Võng mạc là lớp trong cùng của nhãn cầu tiếp nhận ánh sáng, truyền tín hiệu đến não thông qua hệ thống thần kinh thị giác và cho ý thức về vật đang nhìn. Chính vì vậy tổn thương rất nhỏ nơi võng mạc cũng có thể gây nên những ảnh hưởng đáng kể đến thị lực nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời.
Bệnh võng mạc đứng thứ hai trong các nhóm bệnh gây mù lòa cho con người. Vì thế võng mạc được coi là một bộ phận quan trọng nhất của mắt. Bệnh lý về võng mạc thường chia ra: bệnh võng mạc cấp tính và bệnh lý võng mạc tiến triển từ từ.
1. Các bệnh võng mạc cấp tính
Đây là các bệnh có thể lập tức gây ra những tổn hại về thị lực với dấu hiệu rõ ràng.
Các bệnh dạng này thường gặp như:
- Bệnh bong võng mạc: là tình trạng võng mạc bị bong ra khỏi lớp mô ở đáy mắt với triệu chứng thường gặp: thị lực thường là một bên mắt suy giảm mức trầm trọng, có một phần thị trường bị khuyết kèm theo các hiện tượng như ruồi bay hay chớp sáng.
Nguyên nhân có thể là do võng mạc bị một vết rách nhỏ làm cho dịch trong mắt tràn xuống dưới võng mạc dần khiến lớp võng mạc bị bong ra. Bệnh nhân nếu không được điều trị kịp thời thì toàn bộ võng mạc có thể bị tách rời gây mất thị lực và mù rất nguy hiểm.
Nhóm có nguy cơ cao bị bong võng mạc là những đối tượng bị cận thị nặng khi đó nhãn cầu lồi ra phía trước kéo căng võng mạc làm vùng chu biên võng mạc trở nên mỏng hơn gây thoái hóa dần và dẫn tới bong võng mạc.
Chính vì thế bệnh nhân cận thị cao cần được tầm soát, soi đáy mắt đặc biệt là vùng võng mạc chu biên 1 lần/ năm để theo dõi tình trạng cũng như có những biện pháp phòng bong võng mạc kịp thời.
Bong võng mạc có thể gây mù lòa.
- Tắc động mạch (tĩnh mạch) võng mạc: là bệnh khi một trong các tĩnh mạch nhỏ tại võng mạc bị tắc nghẽn bởi huyết khối thì bệnh nhân sẽ bị phù hoàng điểm và gây ra giảm thị lực. Bệnh thường xảy ra ở bệnh nhân có tuổi và đi kèm với các bệnh lý toàn thân: mỡ máu, tăng huyết áp, đái tháo đường,... Đối với những đối tượng này, cần được khám mắt định kỳ để phát hiện các nguy cơ gây tổn thương võng mạc.
Ngoài việc tầm soát võng mạc cần phải khám tổng thể nhằm phát hiện và điều trị ổn định các bệnh toàn thân tránh các biến chứng tại mắt.
- Các bệnh lý nhiễm trùng, xuất huyết: do vi khuẩn hoặc virus hay xuất huyết võng mạc cũng là các bệnh lý võng mạc cấp tính có thể gây suy giảm thị lực trầm trọng. Đây là các bệnh lý hiếm gặp và ít có các dấu hiệu báo trước nên khi thấy có dấu hiệu thị lực đột ngột suy giảm cần tới ngay chuyên khoa mắt để được thăm khám và kiểm tra kịp thời.
2. Các bệnh võng mạc tiến triển từ từ
Các bệnh lý võng mạc diễn ra từ từ thường xảy ra âm thầm, bệnh nhân thường không cảm nhận được các dấu hiệu nên chủ quan. Nhiều trường hợp khi thị lực suy giảm nghiêm trọng gây ảnh hưởng tới cuộc sống thì mới đi khám khiến việc điều trị trở nên khó khăn.
Một số bệnh lý võng mạc diễn ra từ từ thường gặp như:
- Võng mạc do đái tháo đường: Biến chứng trên võng mạc của bệnh nhân đái tháo đường là hay gặp và nguy hiểm nhất. Bệnh nhân đái tháo đường trên 5 năm thường có nguy cơ cao gặp các biến chứng tại võng mạc đặc biệt là ở người không kiểm soát tốt đường huyết. Vì vậy, bệnh nhân mắc đái tháo đường cần được tầm soát: soi đáy mắt, chụp cắt lớp võng mạc ít nhất 1 lần/ năm để được phân tích các tổn thương có thể xảy ra.
- Võng mạc do tăng huyết áp: xảy ra ở những người có huyết áp cao gây ra những bất thường của hệ mạch máu võng mạc: sự dày lên của các tiểu động mạch, sự tắc nghẽn của dòng máu võng mạc và xuất huyết… Huyết áp cao trầm trọng có thể gây phù dây thần kinh thị giác rất nguy hiểm. Triệu chứng của bệnh thường không được biểu hiện ở giai đoạn sớm vì thế để phòng ngừa bệnh, bệnh nhân cần kiểm soát tốt huyết áp, điều trị huyết áp ổn định.
Thoái hóa hoàng điểm có thể khiến thị lực của người bệnh bị suy giảm trầm trọng.
- Bệnh thoái hóa võng mạc ngoại biên: dẫn tới rách võng mạc là một trong những nguyên nhân chủ yếu gây ra bong võng mạc. Với các bệnh nhân có tật cận thị nặng hay có triệu chứng như: hiện tượng ruồi bay và chớp sáng, việc tầm soát đáy mắt là vô cùng quan trọng. Tầm soát võng mạc bằng phương pháp soi võng mạc chu biên có thể phát hiện sớm các nguy cơ rách võng mạc, và có thể được ngăn chặn được diễn biến xấu của bệnh.
- Thoái hóa hoàng điểm: là sự tổn thương các tế bào trong đó có các tế bào cảm thụ ánh sáng tại vùng võng mạc trung tâm hay còn gọi là hoàng điểm. Vùng võng mạc này bị tổn thương gây ra suy giảm thị lực. Ở giai đoạn muộn, thị lực của người bệnh sẽ suy giảm trầm trọng, rối loạn màu sắc, rối loạn cảm thụ ánh sáng, rối loạn hình ảnh… Hiện nay thoái hóa hoàng điểm tuổi già đã có thể được chữa trị, đặc biệt là đối với các bệnh nhân ở giai đoạn đầu. Vậy nên, bệnh nhân cần được tầm soát và phát hiện bệnh kịp thời.
Theo BS. Nguyễn Văn Hoàng/suckhoedoisong.vn - 20/04/2023
https://suckhoedoisong.vn/nhan-biet-cac-benh-ly-vong-mac-nguy-hiem-169230419120708467.htm