Cận Tết Nguyên đán Canh Dần, hoạt động buôn bán và vận chuyển pháo lậu qua biên giới phía Bắc vào Việt Nam “nóng” lên từng ngày. Trong tháng 1, Bộ đội Biên phòng các tỉnh Quảng Ninh, Lạng Sơn, Lào Cai đã bắt 24 vụ, thu giữ gần 600kg pháo các loại.
Hầu hết các khu chợ của Trung Quốc nằm sát biên giới Việt Nam đều bày bán la liệt các loại pháo. Từ chợ Pò Chài, Lũng Vài, Hà Khẩu... phía bên kia đường biên, các loại pháo hoa giàn, pháo diêm, pháo nổ kiểu lựu đạn, pháo bánh kiểu truyền thống... được vận chuyển qua các đường mòn, đường tắt như Gốc Bưởi, Gốc Nhãn, Bãi Gianh, Pò Luồng... về Việt Nam.
Vận chuyển pháo từ bên kia biên giới thu hút nhiều đối tượng tham gia, bởi lợi nhuận rất cao. Một hộp pháo phụt gồm 36 quả bán tại chợ Trung Quốc có giá 25.000 đồng, chuyển qua biên giới Việt Nam, bán được 80.000 đồng. Một ngày, cửu vạn chỉ cần “cõng” 1 thùng (18 hộp) đã có lãi gần 1 triệu đồng, mức lãi gấp 3-5 lần so với vận chuyển các loại hàng hóa tiêu dùng.
Theo thông tư liên tịch ngày 25/12/2008 giữa Bộ Công an - Viện Kiểm sát Nhân dân tối cao và Tòa án Nhân dân tối cao, hành vi mua bán, vận chuyển trái phép pháo nổ qua biên giới với số lượng từ 10 kg đến dưới 50 kg sẽ bị truy cứu trách nhiệm hình sự về tội buôn lậu, theo khoản 1, điều 153 Bộ luật Hình sự. Theo đó, những đối tượng vi phạm còn bị phạt tiền từ 10 triệu đến 100 triệu đồng, hoặc bị phạt tù từ 3 năm đến 6 năm. Vì vậy, để “lách luật”, các đối tượng thường chỉ mang lượng pháo có trọng lượng dưới 10kg/lần qua biên giới, vừa dễ vận chuyển, vừa dễ giấu lẫn với các loại hàng hóa khác, khi bị bắt sẽ không bị truy cứu trách nhiệm hình sự.
Các đầu nậu thường đóng pháo trong các bao tải, thùng các tông rồi thuê vận chuyển bằng cả đường bộ, đường sông (Lào Cai, Quảng Ninh) với số lượng lớn vào sâu trong nội địa. Tinh vi hơn, đầu nậu còn thuê cửu vạn người Việt (thường là trẻ vị thành niên hoặc trung niên) vác qua biên giới. Đầu tháng 1/2010, đồn Biên phòng Bản Lầu (Mường Khương - Lào Cai) đã phát hiện, bắt giữ 2 học sinh người xã Bản Lầu, huyện Mường Khương, được thuê vận chuyển 1kg pháo. Thượng tá Nguyễn Văn Thái - Trưởng phòng Phòng chống tội phạm ma túy bộ đội biên phòng Lào Cai - cho biết, các em đều ở tuổi vị thành niên, nên đơn vị chỉ lập biên bản, tham mưu cho chính quyền xã phạt cảnh cáo, đồng thời thông báo cho gia đình và nhà trường tăng cường quản lý giáo dục.
Không dừng lại ở các thủ đoạn vận chuyển pháo lậu, khi bị vây bắt, một số đối tượng còn tỏ ra rất manh động, chống trả quyết liệt lực lượng chức năng. Mới đây, lực lượng mật phục Đồn Biên phòng Hoành Mô đã tổ chức vây bắt một nhóm vận chuyển pháo nổ từ Trung Quốc vào khu vực biên giới xã Hoành Mô, huyện Bình Liêu, tỉnh Quảng Ninh. Hai đối tượng bị bộ đội biên phòng khống chế tại chỗ, tang vật thu giữ tại hiện trường gồm 70 kg pháo nổ các loại, 3 xe mô tô. Lợi dụng đêm tối, 3 đối tượng khác chạy thoát đã quay lại dùng gậy gộc, gạch đá ném tới tấp vào bộ đội biên phòng, nhằm giải thoát cho đồng bọn. Thượng tá Thái cho biết, cái khó trong đấu tranh chống hoạt động này là hầu hết các chủ hàng đều tìm cách giấu mặt, vứt lại hàng để chạy thoát.
Bên cạnh đó, không ít người Việt đi du lịch Trung Quốc, thấy pháo được bày bán la liệt cũng mua một ít về… đốt chơi. Lực lượng chức năng rất khó kiểm soát hàng đi theo đường này vì họ thường ngụy trang, giấu kín pháo trong hành lý khi qua cửa khẩu.
Những ngày giáp Tết, các mũi công tác của lực lượng biên phòng tuyến cửa khẩu, biên giới luôn phải hoạt động hết công suất, phát hiện và ngăn chặn nguồn pháo thẩm lậu vào nội địa, song vấn đề nan giải hiện nay là… thiếu kho trữ pháo lậu! Đại úy Trịnh Xuân Long, Đồn Biên phòng cửa khẩu Hoành Mô (Quảng Ninh) cho biết, muốn tiêu hủy pháo lậu, phải trải qua rất nhiều thủ tục, kiểm tra, xét nghiệm, rất mất thời gian. Mặc khác, pháo lậu là tang vật vụ án, khi xét xử các đối tượng vi phạm cần có tang vật để đối chứng, vì vậy, không xử lý tiêu hủy ngay được.
Cận Tết, số lượng pháo các loại bị giữ tại các kho tang vật của Lạng Sơn đã lên đến hàng tấn, Quảng Ninh cũng tương tự... Các lực lượng chức năng ở đây bên cạnh hoạt động hàng ngày, lại thêm nỗi lo ngay ngáy về chỗ để loại hàng “nóng” này.
Báo Công Thương Điện Tử