Mặc dù được đầu tư hàng chục tỷ đồng nhưng sau một thời gian đi vào hoạt động, các bến xe khách ở Hà Tĩnh đã không phát huy được hiệu quả, hoạt động cầm chừng, gây lãng phí. Chậm đổi mới và thiếu lộ trình chuyển đổi phù hợp, được xác định là nguyên nhân chính gây ra sự lãng phí nguồn lực đầu tư.
Bến xe Cẩm Xuyên được đầu tư hơn 10 tỷ đồng bị bỏ hoang từ năm 2015 đến nay.
Đầu tư lớn, hiệu quả thấp
Bến xe huyện Cẩm Xuyên được đầu tư xây dựng trên diện tích 5.000 m2, với tổng mức đầu tư gần 30 tỷ đồng. Sau một thời gian triển khai thi công, đến năm 2015, UBND tỉnh Hà Tĩnh có chủ trương giải thể Ban quản lý bến xe Hà Tĩnh (chủ đầu tư dự án). Vì vậy, dự án xây dựng Bến xe Cẩm Xuyên cũng bị tạm dừng từ năm 2015. Theo tìm hiểu, tại thời điểm có quyết định dừng thi công, các đơn vị thi công đã cơ bản hoàn thành khối lượng các hạng mục hạ tầng đầu tư trong giai đoạn 1, với tổng số tiền giải ngân hơn 10 tỷ đồng. Chỉ cần hoàn thành thủ tục đấu nối với quốc lộ 1A, công trình này có thể đưa vào vận hành giai đoạn 1. Do chưa xây dựng được phương án chuyển đổi, kết nối với nhà đầu tư mới cho nên từ năm 2015 đến nay, các hạng mục công trình tại dự án này bị bỏ hoang. “Với số tiền đầu tư lớn, công trình lại được xây dựng tại trung tâm đô thị Cẩm Xuyên, chúng tôi đã nhiều lần đề nghị tỉnh Hà Tĩnh có phương án xử lý phù hợp nhằm sử dụng hiệu quả nguồn lực đầu tư, góp phần thúc đẩy kinh tế - xã hội trên địa bàn”, Chủ tịch UBND huyện Cẩm Xuyên Nguyễn Đăng Nhật phân tích.
Tương tự bến xe Cẩm Xuyên, sau khi được đưa vào sử dụng từ năm 2011, bến xe Hồng Lĩnh cũng lâm vào cảnh “sống dở, chết dở”. Được xây dựng trên diện tích 15 nghìn m2, bến xe Hồng Lĩnh có tổng mức đầu tư (giai đoạn I) gần sáu tỷ đồng, bao gồm hệ thống sân bãi rộng, phòng vé, khu vực nhà chờ khang trang; được kỳ vọng là cửa ngõ đón khách phía bắc của tỉnh với hàng trăm lượt xe ra vào mỗi ngày. Tuy vậy, từ khi đưa vào vận hành đến nay, bến xe luôn trong cảnh vắng khách. Nhiều hạng mục công trình hư hỏng, xuống cấp, cỏ dại mọc um tùm, không tương xứng với quy mô của bến xe loại 1. Theo ông Nguyễn Xuân Tứ, Quản lý bến xe khách Hồng Lĩnh, hiện nay các xe khách trên địa bàn Hà Tĩnh đều có nhiều điểm bán vé riêng, khách khi đón xe cũng chỉ chờ ở điểm bán vé chứ không vào bến mua vé, các phương tiện đón và trả khách dọc đường. Ngoài ra, sau khi các tuyến xe buýt ra đời, lượng xe chạy tuyến cố định và liên tỉnh liền kề (Vinh - Hà Tĩnh) hầu hết ngừng hoạt động, dẫn đến lượng xe ra vào các bến giảm rõ rệt. Điều này khiến hoạt động của các bến xe gặp nhiều khó khăn hơn.
Số liệu từ Sở Giao thông vận tải (GTVT) Hà Tĩnh cho thấy, theo quy hoạch được phê duyệt, trên địa bàn có 18 bến xe các loại. Hiện nay đã có 10 bến được đầu tư, xây dựng, nhưng mới chỉ có tám bến hoạt động. Riêng giai đoạn 2011 - 2017, Hà Tĩnh đã đầu tư xây dựng bốn bến xe đúng vị trí, bảo đảm diện tích quy hoạch, với tổng mức đầu tư gần 92 tỷ đồng. Mặc dù đã được xây dựng với số tiền đầu tư khá lớn nhưng hiệu quả hoạt động tại các bến xe còn thấp. Đơn cử như bến xe Hà Tĩnh, mặc dù được đầu tư với nguồn kinh phí khá lớn, song do nguồn thu chủ yếu từ lệ phí bến xe, các nguồn thu từ dịch vụ không đáng kể. Vì vậy, toàn bộ diện tích tầng 2 của bến xe này đang để trống.
Ngập ngừng chuyển đổi
Nhằm duy trì hoạt động của các bến xe trên địa bàn, ngay từ năm 2015, tỉnh Hà Tĩnh đã có chủ trương thực hiện xã hội hóa công tác đầu tư, quản lý tại các bến xe. Tuy vậy, lộ trình chuyển đổi đến nay vẫn chưa hoàn thành. Theo Phó Giám đốc Sở GTVT Hà Tĩnh Nguyễn Việt Thắng, năm 2015, sau khi có thông báo của UBND tỉnh về chuyển đổi mô hình quản lý và chuẩn bị đưa bến xe Hà Tĩnh mới vào khai thác, đơn vị đã phối hợp với các ngành liên quan triển khai thủ tục chuyển giao nhiệm vụ và một phần lao động của bến xe thành phố Hà Tĩnh về làm việc tại Công ty cổ phần (CP) Bến xe Hà Tĩnh. Đối với các bến xe còn lại, trên cơ sở ý kiến của các ngành liên quan, Sở GTVT đã đề nghị UBND tỉnh thống nhất chủ trương cho cổ phần hóa Ban quản lý bến xe khách Hà Tĩnh, có sự tham gia của Công ty CP Bến xe Hà Tĩnh với vai trò là nhà đầu tư chiến lược. Tuy nhiên, phương án này không thành công do Công ty CP Bến xe Hà Tĩnh không đồng ý.
Sau khi phương án sáp nhập hai đơn vị: Ban quản lý bến xe khách Hà Tĩnh và Công ty CP Bến xe Hà Tĩnh không thành, mọi hoạt động điều hành quản lý tại tám bến xe khách trước đây được phân chia lại. Theo đó, Bến xe Hà Tĩnh sau khi được đầu tư mới đã chuyển giao cho Công ty CP Bến xe Hà Tĩnh quản lý, vận hành, các bến xe còn lại được giao cho Ban quản lý bến xe khách Hà Tĩnh điều hành, quản lý. Theo ông Lê Dũng Tiến, Trưởng Ban quản lý bến xe khách Hà Tĩnh: Trước đây, tất cả các bến xe trên địa bàn đều do Ban quản lý bến xe khách Hà Tĩnh điều hành, quản lý, trong đó doanh thu từ bến xe thành phố Hà Tĩnh chiếm 70% nguồn thu của đơn vị. Nay bến xe thành phố Hà Tĩnh (đổi tên thành Bến xe Hà Tĩnh) được xây mới, chuyển giao cho đơn vị khác quản lý, vận hành. Vì vậy, nguồn thu từ các bến xe còn lại chỉ bằng 28% so với trước đây, dẫn đến việc thiếu hụt nguồn kinh phí để duy trì hoạt động và không có khả năng tái đầu tư.
Năm 2016, UBND tỉnh Hà Tĩnh đã ban hành quyết định phê duyệt phương án giải thể Ban quản lý Bến xe khách Hà Tĩnh. Đồng thời, giao các đơn vị liên quan tiến hành kiểm kê tài sản, thực hiện bán đấu giá bảy bến xe khách do Ban quản lý bến xe khách Hà Tĩnh quản lý. Theo một lãnh đạo Sở GTVT Hà Tĩnh (xin giấu tên), việc ra quyết định giải thể Ban quản lý bến xe khách Hà Tĩnh trong khi đơn vị liên tục hoàn thành nhiệm vụ, tự chủ được toàn bộ kinh phí hoạt động là không phù hợp với quy định về thành lập, tổ chức lại, giải thể đơn vị sự nghiệp công lập của Chính phủ. Hiện nay, Chính phủ đang có chủ trương tạm dừng thực hiện thủ tục bán tài sản trên đất, chuyển nhượng quyền sử dụng đất. Vì vậy, Sở GTVT Hà Tĩnh đã nhiều lần kiến nghị UBND tỉnh cho kiện toàn lại Ban quản lý bến xe và tiếp tục thực hiện chuyển đổi đơn vị sự nghiệp sang loại hình công ty cổ phần nhằm thực hiện có hiệu quả công tác quản lý, vận hành loại hình kinh doanh đặc thù này.
Nhận định về công tác điều hành, quản lý, thực hiện việc chuyển đổi mô hình tại Ban quản lý bến xe khách Hà Tĩnh, Trưởng ban Kinh tế ngân sách (HĐND tỉnh Hà Tĩnh) Trần Viết Hậu cho rằng, quá trình xây dựng phương án chuyển đổi mô hình quản lý tại Ban quản lý bến xe khách Hà Tĩnh chưa phù hợp. thiếu tính khả thi. Việc triển khai quyết định phê duyệt phương án chậm và có nhiều vướng mắc, chưa lường hết những khó khăn trong việc giải quyết chế độ cho người lao động. Khi tỉnh Hà Tĩnh chưa có phương án giải quyết dứt điểm những tồn tại, vướng mắc trong quá trình chuyển đổi mô hình hoạt động của Ban quản lý bến xe Hà Tĩnh, thì những bến xe khách gây lãng phí trên địa bàn vẫn tồn tại, gây bức xúc trong dư luận.
Bài và ảnh: NGÔ TUẤN
Theo nhandan.com.vn