Nếu thật lòng muốn con được học hành tử tế, được đánh giá công bằng, được rèn luyện tư duy và trưởng thành vững vàng… thì chúng ta cần can đảm hơn để chấp nhận cả những giới hạn của con, những điểm số chưa như kỳ vọng và cả những kỳ thi không “dễ nuốt”.
Kỳ thi tốt nghiệp Trung học phổ thông (THPT) 2025 vừa khép lại, nhưng dư âm vẫn còn vang vọng khắp các diễn đàn mạng xã hội, hàng quán đầu ngõ và đặc biệt là trong lòng các bậc cha mẹ. Dư luận rộ lên những dòng cảm thán: “Đề thi năm nay khó quá!"…
Ảnh minh họa
Tâm trạng lo lắng, thậm chí là giận dữ của các bậc phụ huynh là điều dễ hiểu. Nhưng nếu quan sát kỹ hơn, có một nghịch lý đáng suy ngẫm đang dần bộc lộ: Chính chúng ta – những người làm cha, làm mẹ đang mâu thuẫn với kỳ vọng và đòi hỏi của mình đối với ngành giáo dục.
Muốn đổi mới, nhưng ngại va chạm
Đã từ lâu, người dân - đặc biệt là phụ huynh luôn luôn bày tỏ mong mỏi giáo dục phải đổi mới, phải thực chất, phải rèn luyện tư duy chứ không dạy học kiểu học vẹt, học để thi. Chúng ta muốn những đứa trẻ phải biết tự lập, không gian lận, không chạy điểm. Chúng ta muốn thầy cô đừng cào bằng điểm số, đừng “rộng tay” quá đà trong các kỳ kiểm tra giữa kỳ, cuối kỳ. Chúng ta muốn bảng điểm phải phản ánh đúng năng lực học sinh, để từ đó các con biết mình ở đâu, thiếu gì, cần cố gắng gì...
Nhưng đến khi đề thi thực sự bước ra khỏi khuôn mẫu học thuộc - khi nó chạm đến năng lực tư duy, khả năng vận dụng kiến thức thì chính chúng ta lại hoang mang và phản ứng. Lúc này, “thực chất” bỗng trở thành “quá sức”, “đổi mới” bỗng thành “thử nghiệm”.
Vậy đâu là ranh giới giữa một đề thi tốt và một đề thi khó? Nếu một đề thi khiến học sinh học lệch, học tủ, không hiểu bài vẫn đạt điểm cao thì đó mới là đề thi “có vấn đề”. Còn nếu một đề thi đòi hỏi học sinh phải hiểu bản chất, kết nối kiến thức, vận dụng để giải quyết tình huống thì khó chưa chắc là sai, mà có thể là đúng hướng cho một nền giáo dục muốn đi xa.
Điểm số -sự thật hay ảo ảnh?
Phụ huynh thường bảo con rằng: “Học là để biết, không phải để điểm”. Nhưng sau mỗi kỳ học, mạng xã hội lại tràn ngập ảnh chụp bảng điểm đỏ chói toàn 9, 10. Lòng người rạng rỡ vì thành tích, dù chính phụ huynh cũng ngờ ngợ: Liệu con mình có thực sự giỏi đến vậy?
Chúng ta không phản ứng khi nhà trường “nâng đỡ” để học sinh có bảng điểm đẹp. Không mấy ai đặt câu hỏi khi cả lớp đạt danh hiệu “học sinh giỏi”, dù biết rằng không phải em nào cũng nổi bật. Nhưng chỉ cần một đề thi làm chao đảo điểm số, lập tức dấy lên luồng phản ứng tiêu cực. Điều đó cho thấy, chúng ta không hẳn muốn sự thật, mà chỉ mong một cảm giác an toàn.
An toàn khi thấy con mình điểm cao. An toàn khi không có sự phân hoá rõ rệt. An toàn khi con mình “không thua bạn thua bè”. Nhưng nếu chỉ sống trong ảo ảnh điểm số ấy, liệu các con có đủ sức để bước qua cánh cổng trường phổ thông và bước vào đời – nơi không ai phát giấy khen cho sự an toàn?
Ngành giáo dục không thể chiều lòng tất cả
Không thể phủ nhận giáo dục là vấn đề nhạy cảm, chạm tới trái tim của từng gia đình. Khi một thay đổi nào đó gây xáo trộn, phụ huynh phản ứng là điều dễ hiểu. Tuy nhiên, một nền giáo dục trưởng thành không thể mãi chạy theo sự hài lòng nhất thời. Càng không thể lùi bước trước những phản ứng mang tính cảm tính.
Ngành giáo dục cần lắng nghe dư luận để điều chỉnh nếu có chỗ chưa hợp lý. Nhưng cũng cần bản lĩnh để kiên trì với con đường cải cách vì cái đích không phải là sự vừa lòng của hôm nay mà là sự trưởng thành của một thế hệ công dân trong tương lai.
Cuối cùng, chúng ta thật sự muốn gì cho con mình?
Nếu thật lòng muốn con được học hành tử tế, được đánh giá công bằng, được rèn luyện tư duy và trưởng thành vững vàng… thì chúng ta cần can đảm hơn để chấp nhận cả những giới hạn của con, những điểm số chưa như kỳ vọng và cả những kỳ thi không “dễ nuốt”.
Thay vì chỉ trích đề thi, có lẽ điều đầu tiên mỗi phụ huynh nên làm là đối diện với câu hỏi: Mình mong con học để hiểu, hay học để điểm cao? Mình muốn giáo dục đổi mới thật sự, hay chỉ đổi mới… miễn sao con mình không bị thiệt?
Chưa trả lời được câu hỏi ấy một cách thành thật thì mâu thuẫn sẽ còn tiếp diễn sau mỗi mùa thi.
Theo CTV Tô Hòa/VOV.VN
https://vov.vn/xa-hoi/thi-tot-nghiep-thpt-kho-ti-da-keu-thuc-chat-tro-thanh-qua-suc-post1210690.vov