Thiền viện Trúc Lâm (TVTL) Tây Thiên thuộc xã Đại Đình, huyện Tam Đảo, cách Hà Nội khoảng 85km về phía tây. Cùng với Thiền viện Trúc Lâm Đà Lạt và Thiền viện Trúc Lâm Yên Tử, TVTL Tây Thiên là một trong 3 thiền viện lớn nhất của Việt Nam. Theo Ngọc phả Hùng Vương, vào thời Vua Hùng ở Việt Nam có 3 trung tâm Phật giáo là: Thiên Ân thiền tự, Thiên Quang thiền tự và Hoa Long thiền tự, TVTL Tây Thiên được xây dựng mới trên chính cái nền của Thiên Ân thiền tự ngày xưa.
TVTL Tây Thiên là nơi đào tạo về Phật giáo một cách có hệ thống, tạo điều kiện để Phật giáo Việt Nam phát triển cả về bề rộng cũng như chiều sâu và đẩy mạnh giao lưu với các dòng phật giáo của các nước khác. Nằm trên quả đồi với diện tích rộng khoảng 4,5ha, rừng ngoại vi rộng 50ha, trên độ cao khoảng 300m so với mực nước biển, công trình mang đậm dấu ấn một ngôi chùa Việt Nam với phong cách kiến trúc đương đại. Phía sau chùa là núi rừng xanh tươi, trước là một cánh đồng thẳng cánh cò bay. Đến đây, du khách và phật tử được thụ giảng Phật pháp, chiêm ngưỡng những công trình kiến trúc tráng lệ, hoà mình vào không gian thiên nhiên và đặc biệt là được chiêm bái pho tượng Phật ngọc bằng đá quý lớn nhất thế giới.
Câu chuyện tạc đại bức tượng Ngọc Việt Nam có khởi nguồn từ ý tưởng được nung nấu trong lòng tăng ni phật tử từ năm 2009, khi đông đảo tăng ni phật tử và người dân cả nước từng nô nức chiêm bái pho tượng Phật ngọc lấy từ ấn Độ đưa sang Thái Lan để chế tác, sau đó được rước qua các nước: Thái Lan, Singapore, Việt Nam (Chùa Phật Tích - Bắc Ninh)... về đặt tại Australia chỉ nặng có 5 tấn và đặt ra câu hỏi: Đá quý Việt Nam không thiếu, con người Việt Nam tài hoa, vậy chúng ta có thể tạc tượng như thế hoặc hơn thế được không? Mong muốn có được một công trình thật ý nghĩa tôn vinh được vị thế và vai trò của đạo Phật trong đời sống người dân đất Việt, Hội Đá quý Hà Nội đã bàn bạc thống nhất cùng thầy trụ trì TVTL Tây Thiên - Đại đức Thích Kiến Nguyệt về ý tưởng đi tìm đá quý tại Việt Nam để chế tác tượng Phật ngọc cho nước Việt.
Từ tháng 8/2009, ròng rã trong nhiều tháng trời, đại diện Hội Đá quý Việt Nam cùng các chuyên gia thẩm định đá quý đã toả đi mọi miền đất nước để săn tìm đá. Rất nhiều hội viên của Hội Đá quý Hà Nội và trên cả nước muốn hiến tặng những khối đá lớn nhất, đẹp nhất của mình nhưng đều không phù hợp. Đến tháng 10/2009, đoàn cũng đã tìm được mỏ đá quý Corindon có hàm lượng 80% đến 90% Saphia nằm gần biên giới Việt – Lào thuộc Châu Thành, Quỳ Hợp, Nghệ An. Khối đá này sau khi được kiểm nghiệm các chuyên gia đánh giá chỉ đứng sau kim cương, độ cứng của đá là 9 chỉ chịu thua kim cương ở cấp độ 10. Chính vì vậy, khối đá này còn cứng hơn thép nên các lưỡi cắt, mũi khoan thường không thể dùng được mà phải là lưỡi hợp kim đặc biệt. Do vậy, đá cũng “thử sức” rất nhiều nghệ nhân, có không ít người phải lắc đầu, chùn tay khiến cho việc chế tác tượng Phật ngọc tiến triển vô cùng khó khăn.
Đúng vào lúc tưởng như bế tắc ấy thì có hai hội viên dũng cảm đứng ra nhận trọng trách này, đó là ông Nguyễn Nam Hải và ông Vương Ngọc Tiến ở đường Giải Phóng – Hà Nội, lập tức ban chế tác đá quyết định đưa đá vượt hơn 100km trở lại Hà Nội. Sau gần 6 tháng kỳ công mài dũa tạo tạc, pho tượng Phật Ngọc bằng đá saphia, cao 3,45m, nặng 31 tấn đã được hoàn thành, trong sự ngỡ ngàng khâm phục của rất nhiều người. Bảo tượng được đặt trong tòa bảo tháp khang trang và uy nghiêm, xây dựng trên diện tích 200m². Toàn bộ tác phẩm điêu khắc đá quý có chiều cao 3,45 m với khối lượng 31 tấn, tạo tác Đức Phật Tổ Như Lai đang ngồi kiết già theo tư thế thuở xưa Ngài nhập định 49 ngày dưới cây bồ-đề. Nhưng ở đây không có cây bồ-đề, mà sau lưng Ngài tựa vào vách đá tạc hình hài lá bồ-đề. Gương mặt tượng mang hình nét thuần hậu mềm mại của người Việt. Toàn bộ tượng ánh lên màu đen bóng long lanh của ngọc, bề mặt mịn đến mức không một tì vết.
Trên thế giới có rất nhiều pho tượng khổng lồ được tạc vào núi đá, nhiều đại tượng được đúc bằng đồng hoặc xây bằng xi măng lớn hơn nhiều. Tuy nhiên, chưa thấy một thông tin về pho tượng bằng đá sapphire nào khác trên thế giới to lớn đến như thế. Vì vậy, Phật ngọc Tây Thiên là pho tượng Đức Phật bằng đá quý lớn nhất thế giới tính đến thời điểm hiện tại. Đây cũng được xem là pho tượng Phật ngọc mang “quốc hồn quốc túy” Việt Nam, thể hiện đầy đủ tinh thần Phật giáo: Từ bi hỷ xả, yêu chuộng hòa bình, cứu nhân độ thế, pháp tuệ vô biên của Đức Phật./.
ST