Nằm ở phía Tây Bắc của Tổ quốc, Điện Biên không chỉ được biết đến là mảnh đất ghi dấu chiến thắng lịch sử “Lừng lẫy năm châu, chấn động địa cầu” mà còn được mệnh danh là xứ sở của hoa ban - loài hoa sinh ra từ tình yêu, là biểu tượng của núi rừng và con người Tây Bắc. Lễ hội hoa ban được tổ chức vào tháng 3 tại Điện Biên chính là dịp để tôn vinh vẻ đẹp cũng như giá trị của loài hoa này trong đời sống văn hóa của đồng bào các dân tộc tại Tây Bắc.
(Ảnh: internet)
Tháng Ba, khi tiết trời lạnh giá của mùa Đông dần tan đi, hơi thở ấm áp của mùa Xuân tràn ngập đất trời cũng là lúc hoa ban nở rộ khoe sắc khắp núi rừng Tây Bắc. Hoa nở nhiều nhất ở tỉnh Điện Biên, đặc biệt là các huyện Mường Ảng, Điện Biên, Điện Biên Đông, Tủa Chùa... Đi dọc khắp núi rừng, qua những con đường dẫn vào thành phố Điện Biên Phủ hay những lối nhỏ tới các bản làng, du khách đều có thể bắt gặp những hàng hoa ban đang nở rực, hòa mình giữa ánh nắng hanh hao của đất trời. Từng chùm ban trắng bao phủ cả thung sâu, rồi lại leo vút lên cao bồng bềnh như mây vắt ngang đỉnh núi. Dù mọc trên đồi cỏ khô hay bám vào vách đá cheo leo, loài hoa này vẫn mang trong mình một sức sống mãnh liệt với vẻ đẹp làm mê hoặc lòng người. Đó là vẻ đẹp viên mãn, tròn đầy, vẻ đẹp rực rỡ mà mộc mạc, khiêm nhường, hoang dại mà không kém phần tinh tế, quyến rũ.
Sự tích về hoa ban gắn liền với chuyện tình bi thương nhưng sâu nặng trong câu chuyện cổ của đồng bào dân tộc Thái vùng Tây Bắc. Chuyện kể rằng: Thuở xa xưa, có một người con gái Thái xinh đẹp tên là Ban, đem lòng yêu chàng trai nghèo cùng bản nhưng bị cha mẹ cấm cản và ép gả cho con nhà tạo mường giàu có. Buồn bã và đau khổ, nàng chạy vào rừng tìm người yêu nhưng gọi khản cả tiếng mà không thấy bóng dáng chàng đâu. Sau khi vượt qua một dãy núi cao, nàng đã kiệt sức và ngã gục bên một tảng đá. Nơi nàng nằm xuống mọc lên một cây hoa có búp trắng muốt như búp tay người con gái. Và chẳng bao lâu sau, loài hoa ấy đã mọc lan ra khắp núi rừng Tây Bắc. Người ta đặt tên loài hoa đó là hoa ban. Từ bao đời nay, hoa ban đã đi vào đời sống văn hóa – tâm linh của nhân dân vùng Tây Bắc.
(Ảnh: internet)
Với mục đích tôn vinh, ca ngợi vẻ đẹp hoa ban, khẳng định giá trị, vị trí của hoa ban trong đời sống văn hóa, tinh thần các dân tộc ở Điện Biên, từ năm 2014, tỉnh Điện Biên đã tổ chức thường niên Lễ hội hoa ban vào dịp tháng 3 - mùa ban nở. Lễ hội là dịp để quảng bá những nét đẹp, giá trị văn hóa truyền thống đặc sắc của cộng đồng 19 dân tộc anh em tỉnh Điện Biên tới du khách cũng như bạn bè trong nước và quốc tế. Qua đó bảo tồn và phát triển các loại hình di sản văn hóa dân tộc tiêu biểu; biến các giá trị di sản thành nguồn lực nội tại để thúc đẩy du lịch; kết nối với những tiềm năng, thế mạnh khác nhằm góp phần phát triển kinh tế - xã hội tỉnh Điện Biên.
Lễ hội hoa ban chứa đựng những nét đẹp văn hóa tâm linh đặc trưng trong đời sống tinh thần của đồng bào dân tộc Thái với các nghi thức thỉnh bái “Then” - vị thần tối cao trong hàng ngũ thánh thần theo quan niệm của người Thái; thỉnh bái “nàng Ban” - một nữ nhân vật huyền thoại biểu thị cho sự trinh trắng của người thiếu nữ Thái và tình yêu đôi lứa thuỷ chung; thỉnh bái ma trời, ma mường, ma núi, ma sông… phù hộ cho mưa thuận gió hoà, mùa màng tươi tốt, vạn vật đơm hoa, kết trái, cho lứa đôi hạnh phúc và phù hộ cho cuộc sống của dân bản luôn đầm ấm, yên vui.
Bên lề những hoạt động trong khuôn khổ lễ hội, đến với Điện Biên vào mùa ban nở, du khách có thể tham quan các điểm di tích lịch sử và văn hóa; thăm các bản văn hóa du lịch với những nếp nhà sàn truyền thống, cùng thưởng thức ẩm thực dân tộc, ngất ngây trong men rượu thịnh tình đãi khách và hòa mình trong nhịp trống chiêng của những vòng xòe đắm say… Nơi đây còn có rất nhiều danh lam thắng cảnh, điểm du lịch nghỉ dưỡng để du khách thưởng ngoạn như: Suối khoáng nóng Uva, Pe Luông, động Pa Thơm, hồ Pá Khoang và một số điểm di tích gắn với tín ngưỡng, tâm linh như di tích lịch sử Mường Phăng, đền thờ Hoàng Công Chất, điểm văn hóa Linh Sơn, khu văn hóa tâm linh Linh Quang... Đặc biệt, Điện Biên còn được đông đảo bạn bè trong nước và quốc tế biết đến với di tích chiến trường Điện Biên Phủ - nơi ghi dấu chiến thắng lịch sử Điện Biên Phủ “lừng lẫy năm châu, chấn động địa cầu”.
Đến với Tây Bắc, về với Điện Biên vào tháng 3 - mùa ban nở, du khách sẽ cảm nhận được khung cảnh thiên nhiên hùng vĩ, nên thơ làm say đắm lòng người với màu trắng của hoa ban đang phủ kín núi rừng và hòa mình trong không gian lễ hội đậm đà bản sắc dân tộc.
ST