Nôn trớ là vấn đề hay gặp ở trẻ em, nhất là trẻ nhỏ khi hệ tiêu hoá còn yếu. Thông thường trẻ nôn trớ có thể chỉ là biểu hiện sinh lý bình thường, nhưng ở một số trường hợp đây có thể là bệnh lý. Vậy nôn trớ ở trẻ do đâu, khi nào cần phải nhập viện?
Nguyên nhân gây nôn trớ ở trẻ
Nôn trớ ở trẻ tùy thuộc vào từng trẻ, từng độ tuổi sẽ có các nguyên nhân thường gặp khác nhau.
- Đối với trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ dưới 12 tháng tuổi
Ở lứa tuổi này vấn đề nôn trớ rất hay gặp do sinh lý, cũng có thể đơn giản là do tư thế cho trẻ bú hoặc ăn dặm chưa đúng cách.
Tuy nhiên, cũng có thể do bệnh lý trào ngược dạ dày thực quản, điều này khó phân biệt, cha mẹ khi thấy trẻ nôn trớ nhiều lần, nên đưa trẻ đi khám để bác sĩ chẩn đoán và điều trị.
Ở lứa tuổi nhũ nhi, một số bệnh lý ngoại khoa cũng có thể gây tình trạng nôn trớ. Trong đó có thể gặp các bệnh như: Hẹp môn vị dạ dày, lồng ruột, tắc ruột… Nếu trẻ nôn trớ nhiều hay cha mẹ thấy dịch ói có màu bất thường, cần đưa trẻ đến gặp bác sĩ ngay.
Nếu tình trạng trẻ nôn trớ kèm với sốt, có thể trẻ bị nhiễm virus hay nhiễm trùng đường ruột hoặc nhiễm trùng nơi khác trong cơ thể… cũng cần phải được thăm khám ngay.
- Đối với trẻ lớn hơn > 1 tuổi
Ở trẻ lớn hơn việc nôn trớ thường do các nguyên nhân bệnh lý như: Nhiễm virus, viêm dạ dày ruột, ngộ độc thực phẩm. Tình trạng này thể hiện qua việc trẻ nôn trớ đột ngột và hết trong vòng 24 đến 48 giờ. Kèm theo tình trạng nôn trớ, trẻ còn có một số triệu chứng khác như: Đau bụng, buồn nôn, tiêu chảy, sốt…
Một số nguyên nhân khác có thể gặp ở trẻ lớn nếu như tình trạng nôn trớ thường xuyên diễn ra, đó là các bệnh lý như: Trào ngược dạ dày, viêm loét dạ dày tá tràng, nhiễm trùng đường hô hấp, viêm màng não, nhiễm trùng đường ruột, tắc ruột, lồng ruột, viêm ruột thừa…
Nôn trớ là vấn đề hay gặp ở trẻ em, nhất là trẻ nhỏ khi hệ tiêu hoá còn yếu.
Cách xử trí khi trẻ nôn trớ
Vậy câu hỏi đặt ra là trẻ nôn trớ khi nào thì cần được cấp cứu, khi nào phải theo dõi và chăm sóc tại nhà.
Thực tế cho thấy, việc trẻ nôn trớ là rất thường gặp, tuy nhiên cha mẹ, người trông trẻ cần phải theo dõi, nếu thấy trẻ nôn trớ nhiều hơn, khi trẻ có các biểu hiện bất thường, cần cho trẻ nhập viện để được thăm khám và điều trị.
Những dấu hiệu trẻ cần nhập viện ngay: Đối với trẻ sơ sinh nôn ói nhiều, bú kém, bỏ bú; trẻ nôn trớ kéo dài hơn 24 giờ và dịch ói có màu bất thường, có thể có máu (đỏ hoặc nâu) hoặc màu vàng xanh (dịch mật).
Đối với trẻ nôn có biểu hiện mất nước như: Trẻ khô môi miệng, khóc không có nước mắt, mắt trũng, tiểu ít hoặc không đi tiểu trong 6 - 8 giờ đối với trẻ lớn hoặc tã không ướt trong 4 - 6 giờ đối với trẻ nhỏ… cũng cần phải đi cấp cứu ngay lập tức.
Ngoài ra, trẻ cần nhập viện khi nôn trớ kèm theo đau bụng nhiều, đi đại tiện ra máu, sốt ≥ 38,5 độ C trong 3 ngày, hoặc sốt cao > 39 độ C. Trẻ mệt mỏi, quấy khóc bất thường… cũng cần phải nhập viện ngay.
Việc xử trí trẻ nôn trớ rất quan trọng, vì tránh cho trẻ bị sặc, nhất là khi trẻ đang bú mẹ, hoặc đang cho uống sữa, ăn bột. Nếu trẻ nôn trớ, cha mẹ hay người chăm sóc trẻ cần nghiêng đầu trẻ sang một bên, để tránh hít sặc phải chất nôn.
Cần nhanh chóng làm sạch chất nôn trong miệng mũi trẻ bằng cách hút mũi, quấn gạc ngón tay thấm hết chất nôn trong miệng trẻ.
Đối với trường hợp trẻ nôn trớ khi đang ngủ, nên để trẻ nằm yên, kê đầu cao và nghiêng qua bên để tránh trào ngược và hít sặc. Sau đó cần vệ sinh thân thể sạch sẽ cho trẻ, thay áo hoặc chăn, ga nếu trẻ nôn ra.
Tuyệt đối không bế xốc trẻ lên khi trẻ đang nôn trớ, vì điều này sẽ làm tăng nguy cơ trào dịch ói vào phổi, gây sặc, nguy hiểm với đường thở của trẻ.
Khi trẻ nôn trớ nhiều, có biểu hiện mất nước nhẹ, cha mẹ cần bù nước Oresol cho trẻ. Ảnh minh hoạ.
Cách chăm sóc và theo dõi tình trạng nôn trớ ở trẻ
Cha mẹ hay người chăm sóc trẻ cần theo dõi dấu hiệu mất nước khi trẻ nôn trớ. Các biểu hiện mất nước nhẹ là trẻ cảm giác khát nước, môi hơi khô. Trường hợp này thường không cần đi khám ngay, nhưng cha mẹ cần theo dõi diễn tiến để phát hiện kịp thời các dấu hiệu của tình trạng mất nước nặng hơn.
Khi trẻ nôn trớ nhiều, có biểu hiện mất nước nhẹ, cha mẹ cần bù nước cho trẻ, tốt nhất là uống Oresol, sẽ giúp bù lại nước và các chất điện giải (natri, kali, clorua) bị mất do nôn và tiêu chảy. Bù điện giải giúp ngăn ngừa và điều trị mất nước, là hậu quả có thể gây nguy hiểm cho trẻ.
Khi trẻ nôn trớ bị mất nước nhẹ nên cho trẻ uống Oresol tại nhà. Cha mẹ cần kiên nhẫn cho trẻ uống từng ngụm nhỏ, chậm mỗi 1 - 2 phút, cho uống bằng muỗng nhỏ để hạn chế bị ói. Nếu trẻ không bị mất nước hay khi đã hết dấu hiệu mất nước, vẫn có thể tiếp tục cho uống Oresol hoặc nước đun sôi để nguội giữa các đợt nôn ói, để ngăn ngừa tình trạng mất nước.
Không nên cho trẻ uống các loại nước trái cây và các đồ uống khác để bù dịch cho trẻ (nước khoáng có chất điện giải, các loại nước ngọt, nước có ga).
Khi trẻ bị nôn trớ, nếu không có dấu hiệu mất nước có thể tiếp tục cho trẻ ăn. Nếu có dấu hiệu mất nước, sau khi bù nước trong vòng 2 - 3 giờ, trẻ bớt ói có thể bắt đầu cho ăn lại.
Nguyên tắc cho ăn khi trẻ nôn trớ là chia nhỏ bữa ăn, cho trẻ ăn thức ăn lỏng, dễ tiêu hoá. Nếu trẻ còn bú mẹ cần tiếp tục cho bú sữa mẹ, vì sữa mẹ dễ tiêu hóa hơn so với các dung dịch bù nước.
Lưu ý, cho trẻ bú từng chút một, nhiều lần, vì trẻ rất dễ bị nôn trớ khi có thức ăn vào miệng. Do vậy, cho trẻ bú 5 - 10 phút, ngưng 30 phút rồi bú tiếp. Theo dõi khoảng 2 - 3 giờ, nếu nôn ói giảm, trẻ ổn định có thể cho bú như bình thường. Nếu không cải thiện, nên cho trẻ đi khám.
Đối với trẻ lớn hơn, cha mẹ không ép trẻ ăn, nhất là trong 24 giờ đầu. Nên khuyến khích trẻ uống nước bù dịch điện giải. Ngoài ra, cũng cần cho trẻ ăn thức ăn lỏng, dễ tiêu hóa như cháo thịt nạc, súp, sữa chua... Hạn chế các thức ăn nhiều chất béo vì sẽ khó tiêu.
Các biểu hiện nôn trớ gây mất nước vừa và nặng là trẻ môi khô nhiều, mắt trũng, khóc không thấy nước mắt. Trẻ tiểu ít, tay chân lạnh, lừ đừ, mạch nhanh, sốc trụy tim mạch… Khi trẻ có một trong các dấu hiệu này, phải đưa trẻ đến cơ sở y tế ngay.
Theo TS. BS Lê Bích Liên/suckhoedoisong.vn
https://suckhoedoisong.vn/nguyen-nhan-gay-non-tro-o-tre-va-cach-xu-tri-169221123222813679.htm