Dân tộc Pà Thẻn là một trong những dân tộc có số dân dưới 10 ngàn người, sống tập trung ở 2 tỉnh Tuyên Quang và Hà Giang. Bà con còn lưu giữ được nhiều nét văn hóa riêng có, độc đáo, trong đó phải kể đến bộ trang phục của phụ nữ.
Từ xa xưa, người Pà Thẻn đã biết trồng bông, dệt vải, thêu, dệt. Đặc biệt chị em phụ nữ ngay từ tuổi thiếu nữ đã được các bà, các mẹ truyền dạy cách dệt vải, thêu thùa, may trang phục. Vì thế, phụ nữ Pà Thẻn hầu như ai cũng biết dệt vải và may quần áo.
Phụ nữ Pà Thẻn được mẹ truyền dạy nghề dệt vải từ nhỏ
Trang phục phụ nữ Pà Thẻn được làm khá kỳ công, với màu sắc chủ yếu là đỏ, đen, trắng... Để hoàn thành một bộ trang phục váy, áo, khăn phải mất 3 tháng, từ dệt vải, nhuộm, khâu tay, sau đó thêu trang trí họa tiết. Áo có hai loại cơ bản là áo ngắn và áo dài. Áo ngắn xẻ ngực, cổ thấp, màu chàm, cổ làm liền với hai vạt trước. Áo này thường mặc với váy rộng, nhiều nếp gấp, màu chàm. Áo dài là loại xẻ ngực, cổ thấp liền hai vạt trước, khi mặc, vạt phải đè chéo lên vạt trái, phía dưới của vạt phải nhọn xuống tạo thành vạt chính của thân trước. Ống tay và toàn bộ thân áo được thêu trang trí bằng màu sắc sặc sỡ.
Chị Phù Thị Sẽ ở thôn Thượng Minh, xã Hồng Quang, huyện Lâm Bình, tỉnh Tuyên Quang cho biết: “Váy áo của chị em Pà Thẻn có rất nhiều loại hoa văn như: hoa văn đầu người, hoa văn đầu chó, hoa văn hình quả tram. Tôi rất tự hào và yêu trang phục của dân tộc mình, màu đỏ và rực rỡ”.
Rực rỡ bộ trang phục của phụ nữ Pà Thẻn
Phụ nữ Pà Thẻn dùng yếm trước ngực để tạo sự kín đáo, duyên dáng. Yếm có hình vuông, thêu hoa văn màu đỏ, vàng xen lẫn những đường kẻ trắng tôn thêm vẻ sặc sỡ của thân áo ngoài. Hoa văn chủ yếu được tạo ra bằng cách thêu hoặc dệt thủ công, được trang trí bởi nhiều mảng hoa văn cả trên áo và váy. Thêm vào trang phục áo là chiếc dây quấn quanh eo buộc thắt trước bụng tăng thêm vẻ cân đối duyên dáng cho bộ trang phục. Ngoài áo, váy còn có khăn đội đầu xếp nhiều lớp xoè ra như cái mũ, chị em còn làm đẹp bằng các đồ trang sức như vòng cổ, vòng tay. Theo chị Phù Thị Thiên ở thôn Mỹ Bắc, xã Tân Bắc, huyện Bắc Quang, tỉnh Hà Giang, chị em phụ nữ có gia đình thường vấn tóc, đội khăn chàm đen, các cô gái thì đội khăn xếp màu đỏ thêu màu sắc rực rỡ, hai đầu khăn có đính hai chùm tua rua màu vàng, đỏ trông rất đẹp và lạ mắt.
"Thường thường những ngày hội, ngày lễ tết, ngày cưới, thiếu nữ Pà Thẻn sẽ đội khăn đỏ, buộc dây trắng", chị Phù Thị Thiên nói.
Trang phục của phụ nữ Pà Thẻn được mặc trong các lễ hội, cưới xin
Nhìn tổng thể, bộ trang phục truyền thống của phụ nữ Pà Thẻn thể hiện kỹ thuật ghép vải và thêu chỉ màu hài hòa. Xen giữa các mảng dệt hoa văn, còn là các hoạ tiết thêu bằng tay với nhiều màu sắc sặc sỡ, làm cho các mảng màu thêm nổi bật, làm tôn lên vẻ đẹp của người Phụ nữ.
Chị Phù Thị Thiên ở thôn Mỹ Bắc, xã Tân Bắc, huyện Bắc Quang, tỉnh Hà Giang cho biết thêm: "Trang phục của người Pà Thẻn rất cầu kỳ, dệt khác với hoa văn của các dân tộc khác. Dệt hoa văn trên khung cửi, trên vải luôn, dệt thành tấm thổ cẩm, sau đó cắt ghép với cắp loại vải để ra được một bộ trang phục, còn khăn ở bộ phận riêng. Riêng dệt tấm ngoài này thôi đã hết một tháng".
Từ bao đời nay, trang phục truyền thống của phụ nữ Pà Thẻn được chị em mặc vào những dịp quan trọng như: lễ, tết, ngày hội văn hoá dân tộc và những ngày chợ phiên. Với bàn tay khéo léo, tài hoa của mình, mỗi lần chị em phụ nữ Pà Thẻn diện trang phục dân tộc với những tấm váy xòe cầu kỳ và độc đáo đã cuốn hút sự chú ý của nhiều người bởi sự độc đáo, đậm bản sắc văn hóa của dân tộc.
Theo Lường Hạnh/VOV-Tây Bắc - 11/12/2023
https://vov.vn/van-hoa/bo-trang-phuc-truyen-thong-ton-len-ve-dep-cua-phu-nu-pa-then-post1064562.vov