Đại Bái thuộc huyện Gia Bình, tỉnh Bắc Ninh là một trong số ít làng nghề đúc đồng nổi tiếng ở Việt Nam. Theo tương truyền, năm xưa làng Đại Bái còn có tên là làng Văn Lang (có thời kỳ làng còn có tên là làng Bưởi nồi), làng nằm trên một dải đất cao bên bờ sông Bái Giang (Sông Đuống bây giờ), chuyên sản xuất các dụng cụ thiết yếu, đồ dùng bằng đồng trong gia đình như: Ấm, mâm, chậu thau....Tuy nhiên phải đến đầu thế kỷ XI nghề đúc đồng ở Đại Bái mới được phát triển mạnh nhờ công của "Tiền Tiên Sư" Nguyễn Công Truyền- người chuyên lo tổ chức sản xuất, tạo mẫu, phát triển thị trường.
Theo lịch sử ông Nguyễn công truyền sinh năm 989 tại làng Đại Bái, mất ngày 29/9 (âm lịch) năm 1060. Ông xuất thân trong một gia đình nho học. Năm 995 lúc lên 6 tuổi ông theo cha mẹ vào Thanh Nghệ để sinh sống ( Hiện nay làng đó cũng gọi là làng Đại Bái, làng Bưởi và cũng làm nghề đúc đồng). Khi lớn lên ông vào quân ngũ. Năm 25 tuổi ông làm quan Đô úy của triều Lý, được phong là "Điện tiền tướng quân". Tháng 3 năm 1018 ông trở về quê hương Đại Bái thăm họ hàng. Sau này khi cha mất ông từ quan và đưa mẹ về quê hương phụng dưỡng và từ đó tổ chức sản xuất nghề đúc đồng tại quê hương. Ông cho đón thợ, mở lò dèn về sửa chữa nông cụ sản xuất giúp bà con cải tiến sản xuất. Đến thế kỷ XV, XVI làng có 5 ông tiến sỹ: Nguyễn Viết Lai, Nguyễn Xuân Nghĩa, Vũ Viết Thái, Phạm Ngọc Thanh và Nguyễn Công Tám. Sau khi đỗ đạt phong quan về làng các ông chú trọng tổ chức mở rộng sản xuất và phân công chuyên môn hóa ngành nghề và thành lập các phường sản xuất riêng từng loại mặt hàng như: Phường chuyên gò nồi đồng, phường làm mâm, phường làm ấm, phường làm thau, phường làm đồng lá...và một phường hàng chợ chuyên để mua bán cung cấp nguyên vật liệu , tiêu thụ hàng hóa. Nhờ có sự phân công tập chung, tổ chức hoàn thiện đã giúp cho Đại Bái nhanh chóng phát triển với nghề đúc đồng, gò đồng nâng cao kỹ thuật luyện đồng. Lấy đất sét ở bờ sông xây lò đúc, lấy bùn ao nhào với tro trấu làm nơi luyện đồng, lấy đồng pha kẽm làm đồng thau và sáng chế ra thuốc hàn đồng...
Đúc đồng Đại Bái
Ngày nay làng Đại Bái tiếp tục phát triển và gìn giữ nghề truyền thống với những doanh nghiệp tư nhân lớn mạnh, cải tiến kỹ thuật, phát triển , tự chế ra máy móc như máy cán, máy dập, máy đánh bóng... sản phẩm ngày càng đa dạng phong phú và tìm kiếm thị trường xuất khẩu.
Cửa hàng bày bán sản phẩm làng nghê đúc đồng
Nghề đúc đồng, gò đồng Đại Bái trải qua nhiều thăng trầm đã không dừng lại ở trình độ thủ công ban đầu mà phát triển mở rộng sang các loại hình sản xuất mới đòi hỏi trình độ kỹ thuật cao như chạm khắc hàng mỹ nghệ...Với bàn tay tài hoa và sự năng động sáng tạo người Đại Bái đã làm ra những sản phẩm trang trí bằng đồng, mạ vàng mạ bạc. Từ các bình hoa, các bộ đồ trà, tranh gò đồng nổi, tranh chữ, hoành phi câu đôi.... đến các sản phẩm dành cho văn phòng như: Tranh phong thủy, quà tặng bằng đồng, tượng đồng, logo- huy hiệu...đáp ứng cho nhu cầu thực tế và yêu cầu kỹ thuật ngày càng cao của xã hội. Sản phẩm đã đứng vững trong nền kinh tế thị trường và được người tiêu dùng trong và ngoài nước đón nhận...
Đỉnh thờ
ST