Cách Mường La 40km về hướng Đông - Bắc, Ngọc Chiến một xã vùng cao của huyện Mường La tỉnh Sơn La với điều kiện tự nhiên thuận lợi, cảnh quan hùng vĩ, hoang sơ. Nằm ở độ cao gần 1000m so với mặt nước biển, Ngọc Chiến có khí hậu quanh năm mát mẻ, những suối khoáng nóng, với những nếp nhà sàn bằng gỗ Pơmu hàng trăm năm tuổi, là nơi sinh hoạt văn hóa cộng đồng mang đậm bản sắc dân tộc Thái trắng và dân tộc Mông nơi đây, Ngọc Chiến có điều kiện thuận lợi để phát triển các loại hình du lịch: sinh thái, nghỉ dưỡng, thể thao mạo hiểm, du lịch cộng đồng và đặc biệt nơi đây có thể kết hợp du lịch chữa bệnh và spa.
Bên cạnh đó, Ngọc Chiến còn sở hữu cánh đồng Mường Chiến bằng phẳng, màu mỡ trải rộng gần 350 ha gắn với thương hiệu nếp tan Ngọc Chiến dẻo thơm; ở Ngọc Chiến, nhân dân đã nhiều năm trồng các loại hoa cao cấp cung cấp cho các tỉnh đồng bằng như hoa ly, hoa hồng và trồng khoai tây có năng suất gần 30 tấn/ha, ngoài ra còn trồng các loại rau phù hợp với chất đất nơi này; xã có trên 300 ha diện tích cây sơn tra (táo mèo) với trữ lượng trên 1.000 tấn quả/năm; 12.000 ha rừng nguyên sinh với nhiều loại gỗ quý hiếm như pơ mu, xa mu... ; loài động vật quý hiếm như loài vọoc đang được đưa vào danh sách bảo tồn và hơn thế nữa giữa sự hoang sơ của núi rừng, du khách được đắm mình dưới dòng nước khoáng nóng do thiên nhiên ban tặng để nghỉ ngơi, thư giãn sau hành trình khám phá Ngọc Chiến.
Ðến Ngọc Chiến, du khách không những được chiêm ngưỡng vẻ đẹp hùng vĩ của thiên nhiên, mà còn được thưởng thức vẻ đẹp của các bản làng ẩn hiện bên những cánh rừng già, những con đường mòn lấp ló trong sương, khi mặt trời bắt đầu ló dạng là sự lung linh của những giọt sương đọng trên những rặng hoa trạng nguyên đỏ rực vào mùa nở rộ cùng những thửa ruộng bậc thang nối nhau trên triền đồi, được hít thở không khí trong lành. Người dân nơi đây vẫn còn lưu giữ được bản sắc của địa phương về phong tục tập quán, nhà của người Thái được làm hoàn toàn bằng gỗ pơ mu với kiến trúc đầu đón, đầu xà, kèo cột tinh xảo. Nhà có 1 tầng, được lợp bằng những “viên ngói” gỗ Pơmu qua hàng trăm năm không bị mối mọt với 4 mái và một lầu tứ giác nhỏ ở trên bên trái. Nhà được bố trí ngăn nắp, chia thành nhiều gian. Từ nhà này sang nhà kia đều có lối đi kiểu ô bàn cờ. Đây là kiểu bố trí nhà ở khác hẳn so với các bản người Thái khác ở Tây Bắc, cảnh quan tự nhiên của Ngọc Chiến phần lớn vẫn giữ được nguyên vẹn; môi trường, khí hậu trong lành lý tưởng cho du khách ưa thích loại hình du lịch sinh thái, nghỉ dưỡng, spa. Đến với Ngọc Chiến, du khách còn được thưởng thức các món ăn dân tộc đặc trưng do người dân bản xứ chế biến cùng với rượu cần nồng say bên ánh lửa hồng, quyện với điệu xòe của các chàng trai, cô gái Thái trên mảnh giàu lòng mến khách này.
Chúng tôi dừng chân tại nhà ông Lò Văn Chinh chủ cơ sở kinh doanh dịch vụ tắm khoáng nóng tại bản Lướt, vừa thấy chúng tôi, ông đon đả mời chúng tôi vào nhà, trong nhà mọi vật dụng đều gọn gàng, ngăn nắp, xung quanh nhà, sân, vườn được quét dọn sạch sẽ. Từ những hình ảnh ban đầu ấy đã tạo cho chúng tôi cảm nhận được sự ấm cúng, thân thiện của người dân nơi đây. Ông rót trà mời khách, những tách trà xanh nóng hổi thơm lừng do ông tự tay hãm từ những lá trà xanh ông hái trên cánh rừng trà cổ thụ gần nhà. Chúng tôi nhâm nhi trà và cùng trò chuyện. Ông tâm sự “khách du lịch đến với Ngọc Chiến mỗi ngày một tăng, kể cả khách trong nước và khách nước ngoài, họ đến đây tìm hiểu bản sắc văn hóa dân tộc, khám phá hang động và tắm suối khoáng nóng tại dịch vụ gia đình nhà tôi và ngoài phục vụ tắm khoáng nóng gia đình tôi phục vụ nhu cầu ăn uống, nghỉ ngơi của du khách. Bản Lướt hiện nay có 02 đội văn nghệ thường xuyên tập luyện để biểu diễn trong những dịp lễ, tết và phục vụ nhu cầu hưởng thụ văn hóa, văn nghệ của khách du lịch, mỗi đoàn khách đến thăm đều hài lòng với sự thân thiện, mến khách của người dân trong bản”.
Hàng năm, lượng khách du lịch đến thăm thủy điện Sơn La tăng đáng kể tuy nhiên để kết nối đưa khách đến Ngọc Chiến rất khó khăn vì quãng đường từ Huyện Mường La đi Ngọc Chiến sạt lở và hư hỏng nặng nên khó thu hút được khách du lịch từ tuyến này. Những năm gần đây, Ngọc Chiến thu hút lượng lớn khách du lịch từ Yên Bái sang theo quốc lộ 32, giao thông đi lại rất thuận lợi. Trước đây đoạn đường từ Ngọc Chiến đến Mù Cang Chải, khoảng 03km đường phía từ Ngọc Chiến là đường đất, đi lại khó khăn. “Đến nay được sự quan tâm của Tỉnh ủy, Ủy ban nhân dân tỉnh đã bố trí vốn ngân sách tỉnh và giao cho UBND huyện Mường La làm chủ đầu tư vừa khởi công xây dựng đường giao thông từ Ngọc Chiến, huyện Mường La đến huyện Mù Cang Chải, Yên Bái tại Quyết định số 1560/QĐ-UBND ngày 17/7/2015 với tổng mức đầu tư 11 tỷ 950 triệu đồng. Con đường này hoàn thành sẽ đem lại nhiều lợi thế phát triển kinh tế, xã hội cho Ngọc Chiến nói riêng và cho tỉnh Sơn La nói chung đặc biệt thu hút khách du lịch theo tuyến Hà Nội - Mù Cang Chải - Ngọc Chiến - Điện Biên”. Theo ông Phan Tiến Diện - Phó chủ tịch UBND huyện Mường La.
Ông Dương Minh Bình - chuyên gia về du lịch cộng đồng đánh giá: Ngọc Chiến là một vùng đất rất có tiềm năng phát triển du lịch cộng đồng gắn với du lịch chữa bệnh và spa bởi nguồn nước suối khoáng nóng ở bản Lướt giúp phục hồi sức khỏe, chăm sóc sắc đẹp…. Đây là nguồn tài nguyên vô cùng quý giá mà thiên nhiên ban tặng cho Ngọc Chiến. Ông đánh giá cao về nét đặc sắc văn hóa dân tộc độc đáo chỉ có ở Ngọc Chiến: Cứ mỗi buổi chiều khi bà con đi làm đồng về, suối nước nóng giữa bản là nơi tắm gội tập trung của bà con trong bản, là nơi họ trò chuyện vui vẻ, họ gột rửa bùn đất, vứt bỏ mọi sự mệt mỏi để trước khi về đến nhà với tinh thần sảng khoái, tập trung cho không khí gia đình thêm quây quần, ấm cúng. Ông đề xuất với chính quyền địa phương bảo tồn, phát huy những giá trị văn hóa truyền thống nơi đây mà ở những nơi khác không có để từng bước xây dựng Ngọc Chiến trở thành điểm du lịch cộng đồng gắn với du lịch chữa bệnh và spa.
Sưu tầm