến chứng này đều có thể ngăn ngừa trong trường hợp phát hiện và điều trị sớm.
Lời khuyên của thầy thuốc
Những tổn thương trên mắt do tăng huyết áp tiến triển qua nhiều giai đoạn, có thể dẫn đến mù lòa nếu không được chẩn đoán và điều trị sớm. Bệnh võng mạc do biến chứng tăng huyết áp có thể để lại những tổn thương trầm trọng gây suy giảm thị lực nặng và không hồi phục. Kiểm soát huyết áp là phương pháp điều trị duy nhất. Nếu có các biến chứng khác ở mắt thì việc điều trị sẽ do bác sĩ chuyên khoa phụ trách. Chỉ có kiểm soát tốt huyết áp mới phòng ngừa được các tổn thương mạch máu của mắt, cũng như các cơ quan khác như tim, thận và não. Đồng thời, người bệnh tăng huyết áp nên kiểm tra mắt thường xuyên sẽ giúp bác sĩ theo dõi được mức độ nặng của huyết áp để có biện pháp phòng ngừa, điều trị tích cực.
BS. HIỀN THU
Theo suckhoedoisong.vn