Các chất gây dị ứng chính có trong thức ăn thường là các protein có nguồn gốc từ động vật và thực vật, các protein này thường bền vững với nhiệt độ.
Ảnh minh họa
Dị ứng thực phẩm ở trẻ em
Một em bé gái 4 tuổi sau khi ăn kem có chứa nhiều sữa đã lên cơn hen khó thở dữ dội và phải vào cấp cứu trong bệnh viện. Một tháng sau sau khi ăn uống sữa em bé đó lại lên cơn hen nặng kèm theo nổi mề đay khắp cả người và cũng phải nhập viện điều trị hơn một tuần mới hết. Rất nhiều người kể cả bố mẹ cháu bé cũng không biết nguyên nhân tại sao, ngay cả một số nhân viên Y tế cũng không hình dung hết tác hại của bệnh này.
Bệnh khá nguy hiểm và hay xảy ra ở trẻ em
Đã có nhiều công trình nghiên cứu Y học trên thế giới cho thấy rằng tình trạng dị ứng với thức ăn ở trẻ em chiếm một tỉ lệ khá cao từ 6 - 8% số trẻ từ 2 - 10 tuổi. Trong khi đó, số người lớn bị dị ứng với thức ăn chỉ chiếm chưa đến 3%. Hơn thế nữa, các biểu hiện về dị ứng ở trẻ em thường trầm trọng và rầm rộ hơn ở người lớn.
Các chất gây dị ứng chính có trong thức ăn thường là các protein có nguồn gốc từ động vật và thực vật, các protein này thường bền vững với nhiệt độ. Do đó, mặc dù đã được nấu chín ở nhiệt độ cao, chúng vẫn giữ nguyên cấu trúc và hoạt tính gây dị ứng cho con người. Ngoài ra, các chất protein này còn không bị phân hủy bởi men tiêu hóa và chất acid của dịch dạ dày.
Bệnh có thể diễn tiến từ các thể nhẹ như chỉ nổi mề đay, nặng hơn là các tình trạng viêm phế quản dạng hen trong đó tình trạng co thắt phế quản và phù thanh môn gây khó thở dữ dội có thể xảy ra. Một số trường hợp bệnh nhân có thể sốc phản vệ (giống như sốc thuốc kháng sinh) và đưa đến tử vong nếu không được cấp cứu kịp thời.
Biểu hiện của bệnh
Các loại thức ăn khác nhau thường gây ra tình trạng dị ứng cho từng lứa tuổi khác nhau. Người ta thấy rằng, sữa, trứng gà và đậu phộng thường gây ra dị ứng cho trẻ em. Còn nghêu sò, cá biển, đậu phộng... hay gây ra dị ứng cho người lớn. Phần lớn các trường hợp dị ứng với thức ăn đều xảy ra trong lần ăn đầu tiên. Điều này gây nhiều khó khăn cho việc phòng ngừa và điều trị dị ứng với thực phẩm.
Các biểu hiện thường gặp nhất của dị ứng với thực phẩm là tình trạng tổn thương ở da như: nổi mề đay ở da, hoặc đỏ bừng mặt, phù mạch và tình trạng trở nặng của bệnh chàm. Một số trường hợp gây ra các triệu chứng tiêu hóa như nôn ói, đau quặn bụng và tiêu chảy làm dễ nhầm với tình trạng rối loạn tiêu hóa hay nhiễm độc thức ăn. Các biểu hiện về hô hấp thường nặng hơn như viêm mũi dị ứng, viêm phế quản dạng hen và phù nề thanh quản gây khó thở nhiều khi rất dữ dội. Trong một số ít các trường hợp dị ứng thực phẩm có thể gây sốc phản vệ và gây chết người nhất là ở những trẻ em dưới 2 tuổi.
Dị ứng thực phẩm đôi khi có khi biểu hiện rất mơ hồ và nhẹ nhàng như tình trạng chán ghét thức ăn, thay đổi khí sắc sau khi ăn... Tình trạng này cũng hay xảy ra ở trẻ em khiến nhiều bậc cha mẹ thấy con mình không muốn ăn mà không thể tìm ra nguyên nhân, càng ép ăn trẻ càng chán ăn một hay vài loại thực phẩm nào đó. Hiện tượng trên kéo dài lâu ngày có thể đưa đến tình trạng suy dinh dưỡng.
Cách phòng ngừa dị ứng thực phẩm
Phòng bệnh như thế nào?
Việc đầu tiên là phải nghĩ đến tình trạng dị ứng thực phẩm kể cả ở những người lớn tuổi. Tuy nhiên, vấn đề không phải là đơn giản vì biểu hiện của tình trạng dị ứng thực phẩm rất đa dạng và hiện nay còn có nhiều người kể cả thầy thuốc vẫn chưa nắm vững và chưa hiểu rõ các tình trạng dị ứng thực phẩm.
Kế đến là nên tránh không dùng loại thực phẩm gây dị ứng, có những trường hợp xác định khá dễ dàng như dị ứng cá ngừ. Nhưng cũng có nhiều không thể xác định được loại thực phẩm gây dị ứng vì bệnh nhân ăn nhiều loại thức ăn và cũng có lúc không bị dị ứng. Những trường hợp này phải được xác định bằng test tiêm dưới da khá phức tạp mà hiện nay không phải là phòng khám hay bệnh viện nào cũng có.
Việc giải dị ứng bằng vắc-xin chủng ngừa cũng đã được nhiều nước tiên tiến trên thế giới áp dụng và cũng có hiệu quả. Để đề phòng những trường hợp nặng có thể gây tử vong, bệnh nhân và người nhà khi thấy bệnh nhân có các biểu hiện đặc biệt như khó thở dữ dội, truỵ tim mạch… cần phải đưa đến ngay các cơ sở Y tế có phương tiên cấp cứu sốc phản vệ để được cấp cứu kịp thời.
PGS.TS. NGUYỄN HOÀI NAM
Theo suckhoedoisong.vn