- Địa điểm: Làng Lũng Ngoại - xã Lũng Hòa - huyện Vĩnh Tường.
- Thời gian: Thi vào các buổi chiều từ mùng 4 đến mùng 7 tháng Giêng âm lịch hàng năm.
Làng Lũng Ngoại - Xã Lũng Hòa - huyện Vĩnh Tường là quê hương của nữ tướng Lê Ngọc Trinh - một tướng giỏi của Hai Bà Trưng. Ở Lũng Hòa bây giờ còn lưu truyền câu chuyện: trong một lần bị giặc vây hãm, bà Lê Ngọc Trinh đã dùng dải yếm buộc đá để đánh giặc. Sau hòn đá rơi về địa phận thôn Lũng Ngoại nên Lũng Ngoại có trò hú đáo, còn dải yếm bay về địa phận thôn Hòa Loan nên Hòa Loan có trò kéo co.
Sau khi mất, Lê Ngọc Trinh được dân làng thờ ở miếu Lũng Ngoại, đình Lũng Ngoại và đình Hòa Loan. Mỗi khi vào mùa lễ hội, xuân về, nơi đây lại diễn ra các hoạt động văn hóa tưng bừng với các đám rước kiệu, tế lễ uy nghiêm, các trò chơi dân gian hòa quyện với các hoạt động văn hóa thể thao hiện đại, biểu hiện sức sống mãnh liệt của văn hóa làng đặc sắc và phong phú. Trong đó, tục hú đáo được tiến hành với những nghi thức trịnh trọng và kính cẩn nhưng cũng rất cởi mở, hòa đồng.
Trò hú đáo diễn ra trên một khoảng đất trống trên sân trước cửa đình hay miếu. Ở một đầu khoảng đất, một chiếc cọc bằng gỗ được cắm chắc chắn, bên trên phấp phới mấy chiếc cờ đuôi nheo ngũ sắc. Người chơi đáo đứng về một phía, cách cọc đáo khoảng 10 sải chân để tung mạnh hòn đáo về phía cọc. Hòn đáo có hình cầu bẹt, có đường kính từ 8 đến 10cm được ghi số thứ tự. Theo lệ, hú đáo được thi vào các buổi chiều từ mùng 4 đến mùng 7 tháng giêng âm lịch hằng năm, mỗi ngày có một giáp làm lễ tế thần. Lễ xong, ông tiên chỉ hoặc một vị cao niên ra hú đáo đầu tiên để khai cuộc, sau đó mới đến dân làng, chủ yếu là các nam thanh, nữ tú. Mỗi người chỉ được ném một lần, vừa ném vừa hú lên một tiếng. Kết thúc trò chơi, hòn đáo của ai gần cọc đáo nhất thì người đó thắng cuộc và được lĩnh thưởng.
Không chỉ đơn thuần là một phong tục dân gian, hú đáo còn là một trò chơi chứa đựng nhiều yếu tố tâm linh trong đó. Tham gia trò chơi, mọi người đều tin rằng hòn đáo của mình hú trúng, nghĩa là nằm sát gần cọc đáo thì cả năm sẽ gặp sự may mắn, tốt lành. Thêm vào đó, trò chơi diễn ra trong một không gian lễ hội có cờ ngũ sắc cùng tiếng trống, tiếng thanh la và không khí náo nhiệt, thoải mái đã giải tỏa mọi ưu tư, phiền muộn, đem lại niềm vui, niềm tin vào cuộc sống cho mọi người.
ST