Đau đầu gối ở tuổi thiếu niên còn gọi là bệnh Osgood-Schlatter, là tình trạng sưng đau ở vùng lồi củ trên xương chày, ngay dưới xương bánh chè do vận động khớp quá mức. Bệnh gây viêm xương chày ngay phía dưới đầu gối, chỗ mà dây chằng rộng gắn vào.
Đau đầu gối ở tuổi thiếu niên còn gọi là bệnh Osgood-Schlatter, là tình trạng sưng đau ở vùng lồi củ trên xương chày, ngay dưới xương bánh chè do vận động khớp quá mức. Bệnh gây viêm xương chày ngay phía dưới đầu gối, chỗ mà dây chằng rộng gắn vào. Thường gặp ở các trẻ trai từ 10 - 14 tuổi với những biểu hiện căng cơ, đau và sưng ngay bên dưới gối và thường đau nhức hơn khi cử động.
Vì sao trẻ dễ mắc bệnh?
Ở độ tuổi thiếu niên, cơ thể đang phát triển, xương của trẻ mới được hình thành từ sụn tiếp hợp nằm ở đầu xương. Khi cùng chịu một lực tác dụng, xương không tổn thương, còn sụn không chắc khỏe như xương nên bị sưng và đau nhức. Tình trạng đau đầu gối kiểu này là hậu quả của các chấn thương liên tục do vận động, tác động lên đầu trên của xương chày tại vị trí gắn kết của gân xương bánh chè. Những hoạt động của trẻ như chạy nhảy, gập gối nhiều khi tập luyện các môn điền kinh, bóng đá, bóng chuyền, thể dục dụng cụ… làm cho cơ tứ đầu đùi co kéo nhiều, tác động lên gân xương bánh chè. Khi gân xương bánh chè bị kéo rút, thậm chí bị bóc tách khỏi vùng nó bám dính ở lồi củ xương chày dẫn đến sưng đau.
Tổn thương trong bệnh sưng đau lồi củ trước xương chày.
Biểu hiện của bệnh
Trẻ ở độ tuổi thiếu niên sau những buổi tập luyện hoặc chạy nhảy nhiều trẻ kêu đau ở đầu gối, nhìn thấy sưng và đau ở lồi củ trên xương chày, ngay dưới xương bánh chè. Tính chất đau là đau tăng khi vận động, nhất là lúc chạy nhảy, giảm bớt khi nghỉ ngơi. Tùy theo tổn thương mà mức độ đau ít hay nhiều: trẻ chỉ cảm thấy đau nhẹ khi chạy nhảy nếu tổn thương lần đầu hoặc nhẹ.
Trái lại, tổn thương nặng hoặc tái phát nhiều lần thì trẻ lại bị đau nhiều, đau liên tục. Đau kéo dài từ nhiều tuần đến nhiều tháng, đau tái phát mỗi khi trẻ vận động hay tập luyện. Đau cho đến khi trẻ ngừng tăng trưởng. Bệnh thường xảy ra ở một bên gối hoặc cả hai bên. Các cơ liên quan, nhất là cơ tứ đầu đùi bị co thắt. Việc chẩn đoán bệnh có thể dựa vào các triệu chứng: khớp gối sưng, đỏ, đau; chụp X-quang thấy tổn thương gân và xương. Đó chính là dấu hiệu trẻ đã mắc bệnh Osgood - Schlatter.
Điều trị thế nào?
Khi trẻ bị đau đầu gối, gia đình và trẻ có thể thực hiện một số biện pháp tự chăm sóc để giảm viêm và đau bằng nhiều biện pháp như: Để cho khớp gối được nghỉ ngơi; Dùng nước đá chườm lên vùng tổn thương để giảm sưng và đau. Khi trẻ tham gia các hoạt động thể dục thể thao, cần băng thêm một miếng đệm trên vùng đau ở đầu gối để bảo vệ khớp gối. Giảm sức ép lên đầu gối bằng cách đeo một đai bảo vệ trên gân xương bánh chè để giảm co kéo lên vùng gân bám dính với xương chày. Nếu có thể, cho trẻ chuyển sang các hoạt động không liên quan đến đầu gối như bơi lội… cho đến khi hết đau.
Bên cạnh đó, cần chăm sóc vùng chung quanh gối như tập gấp duỗi cơ tứ đầu đùi. Hạn chế những động tác làm ảnh hưởng đến vùng đầu gối như quỳ, chạy, nhảy… Nếu trẻ đau nhiều, cần phải ngừng hoàn toàn các động tác ảnh hưởng đến khớp gối một thời gian cho đến khi trẻ hết đau. Cần cho trẻ dùng nạng đến khi khớp gối lành hẳn, thường từ 2 - 3 tháng.
Thuốc có thể dùng để điều trị là: thuốc giảm đau thông thường như paracetamol, aspirin hoặc các thuốc kháng viêm không steroid như ibuprofen. Tuy nhiên, cần dùng thuốc theo đúng chỉ định của bác sĩ. Chỉ có một số rất ít trường hợp cần phải tiến hành phẫu thuật khi các mảnh xương gãy không lành ở thời kỳ các xương đã ngừng tăng trưởng.
Nếu cơn đau trở nên trầm trọng và kéo dài trên một tháng, cần cho trẻ nghỉ ngơi, không được hoạt động thể chất năng động, và phải cố định trong khung nhựa từ 6 - 8 tuần. Phương pháp chữa trị này rất có hiệu quả. Nếu trẻ tiếp tục thực hiện nhẹ nhàng các động tác thì sẽ có nhiều khả năng bệnh không tái phát cho đến khi trưởng thành.
Cần thực hiện tốt các động tác khởi động trước khi luyện tập tập thể thao.
Bệnh có thể phòng tránh
Để giúp trẻ phòng tránh bệnh, cha mẹ và thầy cô giáo, các anh chị phụ trách thiếu niên cần hướng dẫn trẻ nhận biết được các triệu chứng của đau đầu gối và trẻ cần tự giới hạn động tác, cường độ tập luyện. Nếu cơ tứ đầu đùi co kéo sẽ tạo áp lực lên gân xương bánh chè ở vị trí bám dính của nó vào mỏm củ xương chày nên cần cho trẻ tập các bài tập thư giãn cơ tứ đầu đùi, gân khoeo và các cơ bắp chân để giảm thiểu tình trạng sưng đau ở vùng lồi củ trên xương chày. Mỗi khi bước vào tập luyện, trẻ cần được hướng dẫn thực hiện các động tác khởi động tốt. Sau mỗi buổi tập, trẻ cần thực hiện các động tác thư giãn các cơ vùng đầu gối.
Nếu đã bị bệnh trẻ cần ngừng tất cả các hoạt động thể lực cho đến khi khớp gối lành hẳn; trường hợp đau ít có thể tiếp tục vận động nhưng ở mức độ nhẹ hơn. Cần giải thích cho trẻ hiểu rằng việc hạn chế hoạt động chỉ là tạm thời và sẽ cải thiện sau khi điều trị kết hợp với việc thay đổi các hoạt động thể lực. Bệnh Osgood-Schlatter chỉ là tạm thời và sẽ hết đau sau khi xương trẻ ngừng tăng trưởng ở độ tuổi trưởng thành.
Bác sĩ Trần Quốc Ninh
Theo suckhoedoisong.vn