Nhiều loại gia vị nếu biết cách dùng đúng liều lượng, chúng sẽ trở thành "thần dược" giúp món ăn thăng hoa và nuôi dưỡng cơ thể. Ngược lại, nếu lạm dụng, chúng có thể biến thành "độc dược" gây hại khôn lường.
Không nên quá lạm dụng muối
Muối là gia vị cơ bản nhất, không thể thiếu trong bất kỳ món ăn nào. Tuy nhiên, việc lạm dụng muối là một vấn đề phổ biến và cực kỳ nguy hiểm. Lượng natri cao trong muối khiến cơ thể giữ nước, làm tăng áp lực lên thành mạch máu, dẫn đến cao huyết áp. Cao huyết áp kéo dài là yếu tố nguy cơ chính gây ra các bệnh lý tim mạch nghiêm trọng như đau tim, đột quỵ.
Sử dụng quá nhiều muối khiến thận phải làm việc quá sức để loại bỏ lượng natri dư thừa, lâu dần có thể dẫn đến suy giảm chức năng thận. Một số nghiên cứu cho thấy việc tiêu thụ quá nhiều muối có thể làm tăng bài tiết canxi qua nước tiểu, ảnh hưởng đến mật độ xương.
Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) khuyến nghị người trưởng thành không nên tiêu thụ quá 5 gram muối mỗi ngày (tương đương 1 thìa cà phê), bao gồm cả lượng muối có sẵn trong thực phẩm. Khi nấu ăn, hãy nêm từng chút một và nếm thử. Vị giác của bạn sẽ dần quen với lượng muối ít hơn.
Một số loại gia vị ăn quá nhiều cực hại sức khỏe. Ảnh: Getty Images
Đường
Đường cung cấp lượng calo rỗng, dễ dàng chuyển hóa thành chất béo dự trữ trong cơ thể, đặc biệt là ở vùng bụng, dẫn đến tình trạng thừa cân, béo phì. Việc tiêu thụ đường quá nhiều và liên tục khiến tuyến tụy phải hoạt động cật lực để sản xuất insulin, lâu dần gây ra tình trạng kháng insulin, tiền đề của bệnh tiểu đường type 2.
Đường có thể làm tăng nồng độ triglyceride, cholesterol xấu (LDL) và giảm cholesterol tốt (HDL) trong máu, gây viêm nhiễm mãn tính, tăng nguy cơ xơ vữa động mạch và các bệnh tim mạch. Lượng đường fructose quá lớn, đặc biệt từ siro ngô có hàm lượng fructose cao (HFCS), sẽ được chuyển hóa trực tiếp tại gan. Khi vượt quá khả năng xử lý, gan sẽ tích tụ mỡ, dẫn đến gan nhiễm mỡ không do rượu (NAFLD).
Who khuyến nghị nên giới hạn lượng đường bổ sung dưới 10% tổng năng lượng nạp vào, lý tưởng hơn là dưới 5%. Nên thay thế đồ ngọt, nước ngọt bằng trái cây tươi, nước ép trái cây không đường, hoặc các loại rau củ có vị ngọt tự nhiên. Tự nấu ăn tại nhà giúp bạn kiểm soát hoàn toàn lượng đường nêm nếm. Hạn chế tối đa các loại đồ uống có đường, bánh kẹo, kem và thực phẩm chế biến sẵn.
Không sử dụng quá nhiều nước mắm/Nước tương
Nước mắm và nước tương là những gia vị đặc trưng, mang đậm hương vị Á Đông, tạo nên chiều sâu và sự hấp dẫn khó cưỡng cho món ăn. Tuy nhiên, giống như muối, cả hai loại gia vị này đều chứa hàm lượng natri rất cao, và việc lạm dụng chúng có thể mang lại những tác hại tương tự muối đối với sức khỏe.
Hàm lượng natri cao trong nước mắm và nước tương chính là nguyên nhân trực tiếp làm tăng huyết áp, đẩy bạn đến gần hơn với các bệnh tim mạch. Thận phải hoạt động liên tục để loại bỏ lượng natri dư thừa, lâu dần sẽ bị quá tải và suy yếu. Việc tiêu thụ nhiều natri có thể làm tăng bài tiết canxi qua nước tiểu, ảnh hưởng đến mật độ xương và tăng nguy cơ loãng xương.
Bột ngọt (MSG)
Bột ngọt (Monosodium Glutamate - MSG) là một chất điều vị phổ biến, mang đến vị umami (vị ngọt thịt, vị ngon) đặc trưng cho món ăn. Mặc dù từng gây ra nhiều tranh cãi về tác hại, nhưng các tổ chức y tế hàng đầu thế giới như Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Mỹ (FDA) và Cơ quan An toàn Thực phẩm Châu Âu (EFSA) đều khẳng định MSG là an toàn khi được sử dụng với liều lượng hợp lý. Các vấn đề sức khỏe thường chỉ phát sinh khi dùng quá liều hoặc ở những cá nhân cực kỳ nhạy cảm.
Chuyên gia khuyến cáo chỉ nên dùng một lượng rất nhỏ bột ngọt, khoảng 0.5 - 1 gram cho mỗi lít nước hoặc 1 kg thực phẩm để tăng cường hương vị umami tự nhiên. Dùng quá nhiều không chỉ không ngon hơn mà còn có thể gây vị ngang hoặc khó chịu. Nếu bạn là người nhạy cảm và thường xuyên cảm thấy khó chịu sau khi ăn các món có nhiều bột ngọt, hãy cân nhắc giảm bớt hoặc thay thế bằng các nguyên liệu tự nhiên giàu umami.
Theo CTV Thu Phương/VOV.VN (Biên dịch)
https://vov.vn/suc-khoe/nhung-loai-gia-vi-nha-nao-cung-co-dung-it-thi-tot-dung-nhieu-hoa-cuc-hai-post1202597.vov