Vào ngày đầu tiên của năm mới 2025, bà con Xê Đăng tại buôn Kon H’ring, xã Ea H’Đing, huyện Cư M’gar, tỉnh Đắk Lắk tổ chức một lễ hội đặc biệt – Lễ mừng lúa mới. Đây không chỉ là dịp để cộng đồng tạ ơn thần linh đã ban cho mùa màng bội thu, mà còn là cơ hội để kết nối tình đoàn kết.
Ngay từ sáng sớm, chị Ngân đã tất bật chuẩn bị những hạt nếp rẫy thơm ngon do gia đình gieo hạt, để làm món cơm lam. Chị chia sẻ, đây là một nghi lễ quan trọng của cả buôn, nên phải chuẩn bị thật chu đáo. Gạo nếp được đãi sạch, ngâm kỹ cho đến khi hạt nếp ngậm đủ nước, rồi nhồi vào ống tre, gác lên bếp than.
“Tôi cũng rất vui mừng được cùng với bà con nấu những món ăn truyền thống để cùng nhau chung vui. Năm mới tới cũng mong bà con có sức khỏe để làm ăn rồi sang năm lại tiếp tục đồng hành cùng nhau mừng năm mới nữa. Năm nay mùa màng có giá nên bà con rất vui".
Các bà, các mẹ người Xê Đăng cùng nhau chuẩn bị nấu cơm lam để dâng lên thần linh
Gia đình bà Tah, cũng như bao gia đình khác, không chỉ chuẩn bị cơm lam và thịt nướng, mà còn có một món đặc biệt: Thịt chuột rừng. Bà Tah cho biết, theo quan niệm của người Xê Đăng, chuột là kẻ thù của lúa, thường xuyên phá hoại mùa màng. Vì vậy, chuột phải được bắt và tế Giàng để cầu xin thần linh bảo vệ mùa màng không bị phá hoại.
“Có gà thì lấy gà, có cá thì lấy cá, có chuột thì lấy chuột vì năm mới ăn cá thì may mắn vì cá hiền ở trong nước nên mát mẻ, sang năm được may mắn. Con chuột thì phá hoại, mình ăn thì sang năm để nó không phá nữa".
Bà con mang lễ vật là đầu heo, gà, thịt chuột, lúa và rượu cần để dâng cúng thần linh
Thầy cúng cầu khấn thần linh phù hộ cho buôn làng luôn được ấm no, hạnh phúc
Sau khi hoàn tất công việc chuẩn bị lễ vật, lễ cúng được tổ chức trang nghiêm tại nhà cộng đồng, với sự tham gia của già làng và trưởng buôn. Những món ăn như cơm lam, thịt nướng, rượu cần… được dâng lên thần linh. Ông Vi Voan, buôn trưởng buôn Kon H'ring, cho biết: “Năm mới rất là phấn khởi, bà con rất là háo hức chào đón ngày hôm nay sau một năm lao động vất vả, hôm nay gác lại để cùng nhau về đây, ai có gì thì góp nấy trên tinh thần lễ hội là ngày của mình qua đó giữ gìn bản sắc văn hóa của người Xê Đăng từ ông cha ta để lại".
Ngay sau nghi thức cúng, cả buôn sẽ quây quần tại nhà cộng đồng, nơi mâm cơm được chia sẻ từ già làng đến trẻ em. Mâm cơm dâng thần linh giờ đây trở thành bữa ăn chung của cộng đồng, với những món ăn truyền thống: cơm lam, thịt nướng, canh rau rừng, tất cả đều được chế biến từ lúa mới và sản vật núi rừng Tây Nguyên.
Các cô gái, chàng trai người Xê Đăng tấu chiêng và hát múa
Họ kết thành vòng tròn quanh cây nêu
Du khách như bà Phạm Kerstin, người Đức, cũng không khỏi ngạc nhiên trước không khí lễ hội đặc sắc: "Lễ hội rất độc đáo, khiến tôi cảm thấy rất hứng thú. Tôi muốn trải nghiệm cuộc sống của người dân tộc nơi đây. Không khí rất vui vẻ, cuộc sống ở đây thật sự tốt đẹp".
Lễ mừng lúa mới tại buôn Kon H'ring không chỉ là một bữa cơm, mà còn là dịp để mỗi người dân thể hiện lòng hiếu khách, tình đoàn kết và sự sẻ chia. Những món ăn không chỉ là sản vật của mùa màng, mà còn là minh chứng cho sự kiên trì, bền bỉ, và những giá trị văn hóa lâu đời của cộng đồng.
Các món ăn được đưa ra nhà cộng đồng để người dân và du khách cùng thưởng thức
Rất đông người dân và du khách đến tham gia lễ cúng mừng lúa mới của buôn Kon H'ring
Các thiếu nữ Xê Đăng biểu diễn các tiết mục văn nghệ đặc trưng của dân tộc
Chị Nguyễn Thị Yên, ở Buôn Sang, xã Ea H’Đing, chia sẻ: “Nhà mình cách đây không xa, nhưng đây là lần đầu tiên tham gia lễ hội. Có rất nhiều trò chơi và lễ cũng rất đặc sắc nên cũng rất háo hức khi được hòa mình vào lễ hội của một buôn làng như vậy”.
Bà H’Lúi Niê, Phó Bí thư Đảng ủy xã Ea H’Ding cho biết, lễ mừng lúa mới không chỉ là một lễ hội của cộng đồng, mà còn là cơ hội để giới thiệu văn hóa truyền thống của người Xê Đăng đến với du khách và các vùng miền khác. Chính quyền xã rất chú trọng đến việc bảo tồn những lễ hội này, bởi đây là những giá trị cốt lõi giúp kết nối cộng đồng và tạo nên một nền văn hóa đặc sắc của vùng đất Tây Nguyên.
“Lễ hội này chủ yếu là của người đồng bào Sê đăng nhưng thu hút rất đông bà con nhân dân các buôn lân cận về tham dự lễ hội này. Đây cũng là lễ hội tổ chức hàng năm được ủy ban nhân dân huyện, xã quan tâm hỗ trợ để bà con tổ chức lễ hội thành công. Để phát huy bản sắc văn hóa dân tộc, trong năm 2025 này tiếp tục phục hồi các lễ hội".
Theo Nam Trang/VOV-Tây Nguyên
https://vov.vn/van-hoa/mam-cung-va-bua-com-cong-dong-trong-ngay-dau-nam-moi-cua-nguoi-xe-dang-tai-dak-lak-post1146101.vov