Việc Con đường thuyền thúng ở làng bích họa Tam Thanh (xã Tam Thanh, TP Tam Kỳ, tỉnh Quảng Nam) từng tạo ấn tượng, hấp dẫn du khách vừa bị tháo dỡ vì cũ nát, hoang phế, gây sự tiếc nuối trong cộng đồng cùng những trăn trở cho các nhà quản lý địa phương và người làm công tác văn hóa, du lịch.
Tháng 6-2017, sau thành công của dự án làng bích họa tại làng chài Tam Thanh do Quỹ Giao lưu Việt - Hàn, UBND thành phố Tam Kỳ và các tổ chức phối hợp thực hiện, UBND thành phố Tam Kỳ đưa vào hoạt động Làng Nghệ thuật cộng đồng Tam Thanh và đón nhận kỷ lục Việt Nam về bộ tranh thuyền thúng đầu tiên dài và độc nhất Việt Nam. Con đường thuyền thúng có chiều dài khoảng 1,5 km, sắp đặt dọc theo tuyến đường ven biển xã Tam Thanh với những bức tranh được vẽ trên hơn 110 chiếc thuyền nan, thuyền thúng thể hiện chủ đề về cuộc sống, con người, văn hóa làng chài Tam Thanh; kinh phí đầu tư lên tới hơn 800 triệu đồng; với sự tham gia của các giảng viên đến từ Ðại học Kỹ thuật và thiết kế Xin-ga-po, họa sĩ Hội Mỹ thuật Việt Nam và tỉnh Quảng Nam; sinh viên các trường đại học cùng người dân địa phương. Ngay sau khi xác lập kỷ lục, địa chỉ này đã thu hút hàng nghìn lượt khách, nhất là giới trẻ đổ về tham quan, chụp ảnh. Tuy nhiên, chỉ tồn tại được hơn một năm, do không có kinh phí duy tu, bảo quản, dần hư hỏng mục nát nên Con đường thuyền thúng đã bị chính quyền xã Tam Thanh tháo dỡ để không còn cảnh nhếch nhác, gây phản cảm.
Việc "xóa sổ" Con đường thuyền thúng lại một lần nữa đặt ra vấn đề đầu tư và khai thác tiềm năng du lịch. Thời gian qua, có những mô hình du lịch nhiều triển vọng ở các địa phương vừa mới hình thành, chưa kịp "chín" đã "héo". Loại hình du lịch làng nghề truyền thống ở Thanh Hóa và nhiều địa phương khác những năm gần đây được chú trọng, phát triển, thu hút một lượng du khách đáng kể. Tuy nhiên, hầu hết đều mới chỉ dừng lại ở mức tự phát, chưa hình thành được cách làm chuyên nghiệp, bền vững. Mới đây, Hợp tác xã Nông nghiệp Triêm Tây (xã Ðiện Phương, thị xã Ðiện Bàn, tỉnh Quảng Nam), doanh nghiệp đại diện cho người dân Triêm Tây đã chính thức thông báo tạm ngưng đón khách đến tham quan Làng du lịch cộng đồng Triêm Tây sau gần ba năm hoạt động vì thiếu nhân lực, nguồn thu từ du lịch, dịch vụ không đủ chi và cộng đồng không hưởng ứng. Bản thân người dân tham gia dự án, doanh nghiệp và cả địa phương cũng tiếc nuối vì sự lãng phí, không khai thác hết tiềm năng của vùng đất này mặc dù đã được hỗ trợ, đầu tư rất nhiều từ cơ sở hạ tầng đến các khóa tập huấn kỹ năng làm du lịch cộng đồng, cải tạo mô hình homestay (khách du lịch ở tại nhà dân)… Ngay cả với mô hình làng bích họa Tam Thanh cũng đang đặt ra nhiều vấn đề. Có thời điểm, mỗi ngày làng chài này đón hàng nghìn du khách, song hầu hết không lưu trú vì diện tích làng khá nhỏ, các dịch vụ trải nghiệm còn hạn chế, khó giữ chân khách được lâu. Hiện TP Tam Kỳ đang triển khai dự án thí điểm "Phát triển du lịch Tam Thanh với sự tham gia cộng đồng", thành lập hợp tác xã cộng đồng du lịch Tam Thanh gồm các dịch vụ trải nghiệm, như: đi sông - biển, nấu ăn, bơi thuyền, xe đạp, hát bài chòi… Song nếu không có đầu mối đứng ra hoạch định, đầu tư bài bản; có sự chung tay góp sức của cộng đồng và đổi mới, phát triển dịch vụ thì rất có thể một ngày không xa, làng bích họa lại rơi vào cảnh đìu hiu bởi nhiều mô hình làng, xóm bích họa sẽ tiếp tục xuất hiện ở các vùng lân cận.
Thực tế cho thấy, du lịch cộng đồng rất nhiều tiềm năng. Nhưng do đầu tư chưa phù hợp, công tác quản lý nhà nước để phát triển mô hình này còn hạn chế nên xảy ra mâu thuẫn giữa lợi ích cá nhân, doanh nghiệp với lợi ích cộng đồng; việc duy trì hoạt động mô hình hậu dự án còn khó khăn, dẫn đến tình trạng "chết yểu" gây tốn kém, lãng phí. Vai trò của người dân trong hoạt động này là quan trọng, song họ không thể đủ kiến thức, chuyên môn, tài chính và mối quan hệ để duy trì hoạt động du lịch sau khi dự án kết thúc. Vì vậy, rất cần sự hỗ trợ, đồng hành của chính quyền địa phương, ngành du lịch và doanh nghiệp để các mô hình du lịch cộng đồng tiếp tục "sống", phát huy được thế mạnh, tiềm năng.
NGUYỄN PHƯƠNG
Theo nhandan.com.vn