“Đám cưới chuột” có lẽ là bức tranh dân gian Đông Hồ duy nhất chọn chú chuột tinh khôn làm nhân vật trung tâm. Và cái ranh mãnh, biết ứng biến mềm dẻo để hóa giải khó khăn ẩn chứa dưới những lớp lang châm biếm, đả kích sâu cay của tác phẩm đã lý giải phần nào lý do khiến người xưa xếp chuột giữ ngôi đầu trong địa chi 12 con giáp, trên cả những con vật uy mãnh như hổ, linh hiển như rồng. Xuân Canh Tý 2020 sắp về, “Đám cưới chuột” cũng trở thành nguồn cảm hứng để những họa sĩ nổi tiếng, những cộng tác viên thân thiết của Nhân Dân hằng tháng quyết định cầm cọ. Để gửi gắm những ước mơ về một năm mới no đủ, sinh sôi mà chú chuột tượng trưng đến với mọi nhà.
Họa sĩ Ðặng Xuân Hòa:
Lời chúc sum vầy
Trong bức tranh bột mầu trên giấy điệp này, tôi chọn tái hiện một gia đình nhà chuột quấn quít bên những đóa hoa tươi tắn. Thổi hồn hiện đại vào chất liệu dân gian truyền thống của làng tranh Đông Hồ, cả bố cục cùng cách sử dụng mầu sắc, cả bút pháp lẫn cách tạo hình được tôi tính toán thể hiện sao cho vừa mang lại xúc cảm tươi mới nhưng vẫn hàm chứa nét truyền thống gần gũi với mọi tâm hồn người Việt.
Trong quan niệm của số đông, chuột là giống loài xấu xí, đáng ghét. Nhưng tôi nghĩ, sinh linh nào trên Trái đất cũng đều có nét tương đồng với con người. Chúng rất cần được quây quần, sum họp bên nhau. Ấm áp và sẻ chia, đặc biệt là trong thời khắc đất trời chuyển giao, khi Tết đến Xuân về. Gia đình chuột đầm ấm bên nhau của năm Canh Tý này cũng không là ngoại lệ.
Họa sĩ Phạm An Hải:
Một năm mới như ý, thuận hòa
Tôi chọn chất liệu acrylic trên toan cho bức tranh chào xuân Canh Tý vừa được hoàn thành này. Lấy cảm hứng và kế thừa bút pháp đặc sắc của “Đám cưới chuột”, tôi thể hiện năm chú chuột với năm sắc màu tượng trưng cho Ngũ hành Kim - Mộc - Thủy - Hỏa - Thổ. Với mong muốn sự chuyển hóa qua lại giữa Trời và Đất của quy luật tương sinh - tương khắc ấy sẽ mang lại sức sống mãnh liệt, trường tồn cho vạn vật. Thuận hòa và đủ đầy, sung túc tài lộc và may mắn mọi bề, đó là điều mà ai ai cũng đều mong mỏi.
Cờ phướn, đèn lồng cùng kèn cùng trống trên tay các chú chuột mang tới liên tưởng về những lễ hội dân gian thường tưng bừng diễn ra mỗi dịp đón năm mới. Vẻ hớn hở, tươi vui trên gương mặt các nhân vật, khi khua chiêng gõ trống, khi hào hứng phất cờ phản ánh không khí hân hoan trong những ngày hội làng truyền thống. Và hoa văn xoáy tròn âm dương sử dụng họa tiết Như Ý làm nền cho cả bức tranh chuyển tải lời chúc cầu được ước thấy đến hết thảy mọi người. Khi xuân mới đang tưng bừng trước cửa.
Họa sĩ Nguyễn Thị Hiền:
Tết là no đủ, Tết là an vui
Chuột là giống loài gắn liền với nền văn minh lúa nước. Ở đâu có lúa gạo, có lương thực thì ở đó có chuột, với tốc độ sinh sôi rất nhanh. Bởi thế, con vật nhỏ bé này tượng trưng cho cả mùa màng no ấm lẫn những triết lý phồn thực nảy nở sinh tồn.
Chuột hiện diện từ trong nhà ra ngoài ngõ, khắp hang cùng ngõ hẻm không nơi nào thiếu vắng loài vật này. Con người vừa coi chúng là kẻ thù vừa sợ kính cẩn gọi chúng là “ông Tý”, một quan niệm nước đôi rất thú vị tồn tại từ thủa xa xưa.
Được coi là giống vật khôn ngoan, ranh mãnh, tiếng chuột rúc rích trong nhà khiến nhiều người mừng rỡ. Bởi đó là điềm báo nhà có khách hoặc sắp có tin vui và mang lại tín hiệu của một năm mới đầy đủ, sung túc, mùa màng bội thu no ấm cho tất cả.
Tạo hình chú chuột sao cho đáng yêu là một việc không dễ. Sử dụng acrylic trên giấy, chú chuột béo tròn, no đủ thảnh thơi ngậm bông lúa trĩu hạt nằm lẫn giữa phông nền cỏ cây hoa lá khoe sắc tỏa hương, những bắp ngô chùm nho căng mọng tràn trề là dụng ý sáng tạo của riêng tôi, khi gửi gắm giấc mơ đủ đầy an vui tới mọi độc giả. Cứ nhìn vào những xoáy lông được cách điệu bằng họa tiết lá hoa rực rỡ của chú chuột Canh Tý mà xem, một lời chúc năm mới thật dễ thương, phải không các bạn?
Họa sĩ Lê Trí Dũng:
Vững vàng vượt qua thử thách
Cho đến bây giờ giới phân tích khoa học vẫn không biết vì sao trong địa chi 12 con giáp, chú chuột bé xíu, vô tích sự lại được đặt lên hàng đầu? Trong thực tế, chuột sở hữu những đặc tính thông minh, nhanh nhẹn, ưa chuộng tìm tòi sáng tạo. Theo quan sát của riêng tôi, người tuổi Tý thường “coi trời bằng vung”, ít khi tính đếm tới hậu quả. Hay gặp khó khăn nhưng gỡ rối cũng rất nhanh nhờ luôn nảy sinh sáng kiến, mưu mẹo để dễ bề thoát hiểm. Coi nhẹ tiền bạc nhưng kiếm tiền rất dễ dàng, luôn nhiệt tình giúp đỡ người khác cũng là đặc tính thú vị của người cầm tinh con chuột.
“Mẹ con nhà chuột” sử dụng chất liệu acrylic trên mâm gỗ cổ. Đây là bức tranh nằm trong bộ tác phẩm con giáp mang chủ đề tình mẫu tử xuyên suốt của cá nhân tôi. Độc giả có thể bắt gặp nét quen thuộc, trong tạo hình hai chú chuột khiêng kiệu của “Đám cưới chuột”. Chỉ có điều, cặp chuột mẹ con với tạo hình viên mãn, hạnh phúc thay cho hình tượng cô dâu từng rinh rang trong lễ nghinh hôn của dòng tranh Đông Hồ. Đặt trong cái nền mâm gỗ cổ từng gắn với những bữa cơm gia đình đầm ấm của nhiều thế hệ, tác phẩm là lời chúc phát tài - vui vẻ - hạnh phúc và vững vàng vượt qua mọi thử thách, như đặc tính của loài chuột mà tôi trân trọng gửi tới những độc giả thân thiết của Nhân Dân hằng tháng.
Theo ÐÀM BẢO NGỌC/nhandan.com.vn