Trong số 9.000 ca sốt rét mỗi năm thì có đến hơn một nửa là sốt rét ngoại lai. Đây là một trong những thách thức cản trở việc loại trừ sốt rét ở VN.
Theo báo cáo của Viện Sốt rét-Ký sinh trùng-Côn trùng Trung ương, thời gian gần đây Việt Nam không xảy ra dịch sốt rét, tỉ lệ mắc và tử vong do sốt rét liên tục giảm hàng năm. Cụ thể, so với năm 2011, tỉ lệ mắc sốt rét trên 1.000 dân năm 2011 giảm 84,6%, số bệnh nhân sốt rét giảm 81,6%, số trường hợp tử vong do sốt rét giảm 57,1%. Không có dịch sốt rét xảy ra.
Tỉ lệ mắc sốt rét trên 1.000 dân năm 2017 so với năm 2013 giảm hơn 77%, số bệnh nhân sốt rét giảm hơn 76%, số ký sinh trùng sốt rét giảm 72,6%.
Mỗi năm có hàng triệu người dân sống trong vùng sốt rét lưu hành được bảo vệ bằng biện pháp phòng chống muỗi sốt rét (phun tồn lưu và tẩm màn bằng hóa chất diệt muỗi) và hàng chục nghìn bệnh nhân được cấp thuốc điều trị sốt rét miễn phí.
Hiện nay, tình hình bệnh sốt rét lại đang có nguy cơ quay lại. (Ảnh minh họa: KT)
Tuy nhiên, hiện nay, tình hình bệnh sốt rét lại đang có nguy cơ quay lại tại một số tỉnh như: Bình Phước, Gia Lai, Khánh Hòa, Ninh Thuận, Đắk Lắk, Đắk Nông, Kon Tum, Quảng Nam, Quảng Bình, Quảng Trị… do có nhiều người mang ký sinh trùng sốt rét.
PGS.TS Trần Thanh Dương, Viện trưởng Viện Sốt rét-Ký sinh trùng-Côn trùng Trung ương cho biết, tình trạng di biến động dân cư giữa các vùng, hoạt động giao lưu qua biên giới với các nước có dịch sốt rét lưu hành hiện nay rất cao. Người dân có tập quán đi làm rừng, rẫy thường ngủ lại trong rừng nhưng không sử dụng màn tránh muỗi đốt.
“Muỗi truyền bệnh sốt rét cũng thay đổi tập tính, thường trú đậu và đốt người ở ngoài nhà làm gia tăng số lượng người có nguy cơ mang ký sinh trùng sốt rét. Đặc biệt ký sinh trùng sốt rét kháng thuốc điều trị sốt rét Artemisinin có nguy cơ lan rộng gây khó khăn trong điều trị bệnh. Đây là nguyên nhân dễ khiến bệnh sốt rét có nguy cơ quay trở lại, gia tăng số mắc, số tử vong và có thể gây thành dịch”, ông Trần Thanh Dương cho biết.
Theo PGS.TS Trần Thanh Dương, hiện tình trạng kháng thuốc đã lên tới 50% ở Bình Phước, 20-30% ở một số địa phương khác nhưng chưa có phương án thay thuốc. Do vậy, lộ trình loại trừ sốt rét vô cùng khó khăn bởi khi đã kháng thuốc sẽ thành sốt rét dai dẳng.
Bên cạnh đó, việc soi kính hiển vi tìm ký sinh trùng sốt rét cũng đang giảm dần do thiếu kinh phí, khiến việc kiểm soát dịch sốt rét càng khó khăn hơn.
Theo Thứ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thanh Long, dịch bệnh sốt rét vẫn diễn biến phức tạp và khó dự báo tại một số địa phương trên do có sự di dân rất lớn, đặc biệt là khu vực Tây Nguyên.
“Người dân ở các tỉnh miền núi phía Bắc di cư vào khu vực Tây Nguyên để làm ăn sinh sống, vì vậy số mắc sốt rét ở khu vực này tăng lên. Bên cạnh đó, người dân đi làm rẫy, làm rừng, di dân qua biên giới Campuchia-ViệtNam, giữa Lào-ViệtNam. Trong số 9.000 ca sốt rét mỗi năm thì có đến hơn một nửa là sốt rét ngoại lai. Đặc biệt, sốt rét kháng thuốc có nguy cơ lan rộng, thậm chí cả quần thể muỗi cũng đã kháng lại hóa chất. Đó là những thách thức cản trở việc loại trừ sốt rét ở Việt Nam”- Thứ trưởng Nguyễn Thanh Long cho biết.
Bộ Y tế cho biết, để đạt được mục tiêu của Chiến lược quốc gia phòng chống và loại trừ bệnh sốt rét ở Việt Nam giai đoạn 2011 - 2020 và định hướng đến năm 2030 tiến tới loại trừ sốt rét ở Việt Nam theo lộ trình đã được phê duyệt, thời gian tới cần đảm bảo thực hiện thường xuyên công tác giám sát, phát hiện, chẩn đoán sớm và điều trị kịp thời, quản lý ca bệnh, quản lý đối tượng dân di biến động, đặc biệt đối với người dân thường xuyên đi rừng, ngủ rẫy, người trở về từ các nước có sốt rét lưu hành.
Thực hiện điều trị bệnh nhân sốt rét đúng thuốc, đủ liều theo quy định của Bộ Y tế.
Bên cạnh đó, các địa phương, các ngành cần nỗ lực vận động và chủ động đầu tư kinh phí cho công tác phòng chống và loại trừ bệnh sốt rét.
Bệnh sốt rét lây truyền từ người này sang người khác khi bị muỗi đốt. Biểu hiện ban đầu của bệnh là rét run - sốt nóng - sau đó vã mồ hôi. Nhưng có nhiều trường hợp mắc sốt rét không có cơn sốt điển hình, người bệnh chỉ cảm thấy ớn lạnh hoặc gai rét.
Các chuyên gia y tế khuyến cáo để phòng chống bệnh sốt rét, người dân cần tránh bị muỗi đốt. Những người đi làm ở vùng rừng núi cần mang theo màn để ngủ, trước khi đi nên đến cơ sở y tế để được cấp thuốc uống phòng và khi trở về từ vùng rừng núi nên đến cơ sở y tế để được khám, xét nghiệm, nếu có bị sốt rét sẽ được điều trị kịp thời.
Khi thấy các triệu chứng của bệnh sốt rét như rét run, sốt nóng sau đó vã mồ hôi hoặc cảm thấy ớn lạnh, gai rét, người bệnh cần đến ngay cơ sở y tế gần nhất để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.
Theo Thy Hạt/VOV.VN