Đến nay, các chi hội nghề cá ở Thừa Thiên - Huế được trao quyền khai thác thủy sản với diện tích 17.000 ha, chiếm gần 73% diện tích mặt nước đầm phá Tam Giang - Cầu Hai; 3 chi hội nghề cá biển được giao quyền quản lý mặt nước vùng biển gần bờ.
Đánh cá trên phá Tam Giang. Ảnh minh hoạ
Sau khi được giao quyền quản lý mặt nước, toàn tỉnh Thừa Thiên - Huế đã thành lập được 23 khu bảo vệ thủy sản với tổng diện tích là hơn 614 ha - chiếm 2,79% diện tích đầm phá; trong đó, có 18 khu bảo vệ thủy sản đã được đầu tư xây dựng hoàn thiện các trụ mốc ranh giới.
Đây là nỗ lực phối hợp của chính quyền, ban ngành địa phương và cộng đồng ngư dân cùng hội nghề cá. Nghiên cứu gần đây cho thấy, hoạt động xây dựng khu bảo vệ thủy sản đã góp phần gìn giữ các loài thủy sản trên hệ đầm phá có nguy cơ cạn kiệt; bảo vệ, phục hồi hệ sinh thái đã và đang dần biến mất trước nguy cơ biến đổi khí hậu.
Điển hình tại xã Quảng Lợi (huyện Quảng Điền) có hơn 650 hộ dân sinh sống bằng nghề đánh bắt và nuôi trồng thủy sản trên phá Tam Giang. Những năm trước đây, việc khai thác thủy sản với phương tiện huỷ diệt như kích điện hay ngư cụ cải tiến đã gây hậu quả nghiêm trọng, làm suy kiệt tài nguyên thủy sản trên vùng đầm phá Tam Giang. Đặc biệt, từ khi trao quyền quản lý khai thác mặt nước cho 3 chi hội nghề cá Hà Công, Ngư Mỹ Thành và Cư Lạc của xã thì ý thức của ngư dân tham gia bảo vệ môi trường được cải thiện rõ rệt. Người dân phát huy tính tự chủ, phối hợp với chính quyền địa phương đấu tranh truy bắt đối tượng khai thác trái phép nên tình trạng khai thác hủy diệt giảm hẳn, không làm cạn kiệt nguồn lợi thủy sản trên phá Tam Giang.
Còn Chi hội nghề cá Điền Hải (huyện Phong Điền) được sự hỗ trợ của Chi cục Thuỷ sản tỉnh Thừa Thiên - Huế đã hướng dẫn 66 hộ ngư dân thôn 8 trong xã về phương pháp bảo vệ, bảo tồn và tái tạo nguồn lợi thuỷ sản; trong đó, thả một lượng lớn cá dìa giống vào môi trường tự nhiên. Điền Hải còn đứng ra thành lập đội tự quản để bảo vệ bình yên và môi trường cho phá Tam Giang; xử lý nhiều trường hợp khai thác hủy diệt từ nơi khác đến hoạt động trên phá. Nhờ đó, tại khu bảo vệ thuỷ sản, các loại thảm thực vật, rong, cỏ… phát triển tốt. Đây cũng chính là nguồn thức ăn và là nơi trú ẩn của cá dìa. Sau mỗi vụ thu hoạch, cộng đồng ngư dân địa phương quanh khu bảo vệ thủy sản Cồn Cát đã thu lợi được vài trăm triệu đồng.
Chi cục Thủy sản tỉnh Thừa Thiên - Huế đã tiến hành đánh giá nguồn lợi thủy sinh trên hệ đầm phá Tam Giang - Cầu Hai. Các khu bảo vệ thủy sản Cồn Cát xã Điền Hải, Vũng Mệ xã Quảng Lợi, Cồn Máy Bay xã Quảng Công, Cồn Sầy xã Hương Phong, Vũng Điện xã Phú Xuân, Cồn Chìm xã Vinh Phú, Đá Miếu xã Lộc Điền và Hòn Voi- Vũng Đèo xã Lộc Trì được thực hiện nhiều đợt trong các năm. Yếu tố thủy sinh từ các loài rong đến thủy sản đều phát triển tốt; sản lượng khai thác trong khu bảo vệ thủy sản và phía ngoài vùng nước tự nhiên có sự chênh lệch đáng kể.
Hiện đã có dấu hiệu tích cực và khả quan về thành phần loài bên trong khu bảo vệ thủy sản, cao hơn từ 15-25% so với ngoài khu bảo vệ thủy sản; sản lượng cũng cao hơn từ 10-20%. Thời gian tới, đơn vị tiếp tục thu mẫu, hoàn thiện báo cáo để quản lý và bảo vệ tốt hơn nguồn lợi thủy sinh trong các khu bảo vệ cũng như toàn đầm phá Tam Giang - Cầu Hai.
Chủ tịch Hội nghề cá tỉnh Thừa Thiên - Huế Nguyễn Lương Hiền cho biết, mô hình này giúp phát huy tối đa vai trò cộng đồng trong việc nâng cao hiệu quả quản lý tài nguyên, bảo vệ môi trường và sinh kế của ngư dân vùng đầm phá. Thời gian tới, Hội nghề cá tỉnh tiếp tục phát huy vai trò tổ chức xã hội nghề nghiệp, tập hợp những người làm nghề cá và chủ thể bảo vệ nguồn lợi thủy sản, môi trường đầm phá Tam Giang - Cầu Hai; phối hợp giữa các ban, ngành địa phương với chi hội nghề cá, ngư dân trong việc quản lý, huy động nguồn lực xã hội phục vụ quản lý mặt nước đầm phá và vùng biển gần bờ.
Hệ đầm phá Tam Giang - Cầu Hai (Thừa Thiên - Huế) có diện tích hơn 22.000 ha, giàu tài nguyên động, thực vật và được đánh giá là phong phú nhất ở khu vực Đông Nam Á. Khu vực này có tới 230 loài cá, tôm; trong đó có 30 loại tôm, cá có giá trị kinh tế - chiếm 1/3 sản lượng khai thác hàng năm của địa phương. Ngoài ra ở đây hiện có 63 loài động vật đáy, 43 loài rong, 70 loại chim, 15 loại cò biển, 171 loài phù du thực vật, 37 loại phù du động vật... Song, nguồn lợi thuỷ sản đang đứng trước nguy cơ ngày một cạn kiệt do tình trạng đánh bắt theo lối tự nhiên, không đi đôi với bảo vệ môi trường; nhất là việc đánh bắt mang tính huỷ diệt... Đây là nguyên nhân làm cạn kiệt nguồn lợi thuỷ sản, gây ảnh hưởng đến đời sống của các hộ dân có sinh kế gắn liền với hoạt động đánh bắt và khai thác nguồn lợi thủy sản trên đầm phá...
Chính vì vậy, việc giao quyền quản lý mặt nước đầm phá và vùng biển gần bờ cho các chi hội nghề cá quản lý ở Thừa Thiên - Huế hiện nay là hết sức cần thiết...
Theo PN/baochinhphu.vn